به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر عاملی در ابتدای سخنان خود از سازمان اوقاف و امور خیریه، دانشگاه اصفهان، شرکت‌ها و دانشکده‌ها و همچنین جمع قابل توجهی از جامعه علمی کشور و خیرین و بنیادهایی که در موضوع امور خیریه و همچنین در برگزاری این همایش مشارکت داشتند تقدیر و تشکر کرد.
وی ابراز امیدواری کرد: این همایش بتواند رکن دوم اقدام سازمان اوقاف و امور خیریه، که توسعه نیکوکاری و امر خیر است را تقویت کرده و بتواند  بنیان‌هایی قوی برای آن ایجاد کند.



دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه عنوان صحبت بنده حکمرانی نیکوکاری اجتماعی است، گفت: سوال این است که چگونه از مسیر علم بنیان‌ها را تقویت کنیم و چگونه از حوزه نیکوکاری مربوط به علم و فناوری حس هویت ملی را ارتقاء بخشیم و به چه صورت حس افتخار به مسلمانی و حس افتخار به ایرانی بودن را در جامعه خودمان تقویت کنیم، و این حسی است که نسل گرم را به ‌وجود می‌آورد.
وی با بیان اینکه ما نسل سرد و نسل گرم داریم، اضافه کرد: نسل سرد اساساً فعالیت اجتماعی ندارد، سوال و حرکت ندارد، تحرک اجتماعی ضعیفی داشته و اقدامات اجتماعی در بین آنها ضعیف است. اما در مقابل نسل گرم خود را مسئول می‌داند و مطالبه‌گر است، سوال دارد و تلاش می‌کند و اقدامات فراگیر در عرصه زندگی اجتماعی خود دارد.
دکتر عاملی با طرح این سوال که امر خیر، نیکوکاری و وقف برای چیست؟ ادامه داد: در اندیشه اسلامی اصل اول توجه به انسان است، یعنی به حساب آوردن انسان در دایره بزرگ خود و دیگران، لذا مسئله اصلی که بنیان شهروندی را نیز تشکیل می‌دهد دیده شدن افراد و احساس تنهایی نداشتن افراد جامعه است به این معنی که تک تک اجزای اجتماعی احساس کنند مورد توجه هستند و دیده می‌شوند و حقوق فردی و اجتماعی آنها رعایت می شود.

وی با تاکید بر "نیکوکاری مردمی" تصریح کرد: بحث حکمرانی از طریق نیکوکاری یعنی اینکه ما بتوانیم توزیع عادلانه و داوطلبانه از منابع را، از طریق نیکوکاری مردمی تقویت کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بین نیکوکاری اجتماعی مردمی و نیکوکاری از طریق بنگاه‌های بزرگ و واقفین ثروتمند فرق است، ادامه داد: نوع دوم نیکوکاری نیز حائز اهمیت است، اما نیکوکاری از طریق مردم و به عبارتی مردمی کردن نیکوکاری، امر متفاوتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: در جوامعی که امور داوطلبانه در آنها گسترده است و امور خیریه در آن جوامع فراگیر است، عموم مردم از احساس سلامت و احساس زندگی بهتری برخوردار هستند و می‌توانند از مازاد سرمایه دیگران و افرادی که گرفتار حداقل‌های زندگی نیستند، بهره‌ مند شوند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اصل سرایت قانون بسیار مهم است، گفت: وقتی درد و گرفتاری در جامعه وجود داشته باشد، به این صورت نیست که فقط درد به یک شخص وارد شود، بلکه به دیگری هم سرایت می‌کند، لذا کسی که کار خیر انجام می‌دهد و داوطلب امر اجتماعی و خیر است، اولین لذت را خودش می‌برد و احساس آرامش و آسایش برای خود فرد فراهم می‌شود.
وی در ادامه به بررسی سطوح نیکوکاری اجتماعی و رابطه آن با حوزه نیکوکاری علمی پرداخت و ادامه داد: نیکوکاری علمی، یعنی نیکوکاری را در سطح نوآوری و توانمند سازی علمی، آموزش و تقویت بنیه دانشی جامعه برده، که به واسطه آن نیز دامنه فناوری‌های اجتماعی گسترش می‌یابد.
دکتر عاملی با اشاره به اینکه حوزه نوآوری و توسعه یکی از شاخص‌های بزرگ پیشرفت کشورها است، گفت: ما با مفهوم تحقیق و توسعه آشنا هستیم ولی کمتر با مفهوم نوآوری و توسعه آشنایی داریم.
وی اظهار داشت: موضوع نوآوری یکی از ارکانی است که همواره برای مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بسیار مهم بوده است و در جلسه‌ای که گزارش ستاد نانو را خدمت معظم له ارائه می‌دادند ایشان به حوزه نوآوری تاکید داشتند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه حوزه نوآوری هم ارزش ملی و ارزش‌های جهانی تولید می‌کند و باید بتوانیم حوزه‌های نوآوری را تقویت کنیم تأکید کرد: حکمرانی مردمی نیکوکاری در دامنه‌های مختلف نیکوکاری علمی، گسترش دامنه نوآوری‌های اجتماعی و تقویت حمایت و با هم بودن ملی تعریف می‌شود که رشد این ارکان باعث تقویت هویت ملی می‌شود.



وی اظهار داشت: در امور اجتماعی بر اساس اندیشه‌های اسلام رفع کرب و بر طرف کردن مشکلات اجتماعی دارای بالاترین ثواب است و اینکه ما بتوانیم یک نگرانی و اضطراب اجتماعی را از روی جامعه برداریم، بسیار مهم است.
دکتر عاملی اضافه کرد: وقتمردمی کردن نیکوکاری، امر متفاوتی است که باید مورد توجه قرار گیرد و اگر این حس بخواهد تقویت شود بنیانش اعتماد است.
وی با اشاره به موضوع شفافیت مالی در نهادهای مختلف به ویژه در دستگاه‌های مرتبط با امور خیریه، بیان داشت: به میزانی که ما شفافیت مالی و نظام مند و قابل دسترس فراهم کنیم، اعتماد بیشتری برای واقف و نیکوکاران اجتماعی و همچنین برای کسی که دریافت خدمات می‌کند فراهم خواهد شد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه نیکوکاری مردمی نهایتا منجر به تقویت عضویت اجتماعی و هویت ملی می‌شود تصریح کرد: امروزه با توجه به دشمنی‌های گسترده‌ای که با جمهوری اسلامی می‌شود نیازمند به این امر هستیم چرا که دشمن تلاش می‌کند اختلال ذهنی در جامعه به‌وجود بیاورد و این عضویت اجتماعی را متزلزل کنند.

دکتر عاملی تاکید کرد: یکی از عرصه‌هایی که قطعا در عمل می‌تواند منجر به تقویت عضویت ملی و افتخار ملی و هویت اسلامی - ایرانی در کشور شود خدمات اجتماعی در عرصه عمل است.
وی به ماهیت جهانی نیکوکاری اشاره کرد و گفت: در این سال‌ها علی‌رغم اینکه شعار انقلاب اسلامی شعار جهانی بود، ولی در مسیر حرکت در برخی زمینه‌ها کار جهانی ما ضعیف بوده است، البته ما در همه نهادهای بین المللی علاقمند به مشارکت نیستیم زیرا برخی از اینها نهادهایی هستند که مبتنی بر نگاه سلطه‌آمیز هستند.
دکتر عاملی تصریح کرد: ماهیت کار خیر در بستر جغرافیا نمی‌ماند زیرا ماهیت امر خیر مثل ماهیت دین است و یک ماهیت جهانی و تاثیرگذاری جهانی دارد. منتها باید حلقه و جمعیت شبکه‌ای خودمان را در جهان پیدا کنیم.
وی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران یک شبکه جهانی دارد و احساس نگرانی دشمن هم به خاطر همین شبکه جهانی است و انقلابیون و علاقمندان به تحول و مخالفین با نظام سلطه جهانی حلقه ارتباطی ما هستند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه جامعه ایرانی شدیدا روحیه بین‌الملل گرایی، روحیه جهانی‌گرایی، روحیه پیشرفت‌گرایی و عقلانیت‌گرایی و روحیه مهربانی دارد، گفت: مهربانی ریشه در تاریخ، تمدن و دین ما دارد که عناصر مشخص هویت یک ایرانی است، بنابراین نباید این عناصر مقوم را تضعیف کنیم.
 وی با اشاره فرمایش زیبای حضرت زهرا(س) "الجار ثم الدار"، ادامه داد: در زمینه نیکوکاری در درجه اول همسایه، هم محله و هم شهری ما اولویت دارد، ولی نگرش ما در امر خیر نباید محدود به جغرافیای خاصی شود، زیرا عمل خیر تاثیرگذاری جهانی دارد و شاید فردی را که نسبت به او نیکوکاری اجتماعی انجام می‌دهیم یک فرد جهانی شود، بنابراین نگرش‌ها در کارهای خیر نباید معطوف به یک مرز مشخص باشد. مانند کاری که ایران در مورد سوریه انجام داد و فداکاری‌های سردار سلیمانی برای داعش زدایی از منطقه، مختص به یک نقطه جغرافیایی خاص نبود بلکه فایده آن برای همه جهان بود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه حوزه نیکوکاری اجتماعی دارای سه رکن اساسی است، گفت: رکن اول نهادهای سیاست‌گذار و نهادهای ملی اجرایی هستند که به منزله ستون فقرات می‌باشند، که اگر درست کار نکنند یک پراکندگی در کار به‌وجود می‌آید، نهادهای سیاست گذار مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان اوقاف و امور خیریه در این حوزه نقش کلیدی دارند.
دکتر عاملی با بیان اینکه نیکوکاری مردمی عرصه مهم و رکن دوم محسوب می‌شود، گفت: در برخی جوامع تا 70 درصد جامعه درگیر کار داوطلبانه اجتماعی شدند، ما در کشور پتانسیل زیادی داریم منابع انسانی توانمند و قدرتمند که اگر به فعلیت در بیاید یک ظرفیت بزرگی برای کشور فراهم می شود، لذا باید برای کار داوطلبانه مردمی را ترویج، تجهیز و تقویت کرد.
 دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اگر بخواهیم دامنه نیکوکاری مردمی و اجتماعی را تقویت کنیم، باید لایه‌‎های  نیکوکاری اجتماعی را بشناسیم و تقویت کنیم، ادامه داد: ما نیکوکاری از طریق مهارت آموزی داریم که باید این حوزه را تقویت کنیم. مهارت آموزی نباید فقط برای شرایط اضطراری باشد بلکه برای اضطرارهای فردی و اجتماعی نیز برخورداری از مهارت کار نجات بخش باید بهره مند باشیم. بخش امور خیریه سازمان اوقاف در این جا وظیفه دارد و می تواند از ظرفیت دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش در این زمینه استفاده کند.  دولت ژاپن یک جمعیت دو میلیون نفری را در قالب اقدامات صلیب سرخی آموزش داده است تا در شرایط بحران های بزرگ مثل سونامی و زلزله بتوانند وارد عملیات نجات شوند.
وی افزود: نیکوکاری از طریق مهارت آموزی و حمایت از "کودکان و خانواده‌های نیازمند" نیز اقدام دیگری است که هنوز بر حمایت از این گروه مسلط نشده‌ایم و فقط نباید به آنها کمک اهدا کنیم بلکه توانمندی و دانش افزایی آنها مهم‌تر است.
 استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: امروزه تعداد خانواده‌های تک سرپرست افزایش یافته لذا همکاری محله‌ای و توجه به همسایه نیز به تقویت است، توجه به همسایه همواره در فرهنگ ما بوده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه امروز به وسیله بی‌توجهی به یکدیگر به‌عنوان یک امر نهادینه مدرن مواجه شده‌ایم، توضیح داد: حوزه تنهایی خیلی مهم شده و تنهایی محصول کاهش نرخ جمعیت، گسترش خانواده های طلاق، گسترش خانواده هسته ای، جدا شدن جوانان و بوجود آمدن خانه های مجردی و همچنین کاهش احساس مسئولیت اجتماعی نسبت به اعضاء خانواده، همسایه و همنوع است و امروز کشورهای مختلف برای مقابله با آن اقدام کرده‌اند.
دکتر عاملی ادامه داد: تنهایی محصول خانواده‌های تک سرپرست، محصول افسردگی اجتماعی، طلاق و تک فرزندی است. برای مثال در آمریکا ۴8 درصد اظهار کرده اند که احساس تنهایی دارند. مددکاری اجتماعی می تواند بخشی از این مشکل را حل کند. جنس مددکاری اجتماعی، همکاری و هم دلی با سایرین است. همه نیکوکاری اجتماعی را وابسته به پول و ثروت نیست، نیکوکاری اجتماعی در همه سطوح اهمیت محوری دارد.
 لذا مناسب است سازمان اوقاف بخش مهمی از منابعش را در اختیار دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش برای تقویت توانائی های مدد کاری اجتماعی اختصاص دهد.  
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه نوع دیگر نیکوکاری اجتماعی مرتبط با صیانت از محیط زیست، افزود: باید حساسیت اجتماعی برای نیکوکاری محیط زیست ایجاد کنیم، یکی از ابعاد نیکوکاری محیط زیست بحث توجه به صنایع تخریبی است. طبیعت سبز، هوای سالم، آب های خالی از آلودگی، مهار فاضلاب و پسمان شهر، حوزه های مرتبط با نیکوکاری اجتماعی در حوزه محیط زیست است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: غذا نیز جز ارکان زندگی است و خوشبختانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مشغول تدوین سند ملی کشاورزی و امنیت غذایی است که امید است با تدوین این سند، زیرساخت های سیاستی و اجرای برای غذای سالم و تغذیه فراهم شود.
وی بر اهمیت حوزه مشاوره‌های دینی و فرهنگی و اجتماعی تأکید کرد و گفت: هم اکنون به مشاوره ازدواج و مشاوره در شرایط تصمیم بر طلاق و افرادی که روزانه تجربه اضطراب و نگرانی دارند، نیاز داریم.
دکتر عاملی در بخش دیگری از سخنان خود با تبیین نیکوکاری اجتماعی از طریق نهادهای بزرگ و افراد ثروتمند اظهار کرد: کارهای داوطلبانه خاص که توسط شرکت‌های بزرگ باید صورت گیرد منابع مالی بیشتری را نیاز دارد، هم اکنون شرکت‌های چند ملیتی و بزرگ منابع انسانی و امکانات و تجهیزات خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند تا دامنه خدمات بیشتر شود.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران افزود: در حوزه سیاست‌گذاری، مناسب است نهادهای درگیر مسئله مثل سازمان اوقاف و امور خیره و همچنین جامعه دانشگاهی و خیرین محترم، مجموعه سیاستی به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اهمیت تسهیل‌گری در حوزه نیکوکاری، ادامه داد: استفاده مالیات برای کار خیریه و یا معافیت مالیاتی برای کارهای خیریه و همچنین تامین حمایت حقوقی برای فعالیت های نیکوکاری از امور مهم در حوزه امور خیریه و نیکوکاری اجتماعی است.
دکتر عاملی با بیان اینکه فرهنگ وقف و امور خیریه در سرزمین پهناور و تاریخ ایران قبل و بعد از ورود اسلام بسیار گسترده و پر دامنه بوده، ادامه داد: گسترده بسیار مهمی مثل مثلا دانشگاه و شهر علمی ربع رشید، آزمایشگاه پاستور، بخش قابل توجهی از امکانات دانشگاه های کشور و نزدیک به ۵۰۰ واحد آموزشی در ایران  وقف هستند، وقف مکان برای علم یک حوزه است و وقف نوع دانش برای علم موضوع مهم‌تری است که باید به آن توجه و ما واقفین داریم که منابع مالی خود را مثلا برای تامین نیازهای علمی بیماری های نادر اختصاص داده اند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان با بیان اینکه ثروت‌آفرینی برای دانشگاه و محیط علم ظرفیت بزرگی را برای وقف ایجاد می‌کند، اظهار کرد: با وقف، دانش امکان تاثیر گذاری پیدا می کند. لذا در کشورهای مختلف دنیا حوزه وقف علمی پُررنگ است. امروز ثروتمندترین وقف دانشگاهی متعلق به دانشگاه هاروارد به میزان ۴۰ میلیارد و ۹۲۹ میلیون دلار است، دانشگاه استنفورد نیز ۳۰ میلیارد و دانشگاه پرینستون ۲۵ میلیارد دلار وقف دارند. امید اس با همکاری و همدلی هم فضای نیکوکاری اجتماعی مردمی و نهادی و همچنین وقف و نیکوکاری علمی را جمهوری اسلامی بیش از پیش تقویت کنیم.