هجدهمین نشست تخصصی حکمرانی فرهنگی و اجتماعی با موضوع «چهل سال خدمت فرهنگی به ورزش کشور» توسط ستاد فرهنگی اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با مشارکت وزارت ورزش و جوانان با حضور استاد عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دکتر احمد دنیا مالی وزیر ورزش و جوانان عصر امروز دهم آذر ماه در محل وزارت ورزش و جوانان برگزار شد.
به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی و امام راحل (ره) که بنیان‌گذار شورای عالی انقلاب فرهنگی بودند، ایام فاطمیه را تسلیت گفت و عنوان سخنرانی خود را «از حکمت ورزش تا حکمرانی ورزش» اعلام کرد.
وی گفت: خوشبختانه نگاه حکمی و حکمرانی در وزارت ورزش و جوانان حاکم است و گزارش‌هایی که در این نشست ارائه شد، نشان‌دهنده توجه دقیق فرهنگی معاونت محترم فرهنگی این وزارتخانه به این حوزه است.
فلسفه ورزش از افلاطون تا امروز
استاد خسروپناه با اشاره به جایگاه فلسفه ورزش در جهان گفت: یکی از حوزه‌های مطرح فلسفه در دنیا، فلسفه ورزش است که ریشه آن به اندیشه‌های افلاطون بازمی‌گردد. افلاطون که خود ورزشکار بوده، در کتاب جمهور به ورزش پرداخته است و ارسطو نیز در مباحث مربوط به فضیلت و تعادل به آن اشاره کرده است.
وی افزود: فلسفه ورزش به نسبت این مقوله با فرهنگ، علوم اجتماعی، سلامت، اخلاق، حقوق و مسائل زنان می‌پردازد. همچنین مفاهیمی مانند قوانین بازی، رفتار تماشاگران، اخلاق حرفه‌ای و ماهیت نتیجه‌گرا یا فضیلت‌گرای ورزش، از مباحث جدی فلسفه ورزش هستند.
حکمت ورزش؛ مفهومی بومی و اسلامی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: ما در اندیشه اسلامی، مفهوم حکمت را می‌شناسیم. حکمت، دانشی است که بر اساس چهار عقل نظری، عملی، معاش و معاد شکل می‌گیرد. این چهار عقل، به ترتیب معرفت، فضیلت و عدالت، معیشت و سعادت را به ارمغان می‌آورند که مجموع آنها حکمت را تشکیل می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه «حکمت ورزش» باید در فدراسیون‌ها و رشته‌های ورزشی مختلف تعریف و تبیین شود، اظهار کرد: در حکمت ورزش باید به معرفت، فضیلت و عدالت، معیشت ورزشکاران و سعادت و آخرت‌اندیشی در ورزش توجه شود. ورزش ما باید سازنده آخرت باشد.
فتوت‌نامه‌ها؛ نمونه‌هایی از حکمت در ورزش
استاد خسروپناه به نقش فتوت‌نامه‌ها در تاریخ ورزش اشاره کرد و گفت: در گذشته فتوت‌نامه‌ها که اساساً متعلق به ورزشکاران و جوانمردان ورزشی بود، حکمت‌بنیان بودند. در این متون، به معرفت، فضیلت و عدالت، معیشت و سعادت توجه ویژه‌ای شده بود.
وی تأکید کرد: برای دستیابی به حکمت ورزش، لازم است شناسنامه‌ای حکمت‌بنیان برای رشته‌های ورزشی مختلف تدوین شود تا ورزش کشور در مسیر دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی حرکت کند.
حکمت ورزش و ضرورت سیاست‌گذاری حکمی در عرصه ورزش
استاد خسروپناه ادامه داد: در مباحث ورزشی نمی‌توان تنها به فلسفه ورزشی پرداخت، چرا که فلسفه بیشتر به عقل نظری و در نهایت عقل عملی توجه دارد و اغلب بر اخلاق حرفه‌ای متمرکز است. اما حکمت ورزش، همه ابعاد عقل نظری، عقل عملی، عقل معاش و حتی عقل معاد را شامل می‌شود. این نگاه حکمی به ورزش، ضرورت توجه به تمام ابعاد انسانی ورزشکاران، از جمله شرایط معیشتی و حرفه‌ای آنان را آشکار می‌سازد.
چالش‌های حکمت بنیان در ورزش
وی افزود: ما از ورزشکار ناشنوا یا هر قهرمان ورزشی دیگری انتظار داریم که در سطح بین‌المللی موفق شود و مدال کسب کند؛ اما در عین حال ممکن است مجبور باشد برای تامین معیشت خود به مشاغل مختلفی مانند رانندگی تاکسی اینترنتی بپردازد. این تضاد، نتیجه کمبود سیاست‌گذاری‌های حکمی در عرصه ورزش است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: از سوی دیگر، هنوز تبعیض‌های جنسیتی بین ورزش بانوان و آقایان وجود دارد. ورزش بانوان، که نیمی از جامعه را شامل می‌شود، به اندازه کافی جدی گرفته نشده است. برای مثال، در بسیاری از رشته‌های ورزشی، زیرساخت‌های لازم برای تربیت مربیان زن فراهم نشده است و اغلب، مربیان مرد مجبورند با شرایط خاصی به آموزش مربیان زن بپردازند. این در حالی است که زنان ما در عرصه‌های علمی و فناوری، افتخارات بسیاری کسب کرده‌اند و نشان داده‌اند که در ورزش نیز می‌توانند نقش موثری داشته باشند.
استاد خسروپناه بیان کرد: ورزش باید به سمت خانواده‌سالاری حرکت کند، چرا که در نظام اسلامی، خانواده جایگاه اصیل دارد. این نگاه حکمی به ورزش باید تمام ابعاد معرفتی، فضیلتی، معیشتی و سعادتی ورزشکاران را مدنظر قرار دهد.
نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در سیاست‌گذاری ورزشی
وی افزود: در طول ۴۰ سال گذشته، شورای عالی انقلاب فرهنگی به حوزه ورزش کمترین توجه را داشته است. علت این امر را می‌توان در کمبود تعاملات میان شورا و نهادهای ورزشی مانند وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک جستجو کرد. این کمبود تعامل باید جبران شود و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید به حوزه ورزش به اندازه وزارت ارشاد یا میراث فرهنگی توجه داشته باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه سیاست‌گذاری در ورزش باید تسهیل‌گرایانه باشد، نه محدودکننده، اضافه کرد: ورزشکاران باید در کنار فعالیت‌های ورزشی خود، بتوانند در خدمات اجتماعی نیز نقش‌آفرینی کنند و مورد تقدیر و حمایت قرار گیرند.
توجه به ورزش‌های بومی و ملی
وی ادامه داد: ورزش‌های مختلفی مانند فوتبال، ورزش‌های رزمی، وزنه‌برداری و کشتی از سایر کشورها وارد شده‌اند، اما این به معنای عدم توجه به ورزش‌های بومی ما نیست. ورزش‌های بومی باید احیا و ترویج شوند تا هویت ملی ما در عرصه ورزش جهانی نمایان‌تر شود.
نگاهی حکمی به حکمرانی ورزشی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: حکمرانی ورزشی باید حکمی باشد و سیاست‌گذاری‌های آن بر اساس عدالت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و انسانی انجام شود. تنها با این رویکرد است که می‌توان در تمامی رشته‌های ورزشی قهرمان‌سازی کرد و افتخارات بیشتری به دست آورد.
وی با اشاره به ورزش بین المللی افزود: ورزش بین‌المللی موضوعی است که نیاز به بررسی دقیق دارد. نباید به‌دلیل منشأ برخی ورزش‌ها از شرکت در آنها خودداری کنیم، بلکه باید از ظرفیت این ورزش‌ها برای گسترش فرهنگ و ارزش‌های خود بهره بگیریم. اما در همین حال، باید توجه بیشتری به ورزش‌های سنتی و بومی خود داشته باشیم. برای مثال، ورزش چوگان و ورزش‌های باستانی ایرانی کجا قرار دارند؟ چقدر توانسته‌ایم این ورزش‌ها را بین‌المللی کنیم؟
وی با اشاره به خاطره‌ای گفت: یک نمونه از الهام‌بخشی به ورزش، داستان شهید دریاقلی سورانی است. در هشتم آبان ۱۳۵۹، ایشان که از چهارمحال و بختیاری بود و در آبادان کار می‌کرد، وقتی متوجه شد بعثی‌ها قصد تسخیر آبادان را دارند، با دوچرخه ۹ کیلومتر طی کرد تا خبر را به نیروهای مدافع برساند. چرا نباید چنین داستان‌هایی را به مسابقات ورزشی تبدیل کنیم؟ برای مثال، می‌توان مسابقه دوچرخه‌سواری «دریاقلی» را طراحی کرد و ابتدا در داخل کشور و سپس در سطح منطقه و جهان گسترش داد.
استاد خسروپناه تاکید کرد: در حوزه حکمرانی ورزش، باید سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری، ساختار‌سازی، و نظارت به‌طور جدی‌تری انجام شود. هرچند شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکنون مصوبات محدودی برای ورزش داشته است، اما لازم است اسناد جامع و راهبردی در حوزه ورزش بانوان، آقایان، المپیک و پارالمپیک تهیه شود.
وی تصریح کرد: همچنین نباید فراموش کنیم که ورزش و جوانان به هم پیوسته‌اند. فعالیت‌های ورزشی نباید از توجه به جوانان جدا شود، چراکه بسیاری از سیاست‌های این دو حوزه می‌توانند یکپارچه باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: لازم است به مشکلات قهرمانان ورزشی توجه بیشتری داشته باشیم. گاهی یک قهرمان ورزشی برای یک شغل ساده با مشکلاتی مواجه می‌شود، اما انتظار داریم در مسابقات جهانی مدال کسب کند و برای کشور افتخارآفرینی کند. مسئولان باید به‌اندازه غیرت و تلاش این قهرمانان، غیرت ملی نشان دهند و از آنها حمایت کنند.
حجت‌الاسلام و المسلمین خسروپناه با بیان اینکه ورزش تنها یک فعالیت جسمانی نیست؛ بلکه نمادی از همبستگی ملی، غرور اجتماعی، و پرچم‌داری فرهنگی است، عنوان کرد: بالا رفتن پرچم ایران در میادین جهانی حال مردم ما را خوب می‌کند و ارزش آن فراتر از هزار سخنرانی است. بیایید همه دست به دست هم دهیم و برای ارتقای ورزش کشور تلاش کنیم، فارغ از دعواهای سیاسی و جناحی.
