آئین پایانی سومین همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی روز سه‌شنبه ۲۷ آبان به همراه تقدیر از پژوهش‌های برتر به صورت مجازی برگزار شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن قدرانی از زحمات دکتر حسن بشیر رئیس همایش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری این همایش، اظهار داشت: موضوع سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی موضوعی کاملاً به روز و مهم است.
با توجه به تعمیم مفهوم سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به دانش بزرگی مثل دانش مرتبط با فضایی مجازی، سایبری و دیجیتال، از عنوان دانش رسانه‌ای به‌جای سواد رسانه‌ای استفاده شود.
وی با تأکید بر لزوم نوآوری و خلاقیت در حوزه سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی افزود: باید نتایج حاصل از مفهوم‌پردازی و نظریه‌پردازی در حوزه‌های سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، موجب ارتقاء سطح توانمندی و بینش جامعه فرهیخته ایرانی شود.
دکتر عاملی با اشاره به اینکه معمولاً از کلمه سواد، مفهوم اولیه سواد که همان توانایی خواندن و نوشتن است برداشت می‌شود، پیشنهاد داد: با توجه به تعمیم مفهوم سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به دانش بزرگی مثل دانش مرتبط با فضایی مجازی، سایبری و دیجیتال، از عنوان دانش رسانه‌ای به‌جای سواد رسانه‌ای استفاده شود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران منصرف کردن فضای مجازی به فضای اطلاعاتی و رسانه‌ای را یک کاستی دانست و گفت: مفهوم سواد اطلاعاتی و رسانه ای توسط یونسکو به عنوان یک مفهوم در دنیا جا افتاده اما لزوماً مفاهیمی که در سطح بین‌المللی برند می‌شود، دقیق نیست و ضرورت دارد با دقت دانشی موجود در کشور به این مفاهیم توجه کنیم.
دکتر عاملی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: بخشی از این دنیا به حوزه رسانه‌ای و بخش عظیمی از آن به شغل، کسب و کار و اقدامات مبتنی بر رشته‌های تحصیلی مختلف اختصاص دارد.
اکنون اقتصاد دیجیتال و مجازی، اقتصاد پنجم جهان است و در حوزه اقتصاد و کسب و کار مجازی با درآمدهای شگفت‌انگیزی مواجه هستیم.
وی افزود: دامنه دانش مجازی و رسانه ای بسیار فراگیر و متنوع است.در دانش‌های تخصصی مثل دانش پزشکی، با پزشکی مجازی یا پزشکی هوشمند مواجه هستیم، در صنعت مفاهیم مرتبط با صنعت چهار که همان صنعت فیزیکی و سایبری است، مواجه هستیم. همچنین مفاهیمی مانند کشاورزی فیزیکی مجازی، که از آن به کشاورزی قطعی تعبیر می‌شود به این معنا که تولید محصول هدف‌گیری شده، اتفاق خواهد افتاد، خلاصه تنوعی از تخصص ها و دانش ها با فضای مجازی و دیجیتال و فناوریهای نو گره خورده اند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر قابلیت‌های ویژه دانش رسانه‌ای و اطلاعاتی در حوزه فرهنگ، سبک زندگی، اقتصاد و تجارت گفت: اکنون اقتصاد دیجیتال و مجازی، اقتصاد پنجم جهان است و در حوزه اقتصاد و کسب و کار مجازی با درآمدهای شگفت‌انگیزی مواجه هستیم. فقط در حوزه خرد فروشی بر خط حجم فروش از 1 تریلیون و 300 میلیارد دلار در 2014 به 4 تریلیون و 300 تریلیون دلار در سال 2020 رسیده است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به گستردگی حوزه تجارت در فضای سایبری افزود: درصد قابل توجهی ازآگهی‌های تبلیغاتی متعلق به فضای سایبری است. به‌عنوان مثال گوگل به عنوان یک شرکت پردامنه در فضای سایبری، 92درصد درآمد سال 2019 آن مربوط به آگهی‌های تبلیغاتی در این فضا بوده است.
دکتر عاملی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر اهمیت آموزش مجازی خاطرنشان کرد: در حال حاضر با شیوع ویروس کرونا، آموزش در همه سطوح دبستان، متوسطه، دانشگاهی، آموزش‌های حرفه‌ای و مهارتی و... به فضای آموزش الکترونیک منتقل شده است.
شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) با توجه به پوشش جامعه ۱۵ میلیونی دانش‌آموزان و معلمان و همچنین مدیریت بیش از هزار متن درسی، ظرفیت تبادل اطلاعات در سامانه شاد به 336 گیگابایت رسیده است که در سطح ملی رتبه سوم را دارد و در مقایسه با سایر داده‌های اینترنت در سطح جهانی بسیار کوچک است.
وی با بیان اینکه فضای مجازی به موازات جهان واقعی، مؤلفه و متغیر و دامنه عملکردی پیدا کرده است، گفت: دانش دوفضایی نگاه تکمیلی به دانش فضای اول و دانش فضای دوم دارد و برای آن یک گستره بزرگی فراهم کرده است که ما ناگزیر شاهد آموزش های ترکیبی خواهیم بود که بخش قابل توجهی از آموزش از کیفیت بسیار بالا برخوردار خواهد بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به بزرگ شدن داده‌ها در فضای مجازی در سال‌های اخیر، افزود: حجم داده‌های تبادلی اینترنت در 10سال گذشته حدود دوازده زتاپایت بوده و امروز این ظرفیت به 126زتاپایت افزایش یافته، همچنین حجم داده‌های تبادلی برخی از درگاه‌های جستجوی اطلاعات ظرفیتی حدود ۱۰۰ میلیون گیگابایت است.
در مدل حکمرانی جدید، سلسه مراتب از بین می‌رود و ارتباط مستقیم با کار وجود دارد. بسیاری از مشاغل گذشته و تقسیم‌بندی‌های وزارتخانه‌ای از بین رفته و مشاغل جدید هوشمند و متکی بر فناوری های نو به وجود می‌آید.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد: شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) با توجه به پوشش جامعه ۱۵ میلیونی دانش‌آموزان و معلمان و همچنین مدیریت بیش از هزار متن درسی، ظرفیت تبادل اطلاعات در سامانه شاد به 336 گیگابایت رسیده است که در سطح ملی رتبه سوم را دارد و در مقایسه با سایر داده‌های اینترنت در سطح جهانی بسیار کوچک است. ما نیازمند توجه به اهمیت فضای مجازی هستیم.
دکتر عاملی افزود: با توجه به گسترش این حوزه، دامنه دانش مرتبط با آن بسیار گسترده شده و به تعداد رشته‌های دانشگاهی، گرایش‌های علمی دانشگاهی، مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، بخش‌های صنعتی موجود در کشور با تغییرات بنیادین مواجه هستیم، لذا روش حکمرانی تغییر کرده و مدل حکمرانی جدیدی به وجود می‌آید.
وی تصریح کرد: در دهه آینده دانش این دهه، دانش ناقص تلقی می‌شود. البته دانش‌های پایه، ریاضی، شیمی، علوم مهندسی، علوم اجتماعی و علوم انسانی ارزش و ظرفیت‌های خود را همچنان حفظ خواهند کرد اما تأثیرگذاری‌ها و عملکردها و روش‌های تحقیق، تغییر خواهد کرد.
در نظام حکمرانی جدید دولت حتماً به صورت دولت الکترونیک و نظام هوشمند مدیریت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خواهد بود و به نوعی دولت تبدیل به شورای عالی و سیاست گذاری دولت می شود و نه دولت اجرائی، در واقع اجرائیات دولت همه در عرصه دولت الکترونیک هوشمند می شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه بخش عظیمی از نظام بوروکراسی، نظام سلسله مراتبی است، گفت: در مدل حکمرانی جدید، سلسه مراتب از بین می‌رود و ارتباط مستقیم با کار وجود دارد. بسیاری از مشاغل گذشته و تقسیم‌بندی‌های وزارتخانه‌ای از بین رفته و مشاغل جدید هوشمند و متکی بر فناوری های نو به وجود می‌آید.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در نظام حکمرانی جدید دولت حتماً به صورت دولت الکترونیک و نظام هوشمند مدیریت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خواهد بود و به نوعی دولت تبدیل به شورای عالی و سیاست گذاری دولت می شود و نه دولت اجرائی، در واقع اجرائیات دولت همه در عرصه دولت الکترونیک هوشمند می شود.
دکتر عاملی در بخش دیگری از سخنان خود به هوش مصنوعی اشاره و اظهار کرد: نزدیک به ۲۰ میلیارد نورون در مغز مانند یک ساز و کار پر شتاب و پر سرعت در ذهن ما عملیات انجام می‌دهد و هوش مصنوعی در تلاش است تا به هوش انسانی نزدیک شود.
هوش‌های مصنوعی بر فضای سایبری غالب هستند و با محاسبه‌گری در این فضا آگهی‌های تبلیغاتی بر اساس اولویت جستجوهای ما شکل گرفته و در واقع آگهی‌های تبلیغاتی شخصی‌سازی می‌شود.
وی با بیان اینکه هوش مصنوعی هوش یادگیری از هوش انسان است، گفت: هوش مصنوعی بر مبنای هوش الگوریتمی تمام توانش‌های جهان جدید را درک و عملکرد و فرآیند ایجاد می‌کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به شکل گیری دانش هوش مصنوعی، دانش هوشمند و دانش الگوریتمی جدید در جهان، تصریح کرد: هوش مصنوعی در حال یادگیری از عملکرد فردی، اجتماعی، بین فردی، گروهی و اجتماعی انسان‌هاست. لذا مشاهده می شود هوش مصنوعی در ظرفیت ۲ تریلیون دلار تاثیر گذاری فناورانه داشته است و پیش‌بینی شده در سال ۲۰۲۵ این ظرفیت اقتصادی هوش مصنوعی به ۱۷ تریلیون دلار می رسد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به اینکه طی ۱۱ ماه سپری شده از سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۸۵ تریلیون ایمیل ارسال و همچنین بیش از ۹۰ تریلیون جستجوی اطلاعات انجام شده است، گفت: باید توجه داشته باشیم که در واقع هنگامی که در یک جستجوگر، داده‌ای را جستجو و تکرار می کنیم و آن را با مفاهیم دیگر ترکیب می کنیم به مرور زمان شخصیت کسب و کار و ارتباطات کاربر کشف می‌شود.
دکتر عاملی با تاکید بر خود کنترلی و توان ارزیابی وضعیت برای استفاده بهینه از محیط مجازی: برای آسیب‌شناسی فضای مجازی نیاز به سواد و توانمندی فراگیر داریم چرا که فقط با کنترل این مصونیت اجتماعی ایجاد نمی‌شود. سیاست های مرتبط با دانش افزایی و توانمند سازی فردی و اجتماعی به مراتب از سیاست های کنترلی موفق تر است
دکتر عاملی ادامه داد: هوش‌های مصنوعی بر فضای سایبری غالب هستند و با محاسبه‌گری در این فضا آگهی‌های تبلیغاتی بر اساس اولویت جستجوهای ما شکل گرفته و در واقع آگهی‌های تبلیغاتی شخصی‌سازی می‌شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ما در گذشته در نظام حکمرانی دنبال عملکردهایی بودیم که بتواند پاسخ جمعیت‌های انسانی که به سیستم مراجعه دارند را تامین کنیم. امروز با هوش مصنوعی پاسخگویی نظام مند و هوشمند می شود و بر اساس حقوق و جایگاه فردی و اجتماعی عملیات پاسخگویی محقق می شود.
وی با اشاره به موضوع ترخیص کالاها در گمرک گفت: با وجود هوش مصنوعی و فرآیند الگوریتمی ترخیص، دیگر کالا در گمرک نخواهند ماند و ترخیص کالا به سرعت و با دقت انجام خواهد شد.
دکتر عاملی با اشاره به وجود بیش از ۵ میلیون اپلیکیشن در دنیا: این اپلیکیشن‌ها می‌توانند مدیریت اجتماعی را به عهده گیرند، چرا که نقش تک خدماتی نداشته و در واقع سازوکارهای خدماتی هستند که مانند یک موجود زنده، مراجعات را درک کرده و متناسب با آن به مجموعه از مراجعات هم سنخ مثل مثلا امور بانکی یا امور مرتبط با سلامت و پزشکی پاسخ می‌دهند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۸۹ بالغ بر ۱۷۰۰ خدمات برای شهر تهران تعریف شد، که اگر خدمات پیاده‌سازی تبدیل به اپلیکیشن شده بود، امروزه با شهری آرام‌تر، کم ترافیک تر و با کاهش تخریب محیط زیست کمتر و... مواجه بودیم.
دکتر عاملی افزود: امروز در برخی از شهرهای کشور شهرداری‌ها موفق شده‌اند بالغ بر ۵۰ خدمت را به‌صورت مجازی ارائه دهند که موجب شده شهروندان از خدمات منطقی تر و آسان تری بهرمند شوند.
وی به وجود بیش از ۵ میلیون اپلیکیشن در دنیا اشاره و اظهار داشت: این اپلیکیشن‌ها می‌توانند مدیریت اجتماعی را به عهده گیرند، چرا که نقش تک خدماتی نداشته و در واقع سازوکارهای خدماتی هستند که مانند یک موجود زنده، مراجعات را درک کرده و متناسب با آن به مجموعه از مراجعات هم سنخ مثل مثلا امور بانکی یا امور مرتبط با سلامت و پزشکی پاسخ می‌دهند.
امروزه دانش مجازی و به‌طور اخص دانش رسانه‌ای اهمیت زیادی یافته است و ما می‌توانیم از این طریق انتقال دانش اطلاعاتی به دانش مهارتی توان استفاده از تکنیک‌های استفاده از محیط مجازی را فراهم کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مدل حکمرانی در حال تغییر است و دانش مرتبط با آن نیز باید تغییر یابد، تصریح کرد: کاهش دادن این دانش به سواد رسانه‌ای منجر به ایجاد فاصله در دانش گسترده‌ای که باید به وجود بیاید، می‌شود.
وی دانش پزشکی را به‌عنوان مثال مورد توجه قرار داد و گفت: در نظام پزشکی بیش از ۲۴ تخصص و عرصه کار پزشکی مجازی وجود دارد که از راه دور قابل مدیریت هستند و چندین سال است که پزشکان امکان جراحی از راه دور یا انجام کارهای مرتبط با رادیولوژی را از طریق رادیولوژی مداخله انجام دهند.
دکتر عاملی گفت: امروزه دانش مجازی و به‌طور اخص دانش رسانه‌ای اهمیت زیادی یافته است و ما می‌توانیم از این طریق انتقال دانش اطلاعاتی به دانش مهارتی توان استفاده از تکنیک‌های استفاده از محیط مجازی را فراهم کنیم.
دکتر عاملی: جمهوری اسلامی ایران دارای دشمنانی است که تلاش دارند اختلال اطلاعاتی در کشور ایجاد کنند و داده‌های غلط را در معرض عموم قرار دهند تا منجر به تشویش افکار عمومی شود.
دانش رسانه ای در سطح عمومی باید منجر به تقویت دانش اطلاعاتی، دانش مهارتی، دانش حقوقی و دانش تحلیلی شود. استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم نیاز به دانش و بینش حقوقی در فضای مجازی، تصریح کرد: البته اگر کاربران در فضای عمومی مجازی مانند رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها و... مرتکب جرم شوند، قوانین موضوعه جزای کیفری و مدنی آن جرم قابل تعمیم به فضای مجازی نیز هستند.
دامنه آسیب های مدیریت شده در قالب جنگ نرم بر علیه منافع ملی و ایجاد بد بینی و ناامیدی اجتماعی نسبت به ملت شریف ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران بسیار گسترده است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ضرورت به‌‌روزسانی مقررات حاکم بر فضای مجازی و ضعف آن در کشور، گفت: تا کنون 2 قانون در مورد جرایم الکترونیک و تجارت الکترونیک که متعلق به 15 سال گذشته است در مجلس شورای اسلامی به‌تصویب رسیده است. لذا نیازمند توسعه دایره حقوقی مرتبط با فضای مجازی در این زمینه هستیم.
وی با بیان اینکه آسیب‌ها در محیط مجازی بسیار فراگیرتر از محیط فیزیکی است، افزود: در محیط مجازی جهانی، آسیب‌ها چندین برابر می‌شود چرا که کمپانی‌های قمار، پورنوگرافی و سایر جرائم سازمان یافته در این فضا فعال است.
دکتر عاملی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران دارای دشمنانی است که تلاش دارند اختلال اطلاعاتی در کشور ایجاد کنند و داده‌های غلط را در معرض عموم قرار دهند تا منجر به تشویش افکار عمومی شود. لذا دامنه آسیب های مدیریت شده در قالب جنگ نرم بر علیه منافع ملی و ایجاد بد بینی و ناامیدی اجتماعی نسبت به ملت شریف ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران بسیار گسترده است
برای کودکان و افراد آسیب پذیر باید تدابیر مدیریت اجتماعی دقیق و حساب شده داشته باشیم ونسبت به حفاظیت و مصونیت سازی محیط مجازی آنها اقدام کنیم.
به گفته وی توانمندسازی اجتماعی در حوزه فضای مجازی باعث می‌شود که شهروندان هوشمند و توانمند در این فضا فعال باشند و با بررسی منبع خبر از صحت اخبار آگاه شوند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به ضرورت خود کنترلی و توان ارزیابی وضعیت برای استفاده بهینه از این محیط خاطرنشان کرد: برای آسیب‌شناسی فضای مجازی نیاز به سواد و توانمندی فراگیر داریم چرا که فقط با کنترل این مصونیت اجتماعی ایجاد نمی‌شود. سیاست های مرتبط با دانش افزایی و توانمند سازی فردی و اجتماعی به مراتب از سیاست های کنترلی موفق تر است. بدیهی است برای کودکان و افراد آسیب پذیر باید تدابیر مدیریت اجتماعی دقیق و حساب شده داشته باشیم ونسبت به حفاظیت و مصونیت سازی محیط مجازی آنها اقدام کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به بازمهندسی نظام حکمرانی تصریح کرد: برای استفاده از قابلیت‌ها در جایگاه خود و مرتبط با محیط واقعی به کسب دانش دو فضایی نیاز داریم.
دکتر عاملی یکی از ارکان سه گانه جهان جدید برای موفقیت و زندگی سالم و امن و آرام را کسب دانش دوفضایی دانست و گفت: این دانش فضای بهینه‌ای را نیر فراهم می‌کند.
وی رکن دیگر ارکان سه گانه جهان جدید را نظام حقوقی و حکمرانی مبتنی بر نظام حقوقی دو فضایی شده عنوان کرد و افزود: رکن سوم این است که بر اساس ظرفیت دانشی و ظرفیت حکمرانی و حقوقی از نوآوری و خلاقیت برای پیشرفت استفاده کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه دانش دوفضایی و دیجتیال منشاء تمدن جدید است، تصریح کرد: دانش دوفضایی منجر به کاهش آسیب به محیط زیست و کاهش فشار عصبی به مردم و ارائه خدمات آسان و تأمین عدالت اجتماعی می‌شود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه دانش دوفضایی و پیشرفت بر اساس آن، مبانی اسلامی و الهی دارد، خاطر نشان کرد: دانش تمدنی مجازی بنیان مهمی است که پایه عدالت اجتماعی را در جامعه تقویت کند.
وی به بیانیه گام دوم انقلاب اشاره و اظهار کرد: برای ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان هدف بیانیه گام دوم انقلاب، باید جامعه را درک کرد و از ظرفیت‌ها بر اساس اولویت‌های اجتماعی استفاده شود.
دکتر عاملی با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم بر لزوم توجه به جامعه پردازی، خودسازی و اخلاق برای ایجاد تمدن نوین اسلامی، تصریح کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان یک نهاد سیاست‌گذار، لازم به این مهم توجه محوری داشته باشد. برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی نیازمند جامعه اسلامی هستیم و قوام جامعه اسلامی به استقرار نظامند و هوشمند عدالت نیازمند هستیم که حتما از طریق فراگیر کردن نظام های الگوریتمی در سطح کلان امکان پذیر است.
