به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام خسروپناه سخنان خود را با نام و یاد خداوند متعال و درود بر پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت طاهرینش آغاز نمود و از حضور در جمع هنرمندان و فرهیختگان ابراز خرسندی کرد. وی ضمن تشکر و قدردانی ویژه از تمامی دست‌اندرکاران برگزاری این همایش ملی، به‌خصوص دانشگاه بین‌المللی سوره و فعالان حوزه تبلیغات، یاد و خاطره شهید اهل قلم و حکمت، سید مرتضی آوینی، را گرامی داشت و تلاش‌های صورت گرفته در حوزه مطالعات میان‌رشته‌ای هنر انقلاب اسلامی را ستود.

ضرورت تنقیح نظریه
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت مباحث نظری، تأکید کرد که پیش از ورود به مصادیق و بررسی آثار هنری، لازم است تا نظریه هنر انقلاب اسلامی به‌دقت تبیین و منقح گردد.
وی اظهار داشت: وقتی می‌خواهیم از هنر انقلاب اسلامی و مصادیقش سخن بگوییم، باید نظریه هنر انقلاب اسلامی را اول منقح کنیم. نظریه ما چیست؟

ارائه تعریف هنر انقلاب اسلامی
وی در ادامه، حاصل تأملات و جمع‌بندی خود را در قالب تعریفی مشخص ارائه داد و گفت: به نظر بنده، هنر انقلاب اسلامی، آفرینش عینی تخیلاتِ مبتنی بر خرد ناب است، با اصول شش‌گانه عقلانیت، عبادت، فضیلت، معنویت، مقاومت و خدمت به مردم.

تبیین مفاهیم کلیدی تعریف
استاد خسروپناه برای روشن‌تر شدن این تعریف، به واکاوی اجزای اصلی آن پرداخت. وی هنر را در معنای عام، خلق عینی تخیل دانست و تأکید کرد که این تعریف، پارادایم‌های مختلف هنری، اعم از هنر حکمی، هنر سنتی (به معنای ترادیشنال) و هنر مدرن را در بر می‌گیرد.

وی با بیان اینکه اصطلاح هنر حکمی را به هنر سنتی ترجیح می‌دهد و تمایزی بین این دو قائل است، هنر حکمی یا اسلامی را آفرینش عینی تخیل مبتنی بر خرد ناب تعریف کرد.

استاد خسروپناه خرد ناب را مفهومی کلیدی و برگرفته از تعبیر قرآنی اولوالالباب (صاحبان خرد ناب) دانست که حکمت، زاییده آن است. وی تصریح کرد: خرد ناب یعنی جمع عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و عقل معاد.

وی با اشاره‌ای گذرا به تاریخ فلسفه غرب، یادآور شد که در دوره‌های مختلف (از توماس آکویناس و دکارت تا کانت و متفکران معاصر چون وبر و هابرماس) بر یکی از این ابعاد عقلانیت تمرکز شده، اما خرد ناب جامع هر چهار وجه است و تخیل مبتنی بر این خرد جامع، منجر به آفرینش هنری حکمی و اسلامی می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمن رد برداشت‌های سطحی و نادرست از انقلابی‌گری که آن را معادل تندروی، بی‌منطقی یا رفتارهای غلط برخی افراد می‌دانند، به تبیین معنای صحیح آن بر اساس منظومه فکری امامین انقلاب پرداخت.

وی مشخصاً به دو منبع از بیانات رهبر معظم انقلاب اشاره کرد: بیانیه گام دوم انقلاب که در آن نظریه نظام انقلابی با سه رکن خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی و مبتنی بر شعارهای فطری و جهانی (آزادی، اخلاق، معنویت، عدالت، استقلال، عزت، عقلانیت و بردباری) مطرح شده است. سخنرانی ۱۴ خرداد ۱۳۹۵ رهبر معظم انقلاب که در آن پنج شاخص برای انقلابی بودن (پایبندی به مبانی و ارزش‌ها، هدف‌گیری آرمان‌ها و همت بلند، پایبندی به استقلال، حساسیت در برابر دشمن و عدم تبعیت و تقوای دینی و سیاسی) بیان شده است.

اصول شش‌گانه انقلابی‌گری در هنر
استاد خسروپناه، با جمع‌بندی مبانی فوق، شش اصل بنیادین را برای انقلابی‌گری در همه شئون، از جمله هنر، استخراج و تبیین کرد: عقلانیت به‌معنای معرفت، حکمت است، عبادت به معنای بندگی خالصانه، اخلاص در عمل و در نظر گرفتن خداوند در خلق اثر هنری؛ هنری که بندگی را تقویت کند. فضیلت شامل زیرمجموعه‌هایی چون عدالت، اخوت، آزادی و حریت، عفت و حیا، صداقت، صبر جمیل و به‌طور کلی مهار نفس است.
وی تأکید کرد: هنر انقلابی، هنری است که زاده نفس مهار شده است، نه نفس لجام‌گسیخته‌ای که انسان را به رذیلت و به شهوت و غضب [کنترل‌نشده] سوق بدهد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به اصول انقلابی گری پرداخت و گفت: معنویت یعنی تقوا و دین‌داری، که روح حاکم بر کنش انقلابی است. مقاومت یعنی ایستادگی، حفظ عزت و استقلال ملی در برابر دشمنان و عدم تبعیت از آنان است و خدمت به مردم، توجه به نیازهای جامعه و تلاش برای رفع آن‌ها از طریق هنر است.

مصادیق و گستره هنر انقلاب اسلامی
استاد خسروپناه پس از ارائه چارچوب نظری، به مصادیق آن اشاره کرد. وی داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن را به‌عنوان مصداق بارز هنر انقلاب اسلامی معرفی کرد که با محوریت عقلانیت آغاز شده و تمام اصول شش‌گانه، به‌ویژه عفت، فضیلت و حکمت را در قالب یک روایت هنری و هدایتگر به نمایش می‌گذارد.

وی تصریح کرد که هنر انقلاب اسلامی به یک رشته خاص محدود نیست و می‌تواند در تمام عرصه‌ها از جمله هنرهای نمایشی، تجسمی، ترسیمی، ادبیات (شعر و داستان)، موسیقی و سینما (به‌عنوان هنر هفتم و ترکیبی از سایر هنرها) تجلی یابد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ذکر نام و گرامیداشت یاد هنرمندانی فقید چون شهید آوینی، نادر طالب‌زاده، فرج‌الله سلحشور، سید حسن حسینی، حمید سبزواری، اسفندیار قره‌باغی، موذن‌زاده اردبیلی، قیصر امین‌پور، حسام‌، آنان را مصادیقی از هنرمندان متعهد به هنر انقلاب اسلامی برشمرد.

نکته حائز اهمیت در سخنان استاد خسروپناه، تأکید بر ریشه‌های تاریخی این نوع نگرش هنری بود. وی اظهار داشت: باید اعتراف بکنیم که با این تعریف و با این اصول شش‌گانه، و آن ابتنای تخیل بر حکمت، فردوسی حکیم، سعدی حکیم، حافظ حکیم، مولوی حکیم و بسیاری از این ادبا همگی هنرمندان هنر انقلاب اسلامی‌اند.

وی افزود که نباید پنداشت این هنر صرفاً پدیده‌ای پس از انقلاب ۱۳۵۷ است، بلکه انقلاب اسلامی این تفکر را توسعه داد، رواج داد و گسترش بخشید، اما اصل تفکر هنر انقلاب اسلامی در بستر ایران اسلامی وجود داشته و ان‌شاءالله تا ظهور حضرت ولی عصر(عج) ادامه پیدا خواهد کرد.

آثار فاخر مانند یوسف پیامبر و مختارنامه مصداق هنر انقلاب اسلامی هستند
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در حاشیه این مراسم در گفتگویی با اشاره به مصادیق هنر انقلاب اسلامی، به آثاری مانند فیلم «یوسف پیامبر»، سریال «مختارنامه» و برخی آثار فاخر در خوشنویسی، هنرهای نمایشی و موسیقی ایرانی-اسلامی اشاره کرد.
وی همچنین از تولیدات سینمایی جدید مانند فیلم «به پایان می‌رسد» و پخش نسخه سینمایی آن خبر داد. 

وی با تأکید بر لزوم تدوین نظریه هنر انقلاب اسلامی، خواستار راه‌اندازی رشته‌های دانشگاهی مرتبط و بازنگری در دانشگاه بین‌المللی سوره شد.
 او تصریح کرد: هنرمندان انقلابی باید به لحاظ بینشی باورمند، به لحاظ منشی فضیلت‌گرا و به لحاظ کنشی خلاق باشند.

استاد خسروپناه همچنین به انتقاد از برخی تولیدات سخیف هنری پرداخت که به ترویج گسست خانوادگی یا محتوای غیراخلاقی می‌پردازند، اما یادآور شد که حتی موسیقی‌های مدرن مانند پاپ یا رپ نیز می‌توانند با رعایت اصول اسلامی، در چارچوب هنر انقلاب اسلامی قرار گیرند.
 وی پیشنهاد کرد پژوهشی جامع برای تعریف شاخص‌های هنر انقلاب اسلامی و ارزیابی مصادیق آن انجام شود.