آئین بزرگداشت هفته پژوهش و معرفی برگزیدگان پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه، یکشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۹ با سخنرانی دکتر سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در حسینیه الزهرا (س) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم ضمن گرامیداشت هفته پژوهش و تبریک میلاد با سعادت حضرت زینب کبری(س) و روز پرستار طی سخنانی گفت: جامعه پرستاران یک جامعه، علمی، تخصصی، توانمند، با فهم و آگاهی بسیار بالا و ایثارگر در مقاطع مختلف تاریخ ایران از جمله دوران دفاع مقدس و دوران سخت و بسیار طاقت‌فرسای کرونا هستند که شایسته تقدیر و ستایش می‌باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه پژوهش‌های موفق و نوآور، پژوهش‌ها و نوآوری‌هایی هستند که از خدا و هستی خدا الهام گرفتند، ادامه داد: در زیباترین و اثرگذارترین جلوه‌های پژوهش ما مواردی را شاهد هستیم که رمزگشایی از قوانین و قاعده‌های هستی می‌کنند و این نشان می‌دهد، علم در دوران بلوغ خود بازگشتی جدی به خدا و هستی دارد و این که به غلط علوم تجربی را علوم سکولار می نامند، حاکی از عدم شناخت نسبت به رابطه الزامی و گریز ناپذیر انسان و خداست.
وی با بیان اینکه علوم‌تجربی همچنان از یک توانمندی بالایی برخوردار است، گفت: علوم تجربی به نوعی علوم انسانی و علوم اجتماعی را هم به کرنش در آورده است و علوم اجتماعی و علوم انسانی از روش آزمون و خطا و مشاهده و تجربه تبعیت می‌کنند.
دکتر عاملی: پژوهش و نوآوری یعنی ظرفیت حل مسئله، و نوآوری در نحوه حل مسئله که یک نمایش بیرونی دارد و یک جریان درونی و فکری دارد و آن بعد دانشی آن متکی بر فهم قانون و منطق الهی در هستی
دکتر عاملی با اشاره به اینکه علوم تجربی در اوج خودش ذلت‌ها، ضعف‌ها و ناتوانی‌های بسیار زیادی را داشته است گفت: علوم تجربی در بسیاری از یافته‌های خود ضمن موفقیت و توسعه دانش، نتوانسته است در خیلی از موارد یکپارچگی و جامعیت فهم را تامین کند و البته خطا پذیر بوده و خطا پذیری جزء ذاتی علوم تجربی است.
وی با بیان اینکه پژوهش، یعنی یادگیری از منطق و هستی الهی، افزود: پژوهش و نوآوری یعنی ظرفیت حل مسئله، و نوآوری در نحوه حل مسئله که یک نمایش بیرونی دارد و یک جریان درونی و فکری دارد و آن بعد دانشی آن متکی بر فهم قانون و منطق الهی در هستی بطور عام و جامعه انسانی بطور خاص است.
دکتر عاملی با بیان اینکه فناوری‌ها اساسا از ماهیت انسان یاد می‌گیرند، افزود: فضای مجازی ادامه فضای ذهن است و قابلیت‌های ذهن را توسعه داده است، قابلیت ذهن فرامکان بودن، همه جا بودن و آرمان‌خواهی و مطلوب‌گرایی است، که دقیقا فضای مجازی همین ظرفیت‌های فرامکانی، همه جا حاضر بودن و شبکه‌ای بودن و تبدیل ایده به واقعیت را باز تولید کرده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه معماری اینترنت برخواسته از فهم معماری هستی انسان و جامعه انسانی است، ادامه داد: اولین خصلت معماری فضای مجازی از منظر باربارا شیویک که در کتاب معماری اینترنت بر آن تصریح کرده است، موژولاریتی است، وقتی به خلقت خدا در ابعاد خاص هستی نگاه می‌کنیم، مثلا همین خلقت انسان را می‌بینیم، متوجه می‌شویم، جامعه انسانی تشکیل شده است از گروه‌های به هم پیوسته درونی و بیرونی.
وی اضافه کرد: یعنی هر گروه انسانی در قالب خانواده، نظام خویشاوندی، اقوام و ملت‌ها از یک منطق ارتباطی برخوردار هستند، که وجه مشترک همه آنها تمایل به جمع و با جمع بودن و از جمع حفاظت کردن و توسعه سنخیت‌های مشترک با سایر امور اجتماعی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: فضای مجازی یک محیط طبقه بندی شده است، وقتی به انسان و جامعه انسانی هم نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم جامعه انسانی سراسر لایه‌بندی شده است، و اساسا تا زمانیکه منطق لایه‌بندی شده جوامع را درک نکنیم موفق به فهم جوامع و فهم تفاوت‌های اجتماعی نمی‌شویم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: موژولاریتی به معنای با جمع بودن و با جمع مرتبط بودن و توسعه ارتباطات با دیگران است و در واقع فضای مجازی از این رابطه خوشه‌ای بین انسان‌ها، معماری خود را طراحی کرده است.
وی با بیان اینکه خصلت دوم فضای مجازی لایه‌بندی این محیط است، اظهار داشت: فضای مجازی یک محیط طبقه بندی شده است، وقتی به انسان و جامعه انسانی هم نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم جامعه انسانی سراسر لایه‌بندی شده است، و اساسا تا زمانیکه منطق لایه‌بندی شده جوامع را درک نکنیم موفق به فهم جوامع و فهم تفاوت‌های اجتماعی نمی‌شویم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: خصیصه سوم فضای مجازی یکپارچگی این محیط است، یکپارچگی به این معنا، که اعضا همدیگر را تکمیل می‌کنند و علی‌رغم تفرق، وحدت وجود دارد و با وجود چندگانگی و تنوع، وحدت بین پدیده‌ها را شاهد هستیم.
وی ادامه داد: یکپارچگی از پیوستگی در عین پراکندگی، و با هم بودن در عین دور از هم بودن، و اثرگذاری بر هم در عین جدا بودن از هم است، که این امر از جامعه انسانی وام گرفته شده است.
پس ملاحظه می کنید که سه خصلت اساسی معماری اینترنت یک نوآوری به معنا از صفر، چیزی درست کردن نیست، بلکه الهام از ماهیت جامعه انسانی است که اندیشمندان را به سمت باز تولید آن در قالب فناوری های نو و فضای مجازی می کشاند. این یک نمونه مهم است ولی می‌توان هزاران نمونه از پژوهش ها و نوآوری ها را ذکر کرد که در واقع ظرفیت رمزگشایی از هستی را به ظهور رسانده اند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: پژوهش اگر از انسان و از خود طبیعت و هستی یاد بگیرد، قطعا یادگیری‌هایش، یادگیری‌هایی است که دارای مقوم هستند.
وی با تاکید بر اینکه پژوهش، فهم منطق دیده و نادیده‌های هستی است ادامه داد: نوآوری توان و ظرفیت حل مسئله جامعه انسانی و پیوند با همه مولفه‌های مرتبط با خدا و انسان است.
دکتر عاملی اظهار داشت: نوآوری برخواسته از فهم جامعه و نیاز جامعه است، که از جامعه شروع می‌شود و به جامعه هم باز می‌گردد.
دکتر عاملی: پژوهش‌های اقتضائی لزوماً پژوهش‌های موفقی نیستند، پژوهش اگر در مسیر یک هدف روشن نباشد نمی‌تواند یک ساخت و ساز قدرتمندی را بوجود بیاورد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه پژوهش و نوآوری اقتضائی با پژوهش و نوآوری طبیعی و پژوهش و نوآوری هدفمند تفاوت دارد گفت: در پژوهش و نوآوری هدفمند در واقع هدف را از طریق پژوهش و نوآوری می‌سازیم.
دکتر عاملی: دکتر عاملی اظهار داشت: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، هدف را تمدن نوین اسلامی قرار داده‌اند، لذا تمدن نوین اسلامی باید بتواند پژوهش را به کرنش درآورد و نوآوری را در خدمت قرار دهد. در این راستا قدم اول شناخت ماهیت و مولفه‌های تمدن نوین اسلامی است.
وی ادامه داد: پژوهش‌های اقتضائی لزوماً پژوهش‌های موفقی نیستند، پژوهش اگر در مسیر یک هدف روشن نباشد نمی‌تواند یک ساخت و ساز قدرتمندی را بوجود بیاورد.
دکتر عاملی اظهار داشت: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، هدف را تمدن نوین اسلامی قرار داده‌اند، لذا تمدن نوین اسلامی باید بتواند پژوهش را به کرنش درآورد و نوآوری را در خدمت قرار دهد و در این راستا قدم اول شناخت ماهیت و مولفه‌های تمدن نوین اسلامی است، این تمدن یک نوع رمزگشایی و راز گشایی از آینده است و نه از صرفا گذشته های تاریخ.
وی اضافه کرد: تمدن نوین اسلامی یعنی تمدن دوران ظهور، دوران بازپشت دوباره حضرت مهدی علیه السلام و حضرت عیسی علیه السلام که کانون محوری آن دوره استقرار و فراگیری و نهادینه شدن عدالت است که در پرتو آن نیازهای اساسی انسانی در حد تامین آسایش جامعه انسانی فراهم می شود و دوران سلطه و استیلاء انسان بر انسان به پایان می‌رسد و نیازهای اساسی جامعه انسانی و همه موجودات زنده و طبیعت تامین می‌شود.
دکتر عاملی در توضیح ابعاد مهم پژوهش در مورد انسان گفت: در پژوهش عنصر مهم دیگری به نام عنصر ارتباطی وجود دارد، یعنی عنصر فهم دیگری، بسیار مهم است که ما بتوانیم دیگران را آنگونه که هستند درک کنیم نه آنگونه که ما تحلیل می‌کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در علم ارتباطات مارک تیلور بین فهم تحلیلی و فهم ارتباطی تمایز ایجاد می‌کند و صاحبنظران این علم، فهم ارتباطی را بر فهم تحلیلی ترجیح می‌دهند.
وی اظهار داشت: فهم تحلیلی ذهنیت پردازی راجع به پدیده‌ها است، اما فهم ارتباطی ناشی از اشتغال در جامعه است، و درگیرشدن با جامعه و ارتباط مستمر با لایه‌های مختلف اجتماعی است و در واقع فهم ارتباطی، فهم طبیعی و منصفانه واقعیت‌هاست و نه فهم کلیشه‌ای و ذهنی از پدیده‌های هستی و خصوص جامعه انسانی.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: فهم جامعه انسانی تابع فهم ارتباطی است و بدون فهم ارتباطی اساساً فهم صورت نمی‌گیرد، و در یک تعامل مستمر است که به تفاوت‌ها، حساسیت‌ها و لایه‌های زیرین شخصیت فردی و اجتماعی پی می‌بریم. بطور حتم در این روند شناخت از ناحیه منبع وحی، دامنه گسترده پدیده را تبیین می کند و لذا منبع ما برای شناخت انسان و جامعه انسانی هم معرفت الهی است و هم شناخت ارتباطی و اجتماعی است.
دکتر عاملی: پژوهش در جهان هستی و برای جهان هستی نیازمند تواضع است، تواضع در مقابل پروردگار و در کنار مخلوقات الهی قرار گرفتن و اهمیت دادن به همه اجزاء هستی که همه آنها مخلوق و تسبیح گوی خدا هستند، با نگاه سلطه آمیز و مغرورانه به هستی، صرفاً سلطه درک می‌شود و نه حقیقت هستی.
دکتر عاملی با بیان اینکه فهم ارتباطی بدون بردباری و صبر اجتماعی امکان‌پذیر نیست، تصریح کرد: صبر اجتماعی نیازمند تبدیل نگاه "حق با من است" به "حق با دیگری است" البته حق، حق است و ممکن است مصداق آن من باشم یا دیگری، اما منطق فهم رهیدن از خود و پیوستن به خدا و فهم هستی خدا است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه در منطق پژوهش، یادگیری از دیگری و یادگیری از خود یک اصل اساسی است گفت: پژوهش در جهان هستی و برای جهان هستی نیازمند تواضع است، تواضع در مقابل پروردگار و در کنار مخلوقات الهی قرار گرفتن و اهمیت دادن به همه اجزاء هستی که همه آنها مخلوق و تسبیح گوی خدا هستند، با نگاه سلطه آمیز و مغرورانه به هستی، صرفاً سلطه درک می‌شود و نه حقیقت هستی.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: در مطالعات بین المللی توجه به چهار اصل ارتباطات، تبادل موقعیت، هم سطحی با دیگری و کنار زدن لایه‌های اختلال فهم، بسیار اهمیت دارد و به نوعی الزامات فهم اجتماعی هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه بزرگترین مانع فهم دیگران خودخواهی است افزود: برای درک بهتر دیگری، اول باید از ذهن خود رفع اختلال کنیم، در علم ارتباطات بحث اختلالات جدی است، زیر اختلالات ذهنی در بسیاری از مواقع باعث می‌شود کلیشه‌ها و انگارهای ذهنی به عنوان پژوهش بیان شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: پژوهش اجتماعی باید دارای جزئیات، مستندات متعدد و ارجاعات به واقعیت‌های اجتماعی داشته باشد.
وی تصریح کرد: مطالعات بین المللی که به دلیل تنوع و تکثرو ذو ابعاد بودن کار سختی است ولی حتی شناخت جامعه ایران را نمی‌توان با یک قضاوت یکپارچه فهم کرد، بلکه باید جامعه ایران را هم در یک سطح عمومی فهم کرد و هم در یک سطح لایه بندی شده فهم کنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: مشروعیت نظام قدرت به مشروعیت یافتگی در جامعه و مردم بستگی دارد، لذا محور کانونی دانش‌ها، پژوهش ها و نوآوری ها، قوی شدن بر مبنای جامعه پذیر شدن نظام قدرت باید باشد
دکتر عاملی تصریح کرد: قدرت یک پدیده اثرگذار و به دنبال نفوذگری است که می‌تواند برخواسته از خودخواهی یا برخواسته از خدا خواهی و خدمت به مردم باشد.
وی افزود: مشروعیت نظام قدرت به مشروعیت یافتگی در جامعه و مردم بستگی دارد، لذا محور کانونی دانش‌ها، پژوهش ها و نوآوری ها، قوی شدن بر مبنای جامعه پذیر شدن نظام قدرت باید باشد، لذا از این منظر باید به دنبال قدرت تمدنی مبتنی بر هدف گیری تمدن نوین اسلامی باشیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در این مسیر سرمایه‌گذاری روی "تحقیق برای توسعه" یا "تحقیق برای کار" یا با نگاه هدفمند"تحقیق برای رسیدن به هدف مشخص که در شکل کلان آن می‌تواند تمدن نوین اسلامی" باشد، امر مهم، جهت دهنده، آینده ساز و کارآمد خواهد بود.
دکتر عاملی: مسیر سرمایه‌گذاری‌ها و تحقیق و توسعه باید به سمت تامین نیازهای اساسی جامعه مثل غذا، مسکن، سلامت، امنیت، آسایش، فردی و اجتماعی حرکت کند.
وی ادامه داد: متاسفانه امروز بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری‌های جهانی و سرمایه گذاری‌های تحقیق و توسعه روی سلاح‌های کشتار جمعی و سلاح‌های مخرب و ناظر بر نسل کشی و ضعیف کردن طبیعت است.
دکتر عاملی اضافه کرد: مسیر سرمایه‌گذاری‌ها و تحقیق و توسعه باید به سمت تامین نیازهای اساسی جامعه مثل غذا، مسکن، سلامت، امنیت، آسایش، فردی و اجتماعی حرکت کند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: سیاست‌گذاری های علم و فناوری و فرهنگ نیز نیازمند هدفمند شدن به سمت برساخت‌های مهم که برخوردار از ساحت متنوع و متعدد در مسیر استقرار تمدن نوین اسلامی باید باشد.
در پایان این مراسم از آخرین دستاوردهای پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه رونمایی شد، و از پژوهشگران و رایزنان برگزیده این دو نهاد تقدیر به عمل آمد.
همچنین در این مراسم دکتر سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و آقای کمال خرازی رییس شورای راهبردی روابط بین الملل وزارت امور خارجه سخنرانی کردند.
