در پی صدور پیام راهبردی و تاریخ‌ساز مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، استاد عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با صدور بیانیه‌ای ضمن تبیین ابعاد تمدنی، فکری و راهبردی این پیام، بر آمادگی کامل شورای عالی برای نقش‌آفرینی در تحقق منویات رهبری تأکید کرد. وی حوزه علمیه را طلیعه‌دار تمدن نوین اسلامی خواند و وحدت حوزه و دانشگاه، تعمیق فقه حکمرانی و تربیت مجاهدان فرهنگی را از اولویت‌های راهبردی شورا در این مسیر برشمرد.
به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی متن این پیام به شرح ذیل است:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ(سوره مجادله، آیه ۱۱)
پیام تاریخ‌ساز، ژرف‌نگرانه و مبسوط رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، نه تنها منشوری برای حرکت آتی حوزه‌های علمیه و استنهاض همم عالیه، بلکه سندی راهبردی و میثاقی برای کل نظام اسلامی در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی است. اینجانب، به عنوان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمن مطالعه دقیق و مداقّه در این پیام و استماع تحلیل‌های متقن ارائه شده پیرامون آن، بر خود لازم می‌دانم نکات و تعهدات زیر را در راستای تحقق این منشور الهام‌بخش و فروزان اعلام نمایم:
بازتعریف هویت و رسالت حوزه؛ کانون تحول، پیشرفت و فقاهت تمدنی: پیام معظم‌له، فراتر از یک نگاه معهود، حوزه علمیه را نه صرفاً یک مرکز آموزشی، بلکه دقیقاً «مجموعه‌ای از علم، تربیت و کارکردهای اجتماعی و سیاسی» و کانون جوشان «طلوع معاصر در شب بی‌فروغ استعمار» معرفی می‌نماید. این نگاه جامع و محیط، که همسو با رویکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در بازشناسی و تقویت نهادهای هویت‌ساز دینی و راهبری تحولات فرهنگی است، مسئولیت حوزه را در قبال هدایت فکری و معنوی جامعه و پشتیبانی نظری مستحکم از نظام اسلامی مضاعف می‌کند.
ابعاد پنج‌گانه، نقشه راه تحول و تعالی و اتقان مسیر: پنج محور اساسی مطرح شده در پیام – یعنی «مرکز علمی با تخصص‌های معین»، «مرکز تربیت نیروی مهذب و کارآمد»، «خط مقدم بودن در جبهه تقابل با تهدیدهای دشمن در عرصه‌های گوناگون»، «مرکز تولید و تبیین اندیشه اسلامی در باب نظامات اجتماعی بر اساس فقه، فلسفه و منظومه ارزشی اسلام»، و «مرکز نوآوری‌های تمدنی و آینده‌نگری در چارچوب پیام جهانی اسلام» – چارچوبی دقیق، منسجم و محرکی برای تحول بنیادین در برنامه‌ریزی و اقدام مشترک حوزه و نهادهای انقلابی، از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی، فراهم می‌آورد.
فقه، از مسائل فردی تا نظام‌سازی اجتماعی و حکمرانی؛ ضرورت جهاد علمی و اجتهاد مستمر: تأکید رهبر فرزانه انقلاب بر لزوم پاسخگویی فقه به نوازل و مستحدثات و اولویت‌های جامعه، و حرکت به سمت «فقه الاجتماع» و «فقه حکمرانی»، یک ضرورت انکارناپذیر و محتوم است. فقه پویای شیعه، با اتکاء به قواعد غنی فقهی، اصول متقن و عناوین ثانویه، ظرفیت عظیم طراحی «نظام‌های اجتماعی» و اداره جامعه بر مبنای اسلام را داراست. این تحول، نیازمند جهادی علمی، اجتهادی پویا و حمایت نهادهای سیاست‌گذار فرهنگی نظیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای گذار از «فقه المسائل» به «فقه النظامات الاجتماعیه» و در نهایت، «فقه الحکومه» است.
وحدت حوزه و دانشگاه، منشأ و محور حرکت تحقق نظام اسلامی و حکمت اسلامی؛ میثاق علم و دین: همانگونه که معظم‌له تصریح فرمودند، بهره‌گیری از ظرفیت بی‌بدیل فقه برای نظام‌سازی، منوط به آگاهی حوزه از یافته‌های نوین جهانی و تعامل وثیق و هم‌افزا با دانشگاه است. شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری و راهبری در امر وحدت حوزه و دانشگاه، «وحدت راهبردی و عملیاتی حوزه و دانشگاه» را نه یک شعار، بلکه یک ضرورت حیاتی و میثاق مبارک علم و دین برای تنظیم و استقرار نظام‌های اجتماعی مبتنی بر اسلام و تعمیق حکمت اسلامی در جامعه دانسته و تمام مساعی خود را برای ایجاد و تقویت سازوکارهای این تعامل مؤثر، مثمر و آینده‌پژوهانه به کار خواهد بست.
«فقه حکمرانی» به مثابه فناوری نرم فرهنگی و اجتماعی و حکمت عملی برای گذار از نظر به عمل: تحقق نظام‌های اجتماعی اسلامی، نیازمند سازوکاری برای تبدیل اندیشه‌های ناب و معارف عمیق به ساختارهای کارآمد است. «فقه حکمرانی»، به عنوان یک فناوری نرم فرهنگی و اجتماعی، دانش بینارشته‌ای و مظهر حکمت عملی، این نقش کلیدی را ایفا می‌کند. این حوزه، با پیوند دادن مبانی نظری فقه با واقعیات اجرایی و تجارب مدیریتی، مسیر عینیت‌بخشی به آرمان‌های اسلامی را هموار می‌سازد. توسعه و نهادینه‌سازی این حوزه دانشی فاخر، از اولویت‌های پژوهشی و حمایتی شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد بود.
تربیت «مجاهدان فرهنگی» و «نیروهای مهذب، بصیر و کارآمد»؛ رسالت راهبردی و امانت الهی: رسالت «بلاغ مبین» و مقابله با هجمه‌های فکری و فرهنگی معاندان و مستکبران، نیازمند تربیت نسلی از عالمان، فضلا و پژوهشگرانی است که علاوه بر تسلط بر مبانی دینی و معارف وحیانی، با نیازهای زمانه و ابزارهای نوین ارتباطی آشنا بوده و از روحیه جهادی، تقوای الهی و تهذیب نفس برخوردار باشند. شورای عالیانقلاب فرهنگی، در همکاری با نهادهای حوزوی و دانشگاهی، از طرح‌های ناظر به تربیت چنین نیروهایی در راستای تحقق حکمرانی فرهنگی مطلوب و صیانت از مرزهای عقیدتی و فرهنگی پشتیبانی خواهد کرد.
تمدن نوین اسلامی، افق نهایی حرکت، غایت حکمرانی فرهنگی و وعده صادق الهی: استقرار تمدن نوین اسلامی، مبتنی بر توحید، کرامت انسانی، عدالت، آزادی و مجاهدت همگانی، غایت حرکت انقلاب اسلامی و جلوه‌ای از وعده صادق الهی است. حوزه علمیه در ترسیم مبانی نظری، تبیین شاخص‌ها و فرهنگ‌سازی برای این تمدن، نقشی بی‌بدیل و تاریخی دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی، در کنار حوزه و دانشگاه، خود را موظف به سیاست‌گذاری کلان، رصد مستمر و پشتیبانی همه‌جانبه از این حرکت عظیم، مقدس و تمدن‌ساز می‌داند.
تعهدات شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تحقق پیام تاریخ‌ساز و منشور هدایت: شورای عالی انقلاب فرهنگی، با درک عمیق از مسئولیت تاریخی خود و در راستای تحقق سند تحول بنیادین شورا، آمادگی کامل دارد تا با هم‌افزایی و همکاری با مدیریت عالی حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و تمامی دستگاه‌های ذی‌ربط، در جهت تحقق محورهای این پیام تاریخ‌ساز و منشور هدایت گام بردارد. تسهیل و پشتیبانی از پژوهش‌های بنیادین و کاربردی در حوزه «فقه الاجتماع» و «فقه حکمرانی»، ایجاد و تقویت زیست‌بوم نوآوری فقهی و فرهنگی، تعمیق و گسترش کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی، کمک به ایجاد رشته‌ها و گرایش‌های تحصیلی مورد نیاز، و ترویج گفتمان ناب انقلاب اسلامی در چارچوب این پیام، از جمله اولویت‌های عملیاتی و راهبردی این شورا خواهد بود.
از خداوند متعال، طول عمر با برکت، سلامتی روزافزون و مزید توفیقات برای رهبر فرزانه و حکیم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) را در سایه‌سار عنایات خاصه حضرت بقیة‌الله الاعظم (عج) مسئلت دارم تا همچنان با درایت و صلابت، سکان‌دار این حرکت عظیم به سوی تحقق تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی برای طلوع خورشید ولایت عظمی باشند.
عبدالحسین خسروپناه
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
