به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضرورت وقوع تحول در علوم انسانی موجود، به یکی از دغدغه‌های معاصر تبدیل گشته است. از آنجا که علوم انسانی را علوم تمدن‌ساز و انسان‌ساز است، یکی از راههای گرایش به سمت علوم انسانی، استفاده از برنامه‌های راهنمایی و مشاوره در مدارس است. از طریق برنامه‌های راهنمایی و مشاوره، دانش‌آموزان با این علوم آشنایی پیدا می‌کنند و همین امر هم باعث گرایش دانش‌آموزان به علوم انسانی است که نتیجه آن هم این است که نگاه‌ها به سمت علوم انسانی رفته و وابستگی ما به غرب در این علوم کمتر شده است.
یکی از برنامه‌هایی که  نقش مهم و سازنده­ای در پیشگیری و حتی حل مشکلات علوم انسانی در ابعاد گوناگون ایفا کرده است، راهنمایی و مشاوره در نظام آموزش و پرورش و بالطبع در جامعه است.  مهمترین هدف راهنمایی، ارائه اطلاعات مفید و سازنده از طرف مشاور است تا وی ضمن شناخت بهتر از خود و امکانات اطراف، بتواند تصمیمات مناسب و معقولی اتخاذ و اجرا کند.
لذا، هدف از پژوهش حاضر، آسیب‌شناسی فعالیت­های هدایت و راهنمایی دانش‌آموزان و تدوین رویکردهایی برای استعدادیابی ورود به علوم انسانی است.
مهمترین سؤالات این پژوهش به شرح زیر بیان شده است:

1. آسیب‌های فعالیت‌های هدایت و راهنمایی دانش آموزان،
2. رویکردهای لازم برای استعدادیابی ورود به علوم انسانی،
3. معیارهای استعدادیابی ورود به علوم انسانی با توجه به آسیب‌شناسی فعالیت‌های هدایت و راهنمایی دانش آموزان.

در بخش مربوط به پژوهش «آسیب‌شناسی فعالیت‌های هدایت و راهنمایی دانش‌آموزان و تدوین رویکردهایی برای استعدادیابی ورود به علوم انسانی »؛ در مورد نوع و شیوه این پژوهش هم آمده است: روش این پژوهش به لحاظ هدف، هم بنیادی، هم کاربردی و هم توسعه ­ای است.

در بخش مربوط به یافته‌های این پژوهش، فعالیت‌های اصلی برای هدایت و راهنمایی  دانش‌آموزان به شرح زیر بیان شده است:

• برنامه‌ریزی و توسعه امر راهنمایی،
• راهنمایی و مشاوره،
• ارزشیابی شاگرد،
• کمک به برنامه‌ریزی تحصیلی و حرفه­ای شاگردان و والدین آن­ها،
• گسیل داشتن شاگردان: شامل فعالیت­های فرعی فراهم کردن فهرستی از مراجع و مؤسسات مربوط به نیازمندی‌های شاگردان، گسیل دادن شاگرد نیازمند به مراجع مربوط، آگاه‌سازی شاگرد، والدین و مدیر مدرسه برای ارجاع به این مؤسسات و پیگیری امر ارجاع و گسیل شاگردان،
• کمک به والدین که شامل، فعالیت‌های فرعی آگاه‌سازی والدین از وظایف مشاور و اهداف و برنامه‌های راهنمایی و مشاوره، کمک به والدین برای شناسایی توانایی­ها، علایق، استعدادها و ... فرزندان خود و آگاه‌سازی والدین از قوانین و مقررات، فرصت­های شغلی و تحصیلی و ...
•  مشورت و همکاری با کارکنان مدرسه،
•  بررسی و تحقیق که، شامل فعالیت­های فرعی پیگیری وضع فارغ‌التحصیلان، تهیه آزمون‌های لازم، همکاری با مراکز راهنمایی و مشاوره در سایر مناطق و نواحی، ارزشیابی خدمات راهنمایی و مشاوره در مدارس، تعیین ارتباط آزمون­های پیشرفت تحصیلی، یافتن شیوه‌های جدید و کاربردی مشاوره، ارتباط با مراکز علمی جهت هدایت دانش‌آموزان و استفاده از افراد متخصص جهت کمک به دانش آموزان.

همچنین در بخش یافته‌های این پژوهش به زبان آماری بیان شده است:
یکی از محدودیت‌های مؤلفه برنامه‌ریزی و توسعه امر راهنمایی، عدم توجه دانش‌آموزان به امر راهنمایی و مشاوره است، که پس از اولویت‌بندی آسیب‌های فعالیت برنامه‌ریزی و توسعه امر راهنمایی مشخص شد که از نظر مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، این آسیب با میانگین رتبه 6.99 در رتبه چهارم و از نظر دانش‌آموزان، این آسیب با میانگین رتبه 6.67 در رتبه پنجم آسیب‌های  فعالیت برنامه‌ریزی و توسعه امر راهنمایی قرار دارد. لذا، این آسیب برای مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان،  نسبت به دانش‌آموزان، جدی‌تر است.
يکی از نکات بسيار مهم و کليدی در موضوع مشاوره، بحث رازداری و محرمانه بودن اسرار دانش آموزان است. کمبود فضا و امکانات برای امر راهنمایی و مشاوره، یک محدودیت عمده به حساب می‌آید. پس از اولویت‌بندی آسیب‌های فعالیت راهنمایی و مشاوره مشخص شد که از نظر مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، این آسیب با میانگین رتبه 5.40 در رتبه ششم و از نظر دانش‌آموزان، این آسیب با میانگین رتبه 5.56 در رتبه چهارم آسیب‌های فعالیت راهنمایی و مشاوره است و اینکه دانش‌آموزان این آسیب را نسبت به مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، جدی‌تر می‌دانند  و همین امر موجب بروز ندادن اطلاعات از سوی دانش‌آموزان است.
بروز ندادن اطلاعات از سوی دانش‌آموزان هم خود یک محدودیت دیگر برنامه‌های راهنمایی و مشاوره است که پس از اولویت‌بندی آسیب‌های  فعالیت راهنمایی و مشاوره مشخص شد که از نظر مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، این آسیب با میانگین رتبه 5.50 در رتبه چهارم و از نظر دانش آموزان، این آسیب با میانگین رتبه 5.24 در رتبه هشتم آسیب‌های فعالیت راهنمایی و مشاوره قرار دارد و این نشان می‌دهد که مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان این آسیب را نسبت به دانش‌آموزان، جدی‌تر می‌دانند.
همچنین اشاره شده است که مشاوره گروهی تأثیرات بسیار بزرگی بر افراد تحت مشاوره می‌گذارد و به همین خاطر هم مورد توجه قرار نگرفتن مشاوره گروهی یک محدودیت است، که پس ازاولویت‌بندی آسیب‌های فعالیت راهنمایی و مشاوره مشخص شد که از نظر مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، این آسیب با میانگین رتبه 5.09 در رتبه نهم و از نظر دانش‌آموزان، این آسیب با میانگین رتبه 5.39 در رتبه ششم آسیب‌های فعالیت راهنمایی و مشاوره است و این نشان می‌دهد  که دانش‌آموزان این آسیب را نسبت به مدیران، مشاوران، معلمان و معاونان، جدی‌تر می‌دانند.
همچنین در ادامه پژوهش بیان شده است که، مشاور در تلاش خود به منظور آماده کردن دانش‌آموزان در ارتباط با ایجاد فرصت‌های تحصیلی و شغلی و به منظور رشد مطلوب و خود-رهبری در آنان می‌تواند به موارد زیر اهتمام ورزد:
الف. دانش آموزان را نسبت به علایق، استعدادها، نمره‌های پیشرفت تحصیلی آن­ها و نتایج آزمون­های مختلف در ارتباط با فرصت‌های تحصیلی و شغلی کنونی و آتی جامعه و همچنین شرایط احراز آن­ها آگاه کند،
ب. اطلاعات لازم درباره حرفه‌ها و مشاغل و نحوه ورود به آن­ها، و همچنین قوانین استخدامی را از طریق مشاوره‌های فردی، گروهی و بازدیدهای علمی در اختیار آنان قرار دهد.
این پژوهش ادامه می‌دهد، دانش‌آموزان در دوره متوسطه در سنین رشد و بلوغ و دارای فعالیت زیادی هستند. مشاوران می‌توانند از طریق قرار دادن دانش‌آموزان در موقعیت‌های مسأله‌دار، آن­ها را در موقعیت واقعی زندگی قرار دهند تا بتوانند تجارب زندگی واقعی را کسب نمایند، البته مشاوران مدارس باید توجه داشته باشند که نباید در جریان مشارکت دادن دانش آموزان از آن­ها غفلت ورزند. زیرا ممکن است دانش آموزان با مسائل و مشکلاتی روبرو شوند که توانایی حل آن­ها را نداشته باشند.
همچنین می­توان با برگزاری کارگاه­های آموزشی برای دانش‌آموزان، آن­ها را در مورد مسائلی همچون مدیریت زمان، افت تحصیلی، پیشرفت تحصیلی و ... و مزایا و معایب هر یک از آن­ها آگاه ساخت.
این آگاه‌سازی دانش‌آموزان باعث می‌شود که ابعاد مثبت و منفی هر فعالیت را درک کنند و بر مبنای آن نیز بتوانند مناسب­ترین تصمیم را اتخاذ نمایند.
همچنین دانش‌آموزان نیز می‌توانند در زندگی واقعی خود هم از این تجارب استفاده نمایند. از دیگر فرصت­های پیش روی برای انجام فعالیت راهنمایی و مشاوره، جمع‌آوری اطلاعات به صورت جامع و کامل در مورد دانش‌آموزان است. اگر مشاوران مدارس بتوانند از منابع مختلف و معتبر برای شناخت دانش‌آموزان استفاده نمایند و همچنین بتوانند این اطلاعات را به خوبی تعبیر و تفسیر نمایند، مطمئناً می‌توانند راهنمایی‌های درستی را به دانش‌آموزان عرضه نمایند. از دیگر فرصت‌ها جهت ارائه راهنمایی و مشاوره مناسب، آموزش مشاوران از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی است. برگزاری کارگاه‌های آموزشی و آموزش مشاوران باعث به روز شدن وآگاهی بیشتر مشاوران می‌شود و مشاوران می‌توانند روش­های نوین راهنمایی و مشاوره و راهکارهای جدید را بیاموزند و در عمل نیز آن را پیاده سازند. فراهم ساختن زمینه‌های لازم جهت مشاوره گروهی نیز از نقاط قوتی است که می­توان برای انجام فعالیت راهنمایی و مشاوره از آن بهره جست. اگر مشاوران بتوانند که دانش‌آموزان و والدین آن­ها را از مزایای مشاوره گروهی آگاه سازند، می‌توانند از طریق مشاوره گروهی زمان و وقت خود را مدیریت کنند و کارایی خود را بالا ببرند. همچنین دانش‌آموزان نیز می‌توانند از تجارب سایر دانش‌آموزان نیز بهره‌مند شوند و بتوانند در تصمیمات خود بهتر عمل کنند.

فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید: