آیت الله علیرضا اعرافی درجمع دانشجویان متقاضی ورود به حوزه های علمیه حاضر در دوره میثاق طلبگی حوزه علمیه قم با مروری بر تاریخ حوزه و پیچ های تاریخی در طول تاریخ عنوان کرد: حوزه های علمیه دارای افتخارات بی نظیر تاریخی اند که باید به خوبی معرفی شود.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با اشاره به تجربیات خود در عرصه بین الملل بیان کرد: در طول عهده داری مسئولیت های خود به بیش از 90 کشور جهان سفر کردم و مراکز علمی زیادی را در ادیان مختلف دیده ام. در اروپا تلاش دارند احساس هویت 300 ساله دانشگاه های خود را به دانشجویان در دنیا منتقل کنند.
 حوزه دارای تاریخ 1000 ساله پیوسته است
آیت الله اعرافی تصریح کرد: حوزه دارای تاریخ 1000 ساله پیوسته است و زنجیره متصل فقه و سایر علوم حوزوی از دوران اهل بیت(ع) تاکنون قطع نشده است. البته در دوره تاریخ قطب های اصلی حوزه جا به جا شده اند، اما تاریخ به لحاظ آثار و متون و منابع و اساتید و سنن علمی و پژوهشی تاریخی به هم پیوسته و غیر منطقع است.
وی گفت:علاوه بر تحولات فراوان در طول این چند قرن،یک نخ تسبیه مشترک و تاریخ پیوسته در میان حوزه ها وجود دارد،در این تاریخ پیوسته و گذر زمان، سلسله استادی و شاگردی، زنجیره متون و منابع و زنجیره سنن و آداب عالمی و اخلاقی و اجتماعی و سیاسی ثابت مانده و ذاتیات حوزه از ثبات بالایی برخوردار است.
ذاتیات حوزه باقی مانده و عرضیات در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده اند
مدیر حوزه های علمیه با اشاربه ذاتیات و عرضیات حوزه افزود: ذاتیات حوزه باقی مانده و عرضیات در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده اندو یک هویت ثابت و ماندگار تاریخی را در طول قرن ها در حوزه شاهد بوده ایم.
آیت الله اعرافی بیان کرد:با این وجود متاسفانه یک دانشنامه و موسوعه که گذر تاریخی را به صورت پیوسته مطرح کند و منابعی چنین پیوستگی را بیان نماید در دست نیست و این از جمله جفاهای بزرگ در حق حوزه است.
عضو شورای عالی حوزه اظهار کرد: کار خوبی در چند سال قبل در جامعه المصطفی انجام شد که بخشی از آن به چاپ رسید،جای چنین دانشنامه ای برای معرفی پیوستگی میان حوزه ها خالی است.
مدیر حوزه های علمیه با اشاره به پیوست تاریخی حوزه در طول تاریخ خاطرنشان کرد: در غیبت صغری و کبری مراکز مهم حوزوی شکل می گیرد که ری و قم و بغداد از مهم ترین آن است و بسیاری از بزرگان در این حوزه ها در حال تلمذ بوده اند.
وی ادامه داد: حوزه بغداد بعد از غیبت صغری اوج گرفت و چند قرن در اوج بود،بغداد شهری بزرگ است که از اوایل بنی عباس پایه ریزی شد و در طول قرن ها مقر خلافت بنی عباس و از نظر علمی، فعال و شهری آباد بود و نحله های فکری متفاوتی در آن وجود داشت.
آیت الله اعرافی عنوان کرد: شیخ مفید(ره) نقش مهمی در پایه ریزی علمی در بغداد داشت و تا 200 اثر از او بر جای مانده است، شهری با این هویت در خلافت عباسی و وجود ممیزات با تدبیر و همیت شیخ مفید توانست در معارف اهل بیت(ع) سرآمد شود.
وی اظهار کرد:در تشییع مرحوم شیخ مفید 180 هزار جمعیت از شیعه و سنی شرکت داشتند زیرا با حضور وی بغداد به قلب تپنده معارف شیعه تبدیل شد و این کار با ارزشی است،در این شهر آثار زیادی از شیخ مفید ترجمه شده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: معارف شیعه و اهل بیت(ع) هر کجا زمینه پیدا کند در آن جا رشد خواهد کرد،بغداد و ری در چند قرن دارای حوزه علمیه بزرگی بوده اند و قم ضلع سوم است.
وی تصریح کرد: در صد سال اخیر احیای حوزه ها شکل گرفت، ولی قم از زمان مهاجرت خاندان اشعری اوج گرفت در این خصوص دو پایان نامه درباره حوزه علمیه قم نوشته شده است که علاقه مندان می توانند آن را مطالعه کنند.
آیت الله اعرافی متذکر شد: قم پایگاه حدیثی مهمی بوده است و در آن دوران تعداد کثیری محدث در قم زندگی می کردند که نشان دهنده عظمت آن است،بعد از فروپاشی حوزه بغداد،چند جوانه بیرون زد و از قرن 6 تا 9 حوزه حله شکل گرفت در آن زمان شیخ طوسی به نجف مهاجرت کرد.
وی اظهار کرد: در قرن 8 و نهم برخی از حوزه ها ماند جبل عامل مهم ترین قطب ها هستند که در گذر 9 قرن استمرار یافتند،در قرن 9 قطب های اصلی در مدینه و کوفه و بصره و بغداد و ری و قم و حله بوده اند که استمرار یافته اند و همزمان با این حوزه ها،پایگاههای عظیم حوزوی در بسیاری از این شهرها شکل می گیرد.
آیت الله اعرافی بیان کرد: حوزه هایی چون شیراز و اصفهان در مقطعی به رشد و پویایی رسید،در قرن اخیر از سال 1301 حوزه قم شکل گرفت و امروزه قطب اول حوزه های شیعه به شمار می رود و بعد از انقلاب بر این گستره مهم افزوده شد.
هویت حوزه ها متکثر و به هم پیوسته است
وی با بیان برخی از ویژگی های مهم حوزه ها در تاریخ مستمر گفت: هویت حوزه ها متکثر و به هم پیوسته است و یک هویت یگانه و واحدی بر حوزه ها حاکم است،در واقع مهاجرت ها در طول تاریخ توسط علما در طول این سالها موجب به هم پیوستگی حوزه ها شده است.
حوزه ها وحدت در عین کثرت دارند
آیت الله اعرافی افزود: حوزه ها وحدت در عین کثرت دارند،باید در این باره در سطح 3 و 4 حوزه صد پایان نامه در خصوص زنجیره مهاجرت ها که پشتوانه شکل گیری و تاسیس و تقویت حوزه ها بوده نگاشته شود.
مدارس علمیه قبل از عصر جدید دارای ذاتی یگانه بود
عضو شورای عالی حوزه های علمیه تصریح کرد: از ویژگی های دیگر تاریخ مستمر حوزه این است که مراکز اصلی حوزه متمرکز نبوده است،از طرفی قبض و بسط حوزه ها یکی دیگر از ویژگی هاست و در طول قرن اخیر مراکز علمی دارای هویت واحدی بودند،مدارس علمیه قبل از عصر جدید دارای ذاتی یگانه بود.
مدیر حوزه های علمیه اظهار کرد: در واقع تمامی علوم بشری در این مدارس علمیه تدریس می شد و در قرن اخیر تفکیک اتفاق افتاد،حوزه ها قبض و بسط داشتند و تابع عوامل درونی و فشارهای بیرون بودند.
وی عنوان کرد: یکی از بزرگان قبل از تبعید امام(ره) نامه ای برای ایشان نوشتند و از وضعیت اختناق به ویژه در قم ابراز نگرانی کردند،امام خمینی(ره)پاسخ دادند که شما نگران قم نباشید، چرا که قم در بدترین دوره تاریخی در زمان رضاخان پایه ریزی شد،در حالی که وی مخالفت شدیدی با مدارس علمیه در پیش گرفت اگر قم بنا بود شکست بخورد اصلا حوزه های قم در آن شرایط خفقان شکل نمی گرفت.
آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: دوران ذی طلبگی دوران خاصی است،طلاب در دوره های گذشته دارای انگیزه های بسیار بالایی بودند و بعد و عمق علمی حوزه بالا بود، ضعف هایی در عصر حاضر وجود دارد اما نظامی که طراحی شده نشان می دهد عمق فکری حوزه قابل وصف نیست،باید از تجربه های دوره های قبل استفاده کنیم.
ذات پویا و جوشنده حوزه یک سرفصل درخشان در طول تاریخ است.
وی در مورد اصالت و عمق علمی حوزه بیان کرد:کارهای بزرگی با حضور علما در دوران های مختلف رقم زده شد و حوزه کنشگر فعال و رقم زننده نقاط عطف تاریخی مهم بود و ذات پویا و جوشنده حوزه یک سرفصل درخشان در طول تاریخ است.
ذات اصلی حوزه به معامله با خدا برمی گردد
مدیر حوزه های علمیه گفت: ذات اصلی حوزه به معامله با خدا برمی گردد و طلبه از روز اول با خدا معامله می کند و  چرتکه نیاز ندارد و محاسبه سود و زیان نمی کند.
ذات پاک و معنوی و اصیل حوزه رویکرد سود و زیاد ندارد
وی افزود: ذات پاک و معنوی و اصیل حوزه رویکرد سود و زیاد ندارد بلکه نیاز به برنامه وتامل و اندیشه و استاد دارد، استاد حوزه نیز در اوج اخلاق است و ذره ای ادعا ندارد.
آیت الله اعرافی بیان کرد:تهذیب نفس دنیای پیچیده و نیاز به صیانت و مراقبت دارد، طلبه دل را به خدا می سپارد و آماده سختی ها می شود و در پس این دشواری ها، روزهای مهمی در پیش است.
وی در پاسخ به سوالی در راستای ارتقای دوره ها اظهار کرد: در این باره شورایی تشکیل شده و راه ارتقا باز است دوران ارتقا از 2 هزار نفر به 20 هزار نفر رسیده است.
300 پروژه مهم،تحولات 20 ساله حوزه را رقم می زند
مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: 300 پروژه مهم است که تحولات 20 سال آینده حوزه را رقم می زند جلسه شورای گسترش در تصویب درخت واره های رشته های حوزه انجام شد و در مدت 2 سال تعداد 500 نفر بر روی آن کار کردند 300 رشته گرایش و مقطع در 19 حوزه دانشی طراحی شده و با این نگاه،یک تمدن دیده شده است.
جاده بین دانشگاه و حوزه یک طرفه نیست
وی در مورد تعامل میان حوزه و دانشگاه بیان کرد: 45 رشته علوم حوزی در دانشگاه تدریس می شود 200 هزار نفر در این رشته ها فارغ التحصیل شده اند 15 هزار دانشجو نیز وارد حوزه شده اند و 10 هزار طلبه در سطوح عالی در حال تحصیل هستند پس جاده بین دانشگاه و حوزه یک طرفه نیست، ضمن اینکه در دهه 60 دفتر همکاری های حوزه و دانشگاه راه اندازی و اموری پیگیری شد و تدام یافت.
آیت الله اعرافی عنوان کرد: دبیرخانه انجمن های علمی حوزه نهادهای فعال در حوزه علوم انسانی و  مباحث جدید در قم و شهرهای دیگر را جمع کرد و 10 هزار اثر جمع آوری شد که 4 هزار اثر در مباحث نو در این میان ممتاز است و در 30 جلد و 20 حوزه دانشی چکیده شده است که با رویکرد بین المللی دنبال شد و با مقالات 60 جلد می شود و این گنجینه مهمی است .