کد خبر: 7600| تاریخ انتشار: سـه شنبه ، ۳ دی سال ۱۳۹۸ | ساعت ۱۴:۳۶:۰ | تعداد بازدید: ۳۳۸۹

پژوهش «طراحی الگوی ارتباط دانشگاه و جامعه در فرایند اقتصاد مقاومتی»؛ به کوشش دکتر روح‌اله باقری مجد (مجری طرح)؛ دكتر میرمحمد سیدعباس‌زاده و محمد حسنی (استادان راهنما)؛ دكتر یداله مهرعلیزاده و ابراهیم صالحی عمران (استادان مشاور) در سال 1395 انجام شده و با تلاش دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مقدمه این پژوهش نگاشته شده است که الگوی غالب بر جامعه جهانی، الگوی رشد است که تمام رویکردهای اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است، نظام‌های‌‌‌‌‌­ آموزش عالی و رویکردهای آن نیز از این قاعده مستثنا نیستند.
آموزش عالی محور اصلی توسعه و همچنين محل توليد و انباشت دانش و ابزار اصلی انتقال ميراث فرهنگی شمرده می‌شود. در‌واقع آموزش عالی از اركان اصلی تضمين وحدت‌آفرينی است. با مقایسه علم دانشگاهی و پسادانشگاهی وضعیت فرهنگ علم از فرامادی­‌گرایی به سمت مادی­‌گرایی پیش رفته است و ارتباط علم با سایر نهادهای اجتماعی این تحولات را پیچیده‌تر کرده است.
در‌ خصوص ارتباط بین آموزش عالی و ابعاد مختلف توسعه به‌خصوص اقتصاد مقاومتی باید اذعان کرد که توانمندی تفکر عقلانی، توانایی نوآوری و تولید محصولات جدید، وضع قانون و شناسایی آن به‌عنوان کلید رشد و توسعه تلقی می­‌شود که سیاست­‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست­‌های اصل 44 و چشم‌­انداز 1404 می­‌تواند یکی از شاهراه‌های مهم حرکات مراکز آموزش عالی به قله‌های رفیع علمی باشد.
همچنین پیشرفت­‌های سریع در پژوهش­‌های معاصر علمی و نوآوری، موجب ظهور مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی شده است که رابطه بین دانشگاه و جامعه را تحت تأثیر قرار داده است.
بنابراین تحلیل همه‌جانبه اقتصادی و غیر اقتصادی آموزش برای افراد و جامعه در قلمرو سیاست­‌های علمی به‌ویژه در زمینه شیوه‌های تولید علم در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی از یک سو نیازمند مرور نظریه‌ها، الگوهای مهم در فواید دانشگاه و دریافت نظرات استادان دانشگاه در سطح کشور با اجرای متخصصان حوزه آموزش عالی که در این تحقیق به آن توجه شده است را طلب می­‌کند که می‌تواند بر فضای تولید علم در جامعه ایران و در زمینه برنامه­‌ریزی راهبردی در سیاست­‌های علم و فناوری کشور تأثیر سودمندی به‌عنوان یک کشور در حال توسعه داشته باشد.
بنابراین هدف از این پژوهش:
  • شناسایی ظرفیت­‌ها، اثرات، تعاملات، کانال­‌ها و شکاف­‌های ارتباط دانشگاه و صنعت و نقش آن­‌ها در فرایند اقتصاد مقاومتی،
  • شناسایی ظرفیت­‌ها، اثرات، تعاملات ارتباط دانشگاه و صنعت و نقش آن بر بازار و منافع گسترده آموزش عالی در ابعاد فردی و اجتماعی،
  • شناسایی وضعیت موجود بازار و منافع گسترده آموزش عالی در ابعاد فردی و اجتماعی و نقش آن در فرایند اقتصاد مقاومتی.
همچنین روش تحقیق در این پژوهش رویکرد آمیخته است که در این رویکرد در بخش کمی از روش توصیفی پیمایشی و همبستگی و در بخش کیفی از مطالعه موردی استفاده شده است. جامعه تحقیق مورد نظر در بخش کمی اعضای هیأت علمی 5 دانشگاه کشور شامل، ارومیه، تهران، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز و مازندران بوده و در بخش کیفی کارشناسان بخش پژوهش و فناوری وزارت علوم، صنعت، کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست کشور و امور پژوهش مجلس شورای اسلامی و اسناد مطابق با سازمان­‌های مذکور بوده است.
در بخش مربوط به بحث و نتیجه‌گیری تحقیق، برخی از نتایج به‌شرح ذیل بیان شده است:
1. میزان توجه سیستم آموزش عالی به ظرفیت­‌های ارتباط دانشگاه و صنعت در وضعیت موجود چه اندازه است؟
یکی از عوامل مهم ظرفیت­‌ها، عامل کانال ارتباطی است. کانال­‌های مختلف دانش به نشریات علمی، مالکیت فکری، ثبت اختراعات و ایجاد واحدهای جدید دانشگاهی برای انتقال دانش اشاره شده است.
2. تا چه اندازه بین وضعیت موجود و مطلوب بازار و منافع گسترده آموزش عالی در ابعاد فردی و اجتماعی تفاوت وجود دارد؟
در عصر جدید، نهاد آموزش که پیش از این مولد علم بود، باید نگاه خود را از افق محدود مرز­های علم فراتر ببرد، زیرا اگر عصر مدرن دوران تکامل نهادی مستقل به‌نام دانشگاه برای تحقق کار ویژه آموزش بود، هم‌اکنون این نهاد برای حفظ تأثیرگذاری خود بر جوامع انسانی راهی جز تغییر کار ویژه ­آموزش و گسترش محدوده تأثیرگذاری خود ندارد. بنابراین در چنین شرایطی دانشگاه­‌ها نمی­‌توانند تنها هدف خود را رسیدن به فناوری بدانند. دانشگاه‌ها و مراکز علمی جهان در دهه‌های اخیر به‌جای پیگیری رویکرد «علم برای علم» هم­چنان نگرش «علم برای توسعه فن» را دنبال می­‌کنند. اما ملزومات عصر جدید که پیش­روی بشر قرار گرفته، دانشگاه­‌ها را به‌سویی سوق خواهد داد که به معرفت در کلیه اشکال انسانی توجه کنند.
3. میزان توجه سیستم آموزش عالی در وضعیت مطلوب به توسعه پایدار تا چه اندازه می­‌باشد؟
با توجه به میانگین مورد نظر، دانشگاه در حد متوسط بر توسعه پایدار اثر داشته است از نظر اعضا هیأت علمی (جامعه آماری بخشی از این پژوهش) 6سازه عدالت، محیط زیست، توسعه کارآفرینی، اقتصاد دانش‌بنیان، رقابت‌پذیری و توسعه منطق‌های نقش تعیین‌کننده بر توسعه پایدار دارند.
گسترش آموزش و تحقيقات علمی محض، به تنهايی برای ارتقای سطح توسعه يافتگی كافی نبوده و پيشرفت علمی و اقتصادی، مستلزم تحول محيط اقتصادی در طول زمان‌ و كاربردی شدن دانش پيشرفته در متن زندگی اقتصادی، به‌ويژه در فرايند جهانی شدن توليد و تجارت است.
4. سیستم آموزش عالی تا چه اندازه در وضعیت موجود بر کاهش آسیب‌‌پذیری اقتصادی مؤثر است؟
با توجه به وضعیت موجود توجه غیرمستقیم آموزش عالی بر کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی تفاوت معناداری وجود ندارد. با توجه به میانگین وضع موجود کارکردهای دانشگاه در حد متوسط بوده است.
با توجه به مدل مورد نظر در این پژوهش 9 سازه حفظ زنجیره ارزش، همکاری با خارج و رصد برنامه‌ها، مدیریت مصرف داخلی، مقابله با ضربه‌پذیری درآمد، تحول اداری و مدیریتی، وابستگی بودجه‌ای، ایجاد ذخایر راهبردی و تولید داخلی بر کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی نقش تعیین‌کننده دارند.
نکته مهمی که باید به آن توجه شود اين است که داشتن يک اختراع خوب کافی نيست؛ بلکه تجاری‌سازی موفق نيازمند کار تيمی و کسب‌وکار خوب است.
فارغ‌التحصیلان امروز، مسئولان فردا و آینده نزدیک خواهند بود. سیستم آموزشی با توجه به تغییرات علم و نوآوری در جریان است و منجر به خلاقیت، نوآوری و روحیه انتقادی در  فارغ‌التحصیلان خواهد شد که این امر خود منجر به تحول در نظام اداری و نیازمند مدیریت منعطف خواهد بود.
با شناسایی تکنولوژی‌های  جدید و دانش‌های جهانی، امکان شناسایی خطرات و برنامه‌ها وجود دارد. با توجه به‌اینکه بحث دهکده جهانی مطرح می­شود، سیستم آموزش پیوندگاه اصلی در حوزه همکاری است.
همچنین در ادامه تحلیل فرضیات این پژوهش آمده است:
ظرفیت­‌های ارتباط دانشگاه و صنعت بر توسعه پایدار و غیر مستقیم  برکاهش آسیب‌پذیری اقتصادی تأثیردارد. از طرفی اثرات ارتباط دانشگاه و صنعت به‌صورت غیرمستقیم بر توسعه پایدار تأثیر داشته است. ظرفیت­‌های ارتباط دانشگاه و صنعت می­‌توانند در صورت به­‌کارگیری درست همراه با مدیریت کارآمد نقش مهمی بر توسعه پایدار و کاهش آسیب­‌پذیری اقتصاد داشته باشند تحقیقات ظرفیت­‌ها و اثرات ارتباط دانشگاه و صنعت را بر اقتصاد در رویکردهای مختلف بررسی کردند. ارتباط صحيح و مؤثر دانشگاه و صنعت مي­تواند موجب افزايش نوآوری و انتقال دانش و تكنولوژی شود و تنها در صورت تعامل پايدار بين اين دو نهاد، توسعه صنعتی و متعاقب آن توسعه اقتصادی و اجتماعی را می‌توان انتظار داشت.
یکی از مباحث مهم در توسعه پایدار، کارآفرینی و ایجاد کسب‌و‌کار در کشور مد نظر است که ارتباط دانشگاه و صنعت یکی از شالوده­‌های مهم در این زمینه است.
همچنین یکی از مباحث مطروحه در اقتصاد مقاومتی مدیریت و هدایت تجارت است که دانش و نوآوری در فرایند تجاری­‌سازی نقش اساسی دارند. رابطه دانشگاه و صنعت بر پل زدن میان دو فرهنگ متمایز مبتنی است. در‌حالی که کار اصلی دانشگاه آموزش، تحقیق، خدمات تخصصی و در نهایت، تنوع بخشیدن به منابع اقتصادی است، کار اصلی در صنعت حداکثرسازی سود و بهره­‌وری و در نهایت، تحقیق و توسعه است.
برای دانشگاه ارزش کانونی از آزادی علمی و گفتمان باز است. اما در صنعت رازداری و نیز فاش­‌سازی عمومی محدود است که ارزش کانونی تلقی می­‌شود. از پل زدن میان دو فرهنگ توسط صنعت و دانشگاه آینده، تجاری‌سازی دانش و فناوری­‌های نو و مفید به‌دست می­‌آید.
در بخش پیشنهادات کاربردی پژوهش، برخی از پیشنهادات به‌جهت رسیدن به توسعه پایدار در این پژوهش به شرح ذیل نگاشته شده است:
  • قانون­گذاری و نظارت،
  • تغییردر نظام حکمرانی نوآوری از شبکه بسته و عمودی سیاستگذاری به شبکه باز و افقی سیاستگذاری با مشارکت ذینفعان و تأکید بر افقی‌سازی و یکپارچگی سیاستی در فرایند سیاستگذاری نهادهای حکمران نظام ملی نوآوری کشور،
  • تغییر نگرش راجع به تفکر بیمار اقتصاد نفتی(فروش یا عدم فروش) در بدنه دولت، در حال حاضر بخش اعظم اقتصاد کشور نفتی است.
  • برای رسیدن به اقتصاد پایدار نیازمند اقتصاد باز هستیم، برای ایفای نقش در اقتصاد باز دانشگاه­های کشور باید بین­المللی شوند،
  • هماهنگ و متوازن نمودن برنامه آموزش عالی با برنامه توسعه،
  • طراحی الگوی مدیریت و توسعه مناسب برای عرصه­‌های محیط طبیعی به‌منظور کاهش وابستگی به منابع طبیعی و ایجاد جایگزین برای بخشی از افراد و سازمان­‌های وابسته به این منابع، به‌رسمیت شناختن حقوق جامعه محلی در بهره­‌برداری از منابع طبیعی، برون­‌سپاری و ایجاد تشکل­‌های مرکب از جامعه محلی و دانش‌آموختگان مجرب و فرهنگ‌سازی در راستای اجرای شدن سیاست­‌های کلی به‌همراه توجه لازم برای استقرار روش­‌های آلی بازیافت، تکمیل سیستم­‌های خنثی­‌سازی، بی­‌خطرسازی و گنجاندن دورس مدیریت انرژی و محیط زیست در سیستم آموزشی از جمله رئوس فعالیت­‌های است که در سیاستگذاری مدیریت پایدار منابع طبیعی کشور باید مدنظر قرارگیرد،
  • توجه به رویکردهای غیربازاری‌-اجتماعی و غیربازاری-فردی در دو بخش حوزه و دانشگاه،
  • مدیریت از راه ارزش­‌ها، مفهومی نوین در علم مدیریت است که بیشتر ماهیت توان­‌افزایی دارد و این توان­‌افزایی زمانی ارزشمند است که به نتایج پایدار عملکرد منجر شود،
  • وقتی تصویر روشنی از رسالت و ارزش­‌های خود داشته باشیم، مبنای محکمی برای ارزیابی اقدامات مدیریتی و تنظیم آن با رسالت و ارزش خواهد بود. شناسایی ارزش­‌ها و عمل براساس آنها و برنامه­‌ریزی بر پایه آنها قطعاً رسیدن به اهداف بر پایه ارزش­‌های کلیدی را رهنمون می­‌سازد،
  • مدیریت از راه ارزش­‌ها به دنبال حاکم­‌سازی ارزش‌­های اساسی و اولویت­‌دار در فرایند مدیریت تحول است. یعنی در برنامه‌ریزی می‌خواهیم تحولات و تعدیلاتی ایجاد کنیم تا براساس آنها بتوانیم به اهداف و ارزش­‌های تعیین شده توسط تصمیم­‌گیران اصلی، راحت­‌تر، سریع‌­تر و با هزینه کمتر دست یابیم.         
      فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید:

لطفا کد زیر را وارد نمایید

اخبار مرتبط

آرم شورای عالی انقلاب فرهنگی

اطلاعات تماس

تهران، خیابان طالقانی، شماره 436

کدپستی: 1591814313
(+9821) 66976601 - 7