سیزدهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری دانشگاه فرهنگیان، بهصورت همزمان با نخستین همایش ملی تعلیم و تربیت در گام دوم انقلاب اسلامی با تاکید بر تربیت انقلابی در منظومه فکری حضرت امام خمینی(ره) و حضرت آیت الله العظمی خامنهای(مدظله العالی) با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی صبح امروز در مجموعه فرهنگی آدینه برگزار شد.
به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجتالاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه دانشگاه فرهنگیان دانشگاه مهم حکمرانی کشور است، اظهار کرد: دانشگاهها در تولید علم، پیوند علم با فناوری و پیوند علم و فناوری با صنعت نقش دارند. اما دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه تربیت معلم و مربی است که باید انسانهایی را تربیت کند که بتوانند انسانساز باشند. لذا جایگاهی مهم و مبنایی دارد.
وی با اشاره به تلاشها و زحمات وزیران آموزش و پرورش در دورههای مختلف، گفت: در دبیرخانه شورا با همه وزرای آموزش و پرورش از اول انقلاب تاکنون که در قید حیات هستند ملاقات داشته و با آنها گفتوگو کردهام. همه این وزرا دغدغهمند و خدمتگزار بوده و با ایدههای خوب، سعی در پیادهسازی توانمندیهای خود داشتهاند. با این وجود، پس از بررسی تاریخ آموزش و پرورش کشور و گفتوگو با معلمان، به این نتیجه رسیدم که خلأ اصلی در تعلیم و تربیت، فقدان الگوی حکمرانی حکمی تعلیم و تربیت است.
وی با بیان اینکه منظور از حکمرانی، فقط حکومتداری نیست، گفت: حکومتداری، بخشی از کار وزارت آموزش و پرورش است.
مشارکت حداکثری ذینفعان، قوام حکمرانی است
استاد خسروپناه در تعریف حکمرانی، اظهار داشت: حکمرانی فرایندی است که با مشارکت حداکثری ذینفعان انجام میشود. ذینفعان این امر، معلمان، دانشآموزان، خانوادهها و کارمندان آموزش و پرورش هستند. این فرایند پنج گام دارد که از سیاستگذاری، تنظیمگری، راهبری، تصدیگری تا نظارت و ارزیابی را شامل میشود، اگر این پنج گام با مشارکت ذینفعان انجام شود، به آن حکمرانی گفته میشود.
وی ادامه داد: اگر ذینفعان تعلیم و تربیت نقش داشته باشند در سیاستگذاری، تنظیمگری و حتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی بخواهند در مورد تاثیر معدل تصمیم بگیرند، حتماً باید نظر معلمان اخذ شود. آموزش و پرورش در دورههای مختلف باید با انجام یک تحقیق پیمایشی از معلمان، خانوادهها و دانشآموزان، اولویتها و نیازها را بررسی کند و بر اساس آن عمل کند.
حکمرانی حکمی، نیازمند مبنای فلسفی و عقلی است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح این پرسش که چرا از تعبیر حکمرانی حکمی استفاده می کنیم؟ پاسخ داد: یکی از مهمترین کلیدواژههای قرآنی حکمت است. حکمت را خدا طبق آیه سوره بقره به اولوالباب عنایت میکند. لبّ که جمعش الباب است جمع عقل نظری و عملی و معاش و معاد است. اگر این چهار عقل در کسی جمع شود آن شخص جزء اولوالباب میشود.
وی با اشاره به اهمیت عقلانیت در حکمرانی افزود: عقل نظری درک هست و نیستها میکند، عقل عملی درک باید و نبایدها، عقل معاش عقل تدبیرگر است و عقل معاد عقل آخرتاندیش است. اگر سیاستگذاری که رکن حکمرانی است، مبتنی بر این عقول چهارگانه باشد، آنگاه حکمرانی حکمی خواهد بود.
استاد خسروپناه با بیان اینکه الگوی حکمرانی حکمی در تعلیم و تربیت، باید نظریه فلسفی داشته باشد، ادامه داد: برخی نظریههای فلسفی تعلیم و تربیت، رئالیستی، برخی ایده آلیستی، برخی اگزیتانسیالیستی، برخی پراگماتیستی و برخی پوزیتیویستی هستند. سوال اینجاست که نظریه فلسفی تعلیم و تربیت ما چیست؟ آیا میشود حکمرانی کرد و گفت نظریه فلسفی نداریم؟ چطور میشود حکمرانی کرد در حالی که مبنایی برای آن وجود ندارد. باید به نظریه تعلیم و تربیت حکمی که مبتی بر عقول اربعه است برسیم. این نظریه وقتی به دست آمد باید بنیانهای تعلیم و تربیت، اهداف، اصول و روشهای آن را تعیین کنیم.
باید از ظرفیت های موجود در حوزه تعلیم و تربیت استفاده شود
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به لزوم توجه به ظرفیتهای عظیم موجود در آموزش و پرورش گفت: معلمان دلسوز، باتجربه و خوشفکر بسیاری در آموزش و پرورش داریم. همچنین، ظرفیتهای بسیاری در حوزههای تعلیم و تربیت اسلامی در مراکز مختلف و دانشگاهها وجود دارد. دانشمندانی داریم که آثار ارزشمندی در تکنولوژی آموزشی نوشتهاند. از این ظرفیت میتوان به حکمرانی حکمی مبتنی بر نظریه فلسفی دست یافت.
استاد خسروپناه با اشاره به اینکه حکمرانی باید آگاهانه باشد، خاطرنشان کرد: مدیران نباید گرفتار مدیریت کارتابلبازی نشوند. مدیریت باید مبتنی بر تفکر باشد. کانون تعلیم و تربیت اسلامی، تفکر، تعقل و تفکر در آیات الهی است.
وی گفت: باید محاسبه کنیم که چقدر تصمیماتمان مبتنی بر نظریه تعلیم و تربیت اسلامی است؟ چرا که فرق نگاه حکمرانی با غیرحکمرانی این است که در حکمرانی از جزیرهای عمل کردن پرهیز میشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: حکمران باید بر اساس نظریه تعلیم و تربیت حکمی تصمیم بگیرد و این ظرفیت عظیمی را که در آموزش و پرورش وجود دارد، باور کند. باید با استفاده از ظرفیتهای موجود در حوزه تعلیم و تربیت اسلامی، حکمرانی حکمی را مبتنی بر نظریه فلسفی و نظام حکمی تعلیم و تربیت تدوین کنیم و به ثمر برسانیم.
وی افزود: در مراکز علمی و تحقیقاتی همچون پژوهشگاهها، دانشگاههای معتبر کشور و موسسات علمی، پیشرفتهای چشمگیری در زمینههای تکنولوژی آموزشی و تربیت اسلامی صورت گرفته است. برای مثال، یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی، یک نظریه جدید در زمینه تکنولوژی آموزشی بر اساس الگوی اجتهادی ارائه داده است که در کتابی منتشر شده است.
استاد خسروپناه همچنین به این نکته اشاره کرد: در چهار دهه اخیر، شاهد رشد و پیشرفتهای ارزشمندی در حوزههای علمی و آموزشی بودهایم، این دستاوردها به مراتب بیشتر از قبل توانمندیهای علمی و معرفتی کشور را نشان میدهند. باید از این ظرفیتهای علمی و تحقیقاتی در راستای بهبود و توسعه نظام تربیتی کشور استفاده کنیم. حکمرانی حکمی تعلیم و تربیت باید مبتنی بر نظریههای فلسفی و علمی باشد و با تدوین الگوهای مناسب، گامهای مؤثری در تحقق نظام تربیتی اسلامی برداریم.