کد خبر: 14233| تاریخ انتشار: چهارشنبه ، ۲۲ مرداد سال ۱۳۹۹ | ساعت ۱۶:۲۱:۰ | تعداد بازدید: ۳۸۰۸

پژوهش«بررسی نقش و جایگاه پرچم به‌عنوان یک نماد ملی و راهکارهایی برای تقویت آن»؛ به‌‌‌کوشش علی‌اکبر صادقی(مجری طرح)، بیژن زارع (ناظر طرح) و محمدجعفر سعادت و سمانه دلبری (همکاران اصلی طرح) انجام شده که توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1391 منتشر شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مقدمه این پژوهش نگاشته شده است در سال‌های اخير از يك سو نياز به نمادهای ملی همچون پرچم بيشتر احساس می‌شود و از سوی ديگر قرارگرفتن پرچم در متن منازعات سياسی و فرهنگی لزوم حفظ جايگاه اين نماد ملی را يادآوری كرده است.
اسطوره­‌ها، حماسه­‌ها و نمادها بخش مهمی از تاريخ فرهنگی هر سرزمينی هستند. آنها نه تنها بيانگر روحيات، آرمان­‌ها، روياها و تنگناهای حيات فرهنگی و اجتماعی  مردمان هر سرزمين بوده و هستند، بلكه خود نيز در شكل دادن به زندگی فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی ايفا می‌کنند.
پرچم به‌عنوان يك نماد ملی در جهان امروز از اهميت خاص خود برخوردار است، اگر چه نمادهايی مانند پرچم در همه تاريخ نقش ايفاء می‌کرده‌اند اما در عصر جديد و به‌­واسطه تشكيل دولت- ملت­‌ها آنها جايگاه و كاركردی جديد و اهميتی مضاعف يافته­‌اند.
همه دولت‌های مدرن به نمادهای ملی نیاز دارند. در همه قرون و اعصار نمادها و نشانه‌هایی رایج بوده (از جمله در تاریخ ایران و اسلام) اما در دولت- ملت‌های مدرن این نمادهای ملی جایگاه خاصی می‌یابند.
بنابراین اهداف اصلی اين تحقيق را می‌توان در موارد زير خلاصه كرد:
بررسی تاریخچه پرچم به‌عنوان یک نماد ملی و مذهبی،
بررسی جايگاه اجتماعی- فرهنگی پرچم در ايران،
آسيب­‌شناسی پرچم از جنبه حقوقی و فرهنگی،
ارائه راهكارهای مناسب برای تقويت جايگاه پرچم از جنبه­‌های مختلف در ايران.
همچنین روش غالب تحقيق در اين پژوهش روش اسنادی است، اما از روش تحليل متن نيز استفاده شده است و در بخش­‌های دیگری از تحقیق از روش­‌های تطبیقی- مقایسه­‌ای نیز استفاده شده است.
در ذیل عنوان این پژوهش نتایج منتج به آن به‌شرح ذیل نگاشته شده است:
پرچم در ايران و اسلام جايگاه خاصی داشته است. در ايران پيش از اسلام، اشكال مختلفی از پرچم، به­‌ويژه در جنگ­‌ها، به كار می‌رفته است كه رنگ­‌ها و طرح­‌های موجود در آن­ها بازتاب­دهنده اسطوره­‌ها و نمادهای رايج در آن دوره بوده است. در ايران دوره اسلامی، رنگ­‌ها و طرح­‌هايی با معانی دينی و مذهبی به پرچم­‌ها افزوده شده و يا اينكه از همان رنگ­‌ها و طرح­‌های موجود، تعبير دينی شده است. پرچم در صدر اسلام هم اهميت خاص خود را داشت و در بسياری از غزوات و حوادث صدر اسلام به كار می‌رفت و كاركردهای مختلفی از منسجم كردن سپاه تا امان دادن به دشمنان را انجام می‌داد.
موفقيت نمادهای ملی البته ضروری و قطعی نيست. عوامل مختلفی بر اثرگذاری اين نمادها مؤثر است. در مورد پرچم اين اثرگذاری وقتی حاصل می‌شود كه پرچم هر كشور با پيشينه تاريخی و فرهنگی مردمان آن سرزمين بيشترين سازگاری را داشته باشد و مهم­‌تر از آن تفسيری موسع و فراگير از رنگ­‌ها و طرح­‌های موجود در آن ارائه شود به­‌گونه­‌ای كه همه مردمان يك سرزمين از اقوام و مذاهب و نژادها و مناطق گوناگون با آن احساس همدلی كنند. اين نكته درباره پرچم ايران صادق است و اين پرچم و رنگ­‌ها و طرح­‌های موجود در آن با بافت تاريخی و زمينه فرهنگی ايرانيان به­‌نسبت زيادی سازگار است.
مهم‌ترين اولويتی كه می‌تواند در قانون‌گذاری برای پرچم مورد نظر باشد حفظ حرمت پرچم است. در كشور ما با در نظر گرفتن همه جوانب، وضع محدوديت­‌هايی برای استفاده احزاب و گروه­‌های سياسی و حتی غير سياسی از پرچم كشور به­‌عنوان نماد اين گروه­‌ها ضروری به نظر می‌رسد. اين ممنوعيت يا محدوديت بايد با اين هدف انجام شود كه استفاده يك گروه از پرچم به‌عنوان نماد خاص اين گروه در رقابت با گروه رقيب (حالا چه اين رقابت سياسی باشد و چه مثلاً ورزشی) پرچم  كشور را در معرض رقابت­‌ها و چالش­‌ها و تنش­‌های معمول چنين رقابت‌هايی قرار ندهد.
همچنین راهكارها و پیشنهادهای این پژوهش «برای تثبيت جايگاه اجتماعی و حقوقی پرچم ايران» به‌شرح ذیل است:
  • تلاش شود تا رسانه­‌های رسمی كشور به شكل مناسبی برای پرچم ايران تبليغ كنند (نهادهايی مانند صدا و سيما و رسانه­‌های دولتی ديگر می‌توانند مخاطب اين پيشنهاد باشند)،
  • در هرگونه تبليغ يا بحث از پرچم ايران بر هر دو وجه ملی و مذهبی مستتر در پرچم ايران تأکید شود تا از هر گونه نگاه تك­ بعدی كه جايگاه پرچم كشور را تضعيف می‌کند اجتناب شود (اين موضوع بايد مورد توجه همه رسانه­‌ها بويژه رسانه­‌های رسمی گرفته تا آموزش و پرورش و سازمان تبليغات و ساير نهادهای مربوطه باشد)،
  • سيستم آموزشی كشور نقش بسيار مهمی در تثبيت جايگاه نمادها و نشانه­‌های ملی و انتقال ارزش­‌ها و هنجارهای اجتماعی دارد. يكی از ابزارهای سيستم آموزشی در اين جهت كتاب­‌های درسی است كه بايد به شكل سنجيده و دقيق، به طرح موضوع پرچم بپردازند. بايد با ارائه جذاب و دلنشين تاريخچه پرچم در ايران و جهان و ذكر اهميت آن و ريشه­‌های فرهنگی و تاريخی و دينی و ملی پرچم ايران اين موضوع را در ذهن و ضمير دانش‌آموزان جا انداخت. امروزه در همه منابع آموزش و پرورش تأکید می‌شود كه قالب و فرم ارائه مطلب به اندازه محتوای آن مهم است، بنابراين در مسأله پرچم هم قالب و شيوه ارائه مطلب اهميت خاص خود را دارد كه البته اين موضوع  قابليت پرداخت جذاب را هم دارد مثلاً می‌توان از تصاوير و نقش‌های قدیمی و جديد و عبارات و اشعار مربوط به پرچم در متون قديمی و ... بهره برد (مخاطب اين بخش بيشتر وزارت آموزش و پرورش و به‌نسبت کمتری وزارت علوم، فناوری و تحقيقات است)،
  • در آثار هنری به­‌ويژه در سينما و تلويزيون بايد به شكل هنرمندانه و غيرمستقيم برای پرچم ايران تبليغ شود. طبعاً نمی‌توان تهیه‌کنندگان و كارگردانان را ملزم به استفاده از پرچم ايران در آثارشان كرد و در ضمن استفاده مكرر و بی‌مورد در فيلم­‌ها و سريال­‌ها و برنامه‌های تلویزیونی به دلزدگی تماشاگر منجر خواهد شد، اما آنجايی كه زمينه لازم وجود دارد می‌توان با استفاده هنرمندانه و تبليغ سنجيده ( به­‌ويژه تبليغ غيرمستقيم) بر افكار عمومی تأثیر گذاشت. اين موضوعی است كه در آثار خارجی، نمونه‌های مشابه زيادی دارد (اين پيشنهاد می‌تواند مورد استفاده صدا و سيما و ساير نهادهای فرهنگی از جمله وزارت ارشاد باشد و نهادهای زير نظر آن مثلاً بنياد سينمايی فارابی باشد)،
  • برگزاری مسابقات هنری با موضوع پرچم ايران می‌تواند گام مؤثر ديگری باشد كه توجه و حساسيت افكار عمومی نسبت به پرچم ايران را برانگيزد. مثلاً اگر برای نمایشگاه عكسی با موضوع پرچم ايران يا موضوعی محدودتر و مشخص­تر (مثلاً پرچم در عرصه عمومی جامعه ايران) فراخوان سراسری (يا دانشجويی) داده شود و آنگاه آثار برگزيده از رسانه­‌های عمومی به مردم معرفی شوند می‌تواند بسيار تأثیرگذار باشد (اين پيشنهاد می‌تواند مخاطبان زيادی داشته باشد و به‌­نوعی همه نهادهای فرهنگی و آموزشی از وزارتخانه­‌های علوم و آموزش و پرورش و ارشاد تا صدا و سيما و سازمان تبليغات و ساير مؤسسات فرهنگی دولتی را شامل شود)،
  • يكی از اقدامات مفيدی كه می‌توان برای سنجش جايگاه پرچم در ميان مردم ايران انجام داد اين است كه در پیمایش‌های سراسری كه در دبيرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی يا مراكز ديگر انجام می‌شود گویه‌هایی در ارتباط با پرچم گنجانده شود تا بتوان به ارزيابی دقيق­تری از جايگاه پرچم در ميان مردم دست يافت،
  • تدوين آیین‌نامه‌ای كه مقررات و ضوابط استفاده از پرچم در ارگان­‌ها و سازمان­‌های دولتی را به شكل دقيق بيان كند، پيشنهاد ديگری است كه می‌توان برای ارتقاء جايگاه پرچم ارائه كرد،
  • علاوه بر موارد فوق انجام پژوهش های کمی (ملی) و کیفی از گروه های ویژه (مثل نخبگان، اقوام و ...) به‌منظور تعیین وضعیت فعلی و جایگاه پرچم در نگرش ایرانیان و در وهله بعد ارائه راهکارهای برگرفته از پیمایش‌ها و پژوهش‌های یاد شده جهت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی اجرایی به منظور ارتقاء جایگاه پرچم به‌عنوان نماد ملی کشور نیز ضروری به نظر می‌رسد.
       فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید:

لطفا کد زیر را وارد نمایید

اخبار مرتبط

آرم شورای عالی انقلاب فرهنگی

اطلاعات تماس

تهران، خیابان طالقانی، شماره 436

کدپستی: 1591814313
(+9821) 66976601 - 7