دکتر عاملی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا فرهنگ کنترل پذیر است؟ گفت: در حوزه فرهنگ تجربه های خوبی نداریم و به بخشی از اهداف مشخص شده در سند مهندسی فرهنگی نرسیده ایم. ولی باید پرسید چرا فرهنگ امر مهمی است و نمی توانیم آنچه را در این حوزه اراده می کنیم محقق کنیم؟ دلیل این موضوع روشن است؛ فرهنگ یک موضوع تک متغیره نیست که بگوییم یک طرف نظام سیاست گذاری فرهنگ است و یک طرف هم مردم، بلکه در حال حاضر طرف های دیگری هم به وجود آمده اند که در حال مهندسی فرهنگ از بیرون حوزه فرهنگ ملی هستند و عملا فرهنگ از بیرون از کشور در حال مهندسی شدن است. امروز وارد یک دوره تمدنی جدید شده ایم. در این دوره فرهنگ باز هم به طور نسبی قابل برنامه ریزی است ولی حجم عوامل خارج از کنترل ما  و دولت ها در این حوزه زیاد شده و با یک به هم پیوستگی ارتباطات در عصر جهانی رو به رو شده ایم. از سوی دیگر ما با اراده و علائق افراد و جوامعه مواجهه هستیم، لذا فرهنگ یک حوزه اقتاعی، انگیزه ای و ارادی است.

دکتر عاملی در ادامه در پاسخ به این سوال مجری که چرا هسته حاکمیت که مسئول سیاست گذاری و مهندسی فرهنگی است در این زمینه در جا می زند و هم گام و همدوش تحولات فرهنگ پیش نمی رود؟ گفت: فرهنگ امروز به معنی زندگی است و سند مهندسی فرهنگی سند انحصارگری در حوزه فرهنگ نیست. به کارگیری عبارت مهندسی در این سند به این معنی است که به هندسه فرهنگ و به عواملی که این معماری فرهنگ را شکل می دهد توجه کند و مهندسی در این سند به معنی به انحصار درآوردن و انسان را از اراده خارج کردن نیست.

دکتر عاملی در واکنش به این سخن مجری که این سند دعوی هدایت کردن مردم را دارد؟ گفت: این سند دعوی راهنمایی کردن و توانمند کردن را دارد نه دعوی هدایت کردن. فرهنگ باید بتواند جامعه را توانمند کند. هیچکس سازی اگر جای کسی بودن را بگیرد یک بحران اجتماعی به وجود می آورد. انقلاب اسلامی با کسی بودن در مقابل هیچکس سازی نظام پهلوی شروع شد. جامعه جدید احساس بودن، کسی بودن، استقلال گرایی و توانمندی را در خود احساس می کند و کنترلش هم به مراتب سخت تر است. اساسا اگر جامعه احساس کنترل شدن داشته باشد واکنش نشان می دهد. اگر عمل ما به بلوغ و توانایی و به توانمند سازی احترام بگذارد و از سیاست و اقدامات منتهی به دست گیری و نه دست بندی بهره بگیرد، به رشد و تعالی فرهنگی کمک می کند. سیاستی که منجر به دست بستن مردم شود موفق نخواهد شد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: اینکه سند مهندسی فرهنگی بعد از 5 سال اجرایی شود با بلوغ زمانه سازگار نیست. هر مصوبه ای که تصویب می شود به فاصله یک تا دو هفته باید ابلاغ  و سپس در مسیر اجرا قرار گیرد.

وی در ادامه با اشاره به هوش مصنوعی و فناوری ها گفت: هوش مصنوعی و فناوری اساسا از انسان یاد می گیرند و خودشان را به انسان نزدیک می کنند و مثلا فناوری مجازی از ذهن انسان قابلیت فرامحلی و فرا زمانی شدن را یاد گرفته است و امروز اینترنت یک فضای فرامکان، فرامحل و غیر مرکزی است که ارتباط با فرا زمان و فرا مکان را فراهم کرده است و هوش مصنوعی می گوید که من اولا باید در اندیشیدن از انسان یاد بگیرم و دوم اینکه در عمل کردن منطق عمل انسانی را به دست بیاورم و برای آنکه منطق عمل انسانی را به دست بیاورد خودش را به محاسبه نزدیک می کند چون انسان یک موجود محاسبه گر است(اینکه محاسبه گری انسان چه تعداد متغیر را به صورت هم زمان میتواند دخالت کند جای بحث دارد). اما وقتی سیستم هوش مصنوعی به وجود بیاید می تواند تمام متغیرهای تعریف شده را در محاسبه خود دخالت دهد که ما در ایران علی رغم موفقیت های حوزه علم و فناوری هنوز ستاد برای هوش مصنوعی نداریم.

وی در ادامه در پاسخ سوال دیگری درباره چرایی توجه به فناوری های نو گفت: فناوری های نو ظرفیتی است که به وسیله آن می توان راه 200 ساله را 10 ساله طی کرد. کشورهای مختلفی که در مسیر استفاده از این فناوری اطلاعات و ارتباطات حرکت کرده اند موفق بوده اند. کشور ما هم نیازمند تحولی از این جنس است. نظام وزارتخانه ای در ایران به این وسیله از بین می رود، اگر به سمت فناوری اطلاعات و ارتباطات برویم. اما نیازمند یک برنامه یکپارچه ای به عنوان سند راهبردی که بتواند حکمرانی الکترونیک را مدیریت کند، هستیم.

دکتر عاملی در ادامه در پاسخ به این سوال که؛ چه زمانی ما می توانیم به شفافیت برسیم؟ گفت: معتقدم در یک دوره 10 ساله اگر ایران سرمایه گذاری متمرکز روی فناوری های نو صورت بگیرد هم به عدالت اجتماعی و هم به شفافیت توزیع منابع می رسیم و هم جلوی بسیاری از درزهایی که فساد آور است را می گیریم.