حضرت امام (ره) فرهنگ را مایه خوشبختی و بدبختی یک ملت می‌دانست، از طرف دیگر، یکی از مطالبات اساسی جامعه، ایجاد تغییرات فرهنگی متناسب با خواست عمومی بود تا چهره کشور را بازتاب‌دهنده فرهنگ انقلابی کند، بنابراین شورای عالی انقلاب فرهنگی با وظیفه‌ای خطیر پا به عرصه حیات گذاشت.
واقعیت امر این است که امروزه فرهنگ در تحولات جوامع نقش بسیار مهمی پیدا کرده است. از یک سو به واسطه توسعه ارتباطات بین ملت‌های جهان و پیشرفت ابزار‌های ارتباطی، دیوار‌های جغرافیایی به هیچ عنوان نه تنها توان حفاظت در برابر تعاملات فرهنگی بین ملت‌ها را ندارد، بلکه در دولت‌ها نیز چنین اراده‌ای نیست، چرا که تعاملات طبیعی بین فرهنگی، منجر به تبادل تجارب و غنای فرهنگ‌های ملی در یک فرآیند داده - ستانده تعالی‌بخش می‌شود، اما مشکل از آنجا خود را نشان می‌دهد که تبادلات سالم فرهنگی از سوی نظام‌های استکباری و استعمار نوین، به ابزاری برای تهاجم فرهنگی و تخریب هویت ملت‌ها تبدیل می‌شود. متأسفانه باید اذعان کنیم که امروز ایران اسلامی در سخت‌ترین شرایط از لحاظ تهاجم همه‌جانبه به فرهنگ و هویت ملی قرار دارد. دشمنان انقلاب دریافته‌اند که تا زمانی که نتوانند خدشه‌ای در هویت فرهنگی ایران زمین به وجود بیاورند، تمام تلاش‌های آنها، کاری عبث و بیهوده است، لذا با توسل به قدرت رسانه‌ای فرهنگ ساز خود، به وضوح می‌توان ملاحظه کرد، تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا فرهنگ اسلامی و ملی ما را تضعیف و با برنامه‌های به ظاهر فریبنده در قالب جهانی‌سازی، آن را به عنصری تهی از انتفاع تبدیل نمایند تا بتوانند برنامه‌های خود را علیه ایران اسلامی به اجرا درآورند.
واضح است تا زمانی که هویت ملی و فرهنگ دینی به عنوان دو ریشه استوار، فرهنگ عمومی را پاسداری می‌کنند، یک سپر دفاعی محکم به نام فرهنگ دفاعی، اجازه کوچک‌ترین تعرضی را به ملت ایران نخواهد داد.
با این اشاره کوتاه که به اهمیت فرهنگ در نظام اسلامی کردیم، تحقیقاً باید گفت که وظیفه متولیان فرهنگی بسیار مهم و ارزشمند است، چرا که حفظ هویت ملی و اسلامی که از مهم‌ترین عناصر سازنده ارکان دفاعی کشور برای حفظ امنیت ملی و تمامیت ارضی است، منوط به حفظ آن در کشور است. این وظیفه خطیر در سطوح بالاتر و در عرصه سیاستگذاری که در واقع ریل‌گذاری مسیر فرهنگ کشور را به عهده دارد، بخش مهمی از آن از طرف رهبری جامعه به شورای عالی انقلاب فرهنگی تفویض شده است. بر این اساس است و لازم به تأکید مجدد که شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه‌ای همیشه مهم بر عهده دارد.
البته در این خصوص طی سالیان گذشته، شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدامات مهم و تأثیرگذاری انجام داده است که از آن جمله می‌توان به تهیه سند مهندسی فرهنگی کشور اشاره کرد. این سند درون‌مایه فرهنگ ایرانی- اسلامی را توصیف و مسیر حرکت به سوی آینده آن را مشخص کرده است که کاری سترگ و قابل تقدیر است. اما نکته مهم در این است که اولاً به واسطه عدم سلطه‌پذیری ایران اسلامی، کشور ما به خصوص در حوزه‌های فرهنگی با انواع توطئه‌ها و عملیات روانی دشمن مواجه است که این امر به روز بودن و آمادگی دائمی برای حراست از عرصه فرهنگ را گوشزد می‌کند و دومین نکته در خود ماهیت فرهنگ و سیالیت آن نهفته است. فرهنگ بسان یک موجود زنده، پیوسته در حال رشد، تغییر و تحول است. البته این امر در یک بستر سالم، به هیچ عنوان، ضعف یا آسیب محسوب نمی‌گردد، بلکه نشان‌دهنده زنده بودن و حرکت طبیعی جامعه به سوی تعالی است، اما نکته مهم در تلاش دشمن برای انحراف این مسیر است. در این خصوص شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حراست از مسیر صحیح، نقش مهمی دارد که می‌تواند در قالب به‌روز رسانی دائمی سند مهندسی فرهنگی کشور و اجرایی‌سازی آن ایفا نماید که متأسفانه باید گفت طی چندین سال پس از تصویب این سند مهم، به تازگی شنیده‌ها حکایت از تلاش‌های جدی برای اجرایی کردن آن دارد و تاکنون اجرایی نشده است.
فرهنگ زیربنای توسعه متوازن و آینده نگرانه کشور است و بایستی در تمام برنامه‌های کلان به عنوان یک پیوست مدنظر متولیان پروژه‌های کلان و ملی قرار گیرد. این مسئله نیز نکته‌ای است که رهبر معظم انقلاب روی تهیه پیوست‌های فرهنگی، تأکید دارند و شورا باید سازوکار‌های قانونی آن را از مسیر‌های قانونی برای جلوگیری از تکانه‌های فرهنگی که از طریق اجرای برخی از پروژه‌ها ممکن است در سطح ملی و یا منطقه خاص ایجاد شود، پیگیری و به یک امر الزام‌آور تبدیل نماید.
برای اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی بتواند حوزه فرهنگ را که بسیار وسیع و در عین حال یک موضوع انسانی است که در برخی موارد از حرکت‌های بطئی و درونی برخوردار است، سیاستگذاری کند، لازم است، به صورت مستمر با مطالعات میدانی به روز، متناسب با شرایط و نیاز‌های جامعه سیاستگذاری‌های لازم را انجام دهد. اصلاح و مراقبت دائمی از حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت را به صورت نظام‌مند در دستور داشته باشد. برای حمایت از رشد و تعالی فرهنگی جامعه، مسیر‌سازی، مسیریابی و برنامه‌های حمایتی تدوین نماید. از طریق محصول‌سازی و همچنین حمایت از محصولات حوزه فرهنگ، بر غنای عناصر تأثیر گذار فرهنگی اهتمام داشته باشد و با نگاه آینده نگرانه، پژوهش‌های کاربردی و عملیاتی آینده پژوهانه در حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت را به یک نگره اصالت یافته در شورا تبدیل نماید.
در پایان لازم به اشاره است که آنچه گفته شد، نافی اقدامات بایسته و ارزشمند شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال‌های گذشته و هم اکنون نیست، بلکه تأکیدی بر اهمیت این شورا در عصر کنونی به خصوص برای نیل به اهداف گام دوم انقلاب اسلامی است.