دکتر ایمان افتخاری درباره وجود خلأ در بخش علم و فناوری و راهکارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رفع آنها گفت: اصلی ترین موضوعی که در شورا مطرح است تحول ساختاری است که این موضوع هم در این چارچوب مورد توجه جدی بوده است. مع الوصف، اطلاع رسانی در خصوص این موارد قاعدتاً توسط رئیس جمهور یا دبیر شورا صورت می‌گیرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: یکی از دغدغه‌هایی که در پیوست حکم اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح می‌شود «ارتقا جایگاه کشور در علم و فناوری»، و بالطبع، رفع خلاءها در این بخش است که اعضای شورا در این موضوع اتفاق نظر دارند.
رفع خلاءهای علم و فناوری اولویت شورای عالی انقلاب فرهنگی است
به گفته وی، با توجه به اینکه علم و فناوری پاسخگوی نیازهای کشور است از این رو قرار است در شورا موضوع رفع خلاءهای علم و فناوری و آموزش عالی بررسی شود. قرار است مسائل علم و فناوری در شورا مورد بررسی قرار بگیرد که این یکی از اولویت‌های شورا است.
افتخاری افزود: در حال حاضر، موضوع علم و فناوری بیشتر در چارچوب ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور پیگیری می‌شود. اما ممکن است در فرآیند تحول شورا، در سطحی بالاتر و وسیع‌تر هم مورد توجه قرار گیرد. البته سند تحول باید ابتدا در صحن به تصویب برسد و در صورت تأیید مقام معظم رهبری، عملیاتی شود.
وی تاکید کرد: توجه ویژه به حوزه علم، نوآوری، فناوری و اقتصاد دانش بنیان از موضوعات مهم مطرح در فرآیند تحول شورا بوده است.
اعطای گرنت پژوهشی به نخبگان بازگشته به کشور
وی همچنین با اشاره به اعطای گرنتهای پژوهشی توسط صندوق حمایت از پژوهشگران افزود: با توجه به محدودیت‌های جذب منابع مالی، تاکنون عملکرد خوبی در حمایت از این نخبگان داشته ایم و ۸۱ گرنت «آغاز» در راستای بازگشت نخبگان به کشور اعطا شده است.
افتخاری تصریح کرد: در حال حاضر ۱۲۱ گرنت پژوهشی «عادی» و «بنیان» در اختیار محققان برجسته داخلی قرار گرفته و خوشبختانه ۹۰ طرح به وسیله آنها خاتمه یافته و نتایج ارزنده‌ای برای جامعه علمی کشور داشته است.
وی تاکید کرد: روند بازگشت پژوهشگران، آن شتاب سابق را ندارد و این موضوع ما را به این فکر واداشته که بسته‌های بهتر و قابل توجه تری را تهیه کنیم تا منویات مقام معظم رهبری بیش از گذشته محقق شود. ما نگران پژوهشگران برجسته جوان داخل کشور نیز هستیم زیرا این افراد در سنین جوانی در معرض ترک کشور هستند.
به گفته وی، کاهش بودجه‌های پژوهشی باعث می‌شود که سبد امکانات پژوهشی که در اختیار دانشمندان جوان قرار دارد کوچک‌تر شود و تأثیرات نامطلوبی روی آنان خواهد گذاشت که نهایتاً می‌تواند به مهاجرت منتهی شود؛ از این رو باید به بودجه‌های پژوهشی توجه بیشتری شود.
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با تاکید بر اینکه مهاجرت مسئله‌ای چند بعدی است که باید نهادهای مختلف مرتبط در این خصوص تصمیم گیری کنند، گفت: برخی از این نهادها جلسات مختلفی را، پیرو رهنمودهای رهبری، داشته اند تا این مسئله بررسی شود و راهکارهای منسجمی برای مواجهه با آن اتخاذ شود؛ امیدواریم به جای برنامه‌های پراکنده یک برنامه مشخص و همه جانبه داشته باشیم که تکالیف دستگاه‌های مختلف را مشخص کند.
نخبگان در دستور کار ریاست جمهوری
افتخاری با بیان اینکه موضوع نخبگان فعلاً به طور رسمی در دستورکار صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست، گفت: هرچند کمیسیون نخبگان به این موضوع می‌پردازد، مسئله در سطحی بالا با دستور رئیس جمهور در حال بررسی و پیگیری است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رهبری به «مسئله محوری» در کشور توسط نخبگان تاکید دارند؛ در این خصوص برنامه‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران چیست، گفت: در صندوق برنامه‌های مختلفی را اجرا کردیم که به چالش‌های کلان کشور ارتباط دارد و همچنین از پژوهش‌هایی حمایت شده که نیاز محور و در حوزه‌های اولویت دار و راهبردی برای کشور بوده است.
برنامه‌های صندوق حمایت از پژوهشگران در خصوص جذب نخبگان
رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران درباره تأکید مقام معظم رهبری درباره جذب نخبگان گفت: در این صندوق برنامه‌ای در چارچوب پلتفرم بازگشت نخبگان به کشور اجرایی کردیم؛ این برنامه شامل اعطای گرنت پژوهشی به نخبگان است.
وی افزود: گرنت پژوهشی «آغاز» برای نخبگانی در نظر گرفته شده است که پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه‌های برتر دنیا به کشور باز می‌گردند و گرنت پژوهشی «بنیان» و گرنت های عادی صندوق برای نخبگان جوانی در نظر گرفته شده است که در دانشگاه‌های کشور هیئت علمی هستند و موفقیت‌های پژوهشی قابل توجهی در سطح ملی یا بین‌المللی داشته اند. این موارد از جمله برنامه‌های صندوق حمایت از پژوهشگران برای بکارگیری توانایی محققان و نخبگان جوان به شمار می‌رود که این موضوع ذیل منویات مقام معظم رهبری بوده است.
ایمان افتخاری همچنین با بیان اینکه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور دو نوع منبع مالی دارد، اظهار کرد: بودجه «رسمی» تأمین شده از سوی دولت و «بودجه برنامه محور» تأمین شده از سوی معاونت علمی از منابع مالی این صندوق به شمار می‌رود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: منابع رسمی کشور در مسیر طرح‌های پژوهشی ارسالی از سوی محققان مصرف می‌شود و همچنین بودجه برنامه محور از طریق بودجه‌های معاونت علمی دریافت می‌شود.
وی با اشاره به بودجه رسمی ۱۴۰۱ صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران افزود: متأسفانه بر خلاف پیشنهادات و انتظاراتی که داشته ایم بودجه این صندوق در لایحه ۱۴۰۱ رشدی نسبت به سال گذشته نداشته است.
وی خاطر نشان کرد: تاکنون تنها ۳۰ درصد بودجه ۱۴۰۰ صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران اختصاص یافته و میزان تخصیص آن بسیار پایین بوده است به طوری که بخش کوچکی از حمایتهای این صندوق از پژوهشگران کشور را پوشش می‌دهد و با عملکرد صندوق و تعهداتش نسبت به جامعه پژوهشی کشور، تناسبی ندارد.
افتخاری با بیان اینکه دو سال است که بودجه‌ها با چالش مواجه شده است، افزود: این عدم تخصیص بودجه باعث شده که متکی به بودجه‌های برنامه محور معاونت علمی باشیم و تاکنون برخی از برنامه‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با این بودجه به ثمر رسیده است.