آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، شامگاه پنجم آبان‌ماه در نشست صمیمی با استادان قرآنی و قرآن‌پژوهان مرکز تخصصی تفسیر حوزه علمیه که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد با گرامی‌داشت یاد و نام شهدای جبهه مقاومت، گفت: باید نام شهدای مقاومت به صورت برجسته‌ مطرح شود زیرا اگر سلسله شهادت‌های اخیر وجود نداشت هر کدام از آن‌ها ستارگانی در جبهه مقاومت بودند و جا داشت که از هر کدام از آنان به بهترین نحو تجلیل کنیم.
وی با تقدیر از خدمات ارزنده آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در ایجاد مرکز تفسیر حوزه، افزود: ایشان به بحث تفسیر توجه داشته و همواره حامی این مرکز بوده و هستند. 
اعرافی با اشاره به فرازی از نهج‌البلاغه، افزود: امیرمؤمنان(ع) چند موضوع را در فرمایشاتشان مورد تاکید بیشتری قرار داده‌اند از جمله قرآن و پیامبر(ص) که در بیش از ۴۰ موضع به ترسیم سیمای قرآن پرداخته‌اند. در خطبه ۱۹۸ قریب به ۵۰ وصف و تمثیل و ویژگی برای قرآن ذکر کرده‌ و فرموده‌اند: أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُوراً لَا تُطْفَأُ مَصَابِيحُهُ وَ سِرَاجاً لَا يَخْبُو تَوَقُّدُهُ وَ بَحْراً لَا يُدْرَكُ قَعْرُهُ وَ مِنْهَاجاً لَا يُضِلُّ نَهْجُهُ ...؛ در تمام این ویژگی‌ها ژرفای بی نهایت قرآن را ترسیم کرده و بیش از ۲۰ تمثیل و کنایه در بیان ویژگی‌های قرآن به کار برده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ایشان در چند جا قرآن را نور و دریا معرفی کرده است، ادامه داد: البته ما چون با محسوسات سر و کار داریم این مرتبه بالا را درک نمی‌کنیم لذا برای چنین افرادی باید تشبیه معقول به محسوس صورت بگیرد. این عالم بدون دریا حیاتی ندارد و عالم باطن هم بدون قرآن وجهی ندارد.
وی اضافه کرد: امام علی(ع) قرآن را داروی شفابخش و معدن معرفی کرده است زیرا معدن مایه گردش اقتصاد در یک جامعه است. توصیف قرآن به بهار دل‌ها، مرکب راهوار، سپر در برابر مشکلات و سختی‌ها و راه منتهی به خداوند بخشی از توصیفاتی است که در این خطبه بیان شده است. 
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه قرآن کتاب بی‌نهایت است و هرقدر در آن غواضی کنیم باز کم است، افزود: قرآن به تعبیر امام عزٌی است که هر کس از آن تبعیت کند خوار نخواهد شد و ما در برابر چنین کتابی مدیون هستیم گرچه حق آن را نمی‌دانیم و نمی‌توانیم ادا کنیم. 
تحولات گسترده قرآنی در حوزه
اعرافی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه از یکسو در پرتو انقلاب اسلامی شاهد تحولات قرآنی در کشور و جهان هستیم و از سوی دیگر تحولات مهمی در پرتو انقلاب به خصوص در نیم قرن اخیر در قم رقم خورده است، گفت: تطورات گسترده و بزرگ در قلمرو تفسیر قرآن رخ داد که از جمله می‌توان به تدوین چند دوره کامل تفسیری از سوی بالاترین مقامات فقهی و مرجعیتی و فلسفی اشاره کرد که در حوزه بی سابقه بوده است. 
وی افزود: بعد از ابتکار و مجاهدت عظیم علامه طباطبایی در تالیف المیزان شاهد دوره‌های کامل تفسیر هستیم که از سوی شاگردان ایشان یعنی آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مکارم شیرازی و ... ارائه شده است. همچنین نمونه دیگر تفاسیر موضوعی جدید، تفاسیری است که بزرگانی چون آیت‌الله مصباح یزدی آن را نوشتند؛ به خصوص تفاسیر معطوف به دانش‌های دیگر مانند علوم انسانی و اجتماعی و حتی قلمروهای فراتر از این دانش‌ها رونق گرفته و برای آن کتب و محتوای زیادی تولید شده است. 
وی با بیان اینکه شاهد گسترش تفسیر به قلمروهای نو و جدید هستیم، افزود: آفاق تفسیر و علوم قرآنی و دانش‌های پیرامونی آن امروز بسیار گسترده‌تر و علوم قرآن و پیرامون قرآن هم وارد قلمروهای جدید شده است. در حوزه زبان قرآن، روش شناسی تفسیر و مکاتب تفسیری، فلسفه تفسیر و ... شاخه‌هایی روییده شده است که تبدیل به رشته و گرایش خواهد شد. 
ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر بیشتر شود
اعرافی اضافه کرد: بحث قرآن و مستشرقان هم از چند دهه قبل در جامعه المصطفی پایه‌ریزی و اقدامات خوبی انجام شده است گرچه در آغاز راه هستیم. نکته دیگر توسعه قلمرو ترجمه قرآن است البته از جریانات دنیا تاخر داریم از جمله اینکه انجیل به بیش از هزار زبان و لهجه ترجمه شده و تفاسیر آن هم به زبان‌های مختلف ترجمه شده است ولی ما در حدود صد زبان ترجمه قرآن داریم و اتقان همه آن‌ها هم محل بحث است.
مدیر حوزه‌های علمیه افزود: مسئله دیگر حوزه، رشته‌های تفسیری است که در درختواره رشته‌های حوزه آمده است. قریب به هزار نفر روی این درختواره کار کرده‌اند و در ۱۷ حوزه دانشی بیش از ۴۰۰ رشته ایجاد شده است که اولین درختواره دانشی هم تفسیر و علوم قرآن است که در مجموع بیش از ۳۰ رشته و گرایش را به خود اختصاص داده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت دروس آزاد در حوزه، گفت: در سال جاری ۲۶۶ درس در سطوح عالی و ... در زمینه قرآن و علوم قرآنی وجود دارد. محور دیگر رو به رشد در حوزه، هم فرهنگنامه‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌ها و دانشنامه‌ها، مراکز و مؤسسات و ... است که با رشد زیادی مواجه بوده است. همچنین رشته‌های قرآنی به استان‌ها هم توسعه پیدا کرده است. در عرصه قرائت و حفظ هم کارهایی شده است که نیازمند فعالیت بیشتر است.
وی با اشاره به آفاق فراروی تفسیر و علوم قرآنی، تصریح کرد: یک مسئله بسیار مهم رشد و توسعه تفاسیر تخصصی به خصوص معطوف به علوم انسانی و اجتماعی و علوم پیرامونی و مقدمی قرآن از جمله روش اجتهادی عمیق در فهم و تفسیر قرآن است که هنوز با آن فاصله داریم. حدود ۷۰ سال قبل آیت‌الله خویی نامه‌ای به یکی از شاگردانشان در قم نوشتند و فرمودند من قرار است تفسیری را شروع کنم و امیدوارم این تفسیر دایره المعارف علوم دینی باشد. نگاه این مرجع را ببینید که چقدر بلند است.
اعرافی با بیان اینکه بنده معتقدم اعمال روش اجتهادی یک ضرورت است، تصریح کرد: بنده هم تلاش کرده‌ام که در تألیفات خودم به مباحث تفسیری بپردازم؛ منهج بنده هم تلاش اجتهادی است که حجت بین بنده و خدا باشد زیرا معتقدم ما باید در محضر و مکتب قرآن بنشینیم و همه علوم را بر قرآن عرضه کنیم. 
توجه به عرصه قرآن و هوش مصنوعی
وی افزود: از جمله آفاق دیگر فراروی کارهای قرآنی در حوزه، نوشتن تفاسیر مقارن است یعنی هم تفاسیر مقارن با تفاسیر عامه و هم با تفاسیر متون مقدس در ادیان دیگر. افق دیگر پیش رو استشراق و تلاش علمی است که دیگران در مورد قرآن انجام داده‌اند و در این راستا باید به دفاع از قرآن بپردازیم. در اینجا تاکید دارم که موضوع هوش مصنوعی و قرآن باید مدنظر قرار بگیرد. 
وی با تاکید بر حفظ سنن حوزوی از جمله سنت مطالعه و تحقیق تا دوران پیری گفت: بزرگان ما در سنین بالا تولید علمی دارند. بنده اخیرا ملاقاتی با برخی از مراجع معظم داشتم و دیدم در این سن هم مشغول نوشتن و تحقیق هستند و این برای ما الگو و درس است.
وی با تاکید بر رابطه قرآن و حدیث در تحقیقات با بیان اینکه امر بسیار مهمی است، اظهار کرد: معتقدم قواعد حاکم بر تفسیر روایی هنوز هم کامل نیست و باید مناسبات بین حدیث و قرآن را تبیین کنیم.
اعرافی در بخش پایانی سخنانش تصریح کرد: مرکز تخصصی تفسیر باید برنامه ۵ ساله آموزشی خودش را تدوین و ارائه کند همچنین باید درختواره دانشی همواره مورد نظر این مرکز باشد. موضوع مورد انتظار دیگر از این مرکز آن است که باید مسئولیت پایش و راهبری تفسیر و علوم قرآنی را بر دوش بگیرد. 
وی با تاکید بر حمایت از نخبگان گفت: نیروی مورد نیاز آموزش و پرورش و آموزش عالی باید به صورت جدی دنبال شود. همچنین علوم ادبی باید مورد تاکید و توجه بیشتری قرار بگیرد. مسئله مورد تاکید دیگر هم پرداختن به هنرهای قرآنی است.