حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در جلسه مجمع رؤسای پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی که با حضور غلامحسین رحیمی «معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: حلقه وصلی که می‌تواند یک موضوع مشترک میان ما و اندیشمندان جهان عرب و جهان اسلام علی رغم تکثر مذهبی و تفاوت نگاه باشد، تمدن اسلامی است.
پارادایم‌های متفاوت در مطالعات تمدنی / نباید تک منظری به مسأله تمدن اسلامی نگاه کرد
وی با بیان این که در مطالعات تمدنی سه پارادایم متفاوت وجود دارد، گفت: مسأله تمدن اسلامی در داخل کشور می‌تواند به عنوان یک خط راهنمای همکاری باشد؛ نباید تک منظری به مسأله تمدن اسلامی نگاه کرد؛ در مطالعات تمدنی سه پارادایم متفاوت وجود دارد: یکی از این پارادایم‌ها، معطوف به گذشته است که به دنبال برجسته سازی خطوط تمدن گذشته ما و استحصال، به روز درآوردن و ارائه کردن آن عناصر تمدنی است؛ گذشته تمدن اسلامی همواره به وجهی با قالب‌های مختلف مرثیه سرایی، رویکرد ایجابی و… مورد توجه بوده است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: پارادایم دوم که ما در دفتر تبلیغات اسلامی به آن توجه داریم، مطالعات تمدنی به سوی آینده تمدن اسلامی است؛ آینده تمدن اسلامی، پی ریزی، گفتمان سازی در رابطه با آن و نوع مواجهه با مشاکل نظری، مباحث نظری مربوط به این پارادایم بوده که متفاوت با پارادایم گذشته است.
وی، پرداختن به مباحث انضمامی تمدن اسلامی را سومین پارادایم در مطالعات تمدنی دانست و افزود: به عنوان مثال، در پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با متخصصین صنعت آب در کشور یک وبینار در ایام کرونا برگزار کردیم و آب را از وجه تمدنی مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ در این پژوهشکده، کلان پروژه‌ای تحت عنوان «شهر اسلامی» داریم که ابعاد فقهی شهر اسلامی بررسی می‌شود و این مبحث علی رغم این که مسأله تمدنی بوده اما از بحث‌های انضمامی است، نه تئوریک.
دانشگاه باقرالعلوم (ع) دفتر تبلیغات اسلامی تنها دانشگاه ارائه دهنده دکتری فلسفه فیزیک در کشور
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با اشاره به سخنی از معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این نشست مبنی بر این که نباید دو گروه همنام در دو پژوهشگاه وجود داشته باشد، اظهار داشت: در مسأله آموزش کشور، نسبت به وجود رشته IT در چند دانشگاه، توجهی نداریم و به حسب نیاز دقت می‌کنیم، اما هم افزایی، عدم تداخل و تقسیم کار نکته درستی است؛ به عنوان مثال، در دانشگاه باقرالعلوم(ع) رشته فلسفه فیزیک را راه اندازی کرده ایم و این دانشگاه، تنها دانشگاه در سطح کشور است که در مقطع دکتری این رشته را دارد؛ رویکرد ما، پیامدهای فلسفی این رویکردهای علمی در حوزه فیزیک است، یعنی فیزیک جدید می‌تواند چه پژواک‌های فلسفی داشته باشد و چه چالش‌های اعتقادی و نظری برای ما درست کند و ما در دانشگاه باقرالعلوم (ع) به این وجه از رشته فلسفه فیزیک می‌پردازیم؛ هر چند که ممکن است دانشگاهی دیگر همین فیزیک را با نگاه استحصال طبیعیات قدیم پژوهش کند و ارتباطی به کار ما ندارد.
وی با اشاره به تشکیل کارگروهی درباره «الحاد مدرن» گفت: مثلاً در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کارگروهی راجع به الحاد مدرن به وجود آورده ایم و آن رویکردهای ضد دینی که تکیه گاهشان دانش‌های تجربی است و در دنیا تحت عنوان «الحاد مدرن» مطرح است را مد نظر داریم؛ ممکن است که فردی بگوید به دلیل آن که فلان جا راجع به طبیعیات کار می‌کند، پس دیگر دفتر تبلیغات اسلامی در این خصوص فعالیتی نداشته باشد، این در صورتی است که زاویه ما با آنها متفاوت می‌باشد.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ضمن بیان پیشنهادی تصریح کرد: بایستی مطالبه وزارت علوم از پژوهشگاه‌ها آن باشد که تمایز خودتان را با فلان گروه مشخص کنید که این کار سبب می‌شود که بیاندیشند و خود را بازتعریف کنند و نظام موضوعات پژوهشی را طراحی و حیث مان را از حیث دیگر متمایز کنیم.
اکثر فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی مسأله محور و متناسب با نیازهای نظام است
وی به مسأله محور شدن اکثر فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی افزود: بنده در دوره مدیریت خود در دفتر تبلیغات اسلامی، پروژه مسأله محور کردن این دفتر را پی گرفتم؛ پژوهشکده‌های دفتر تبلیغات اسلامی، برخی ۸۰ درصد و برخی دیگر ۱۰۰ درصد از پژوهش‌هایشان مسأله محور است. به عنوان مثال، مسأله پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی دفتر تبلیغات اسلامی را مسأله «کارآمدی نظام و حکمرانی» قرار دادیم و شاید ۲۵ پروژه در این عرصه در حال تحقیق است؛ همچنین در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی دفتر در سال گذشته هفت هشت پژوهش در زمینه تمدن منتشر شد که یکی از آنها کتابی حدود ۸۰۰ صفحه‌ای با موضوع «عیار تمدنی جمهوری اسلامی» بود.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان این که دفتر تبلیغات اسلامی فعالیت‌های خود را سوق داده و مسأله محور شده اند، اظهارکرد: به این صورت که هر عضو هیئت علمی دفتر تبلیغات اسلامی باید از میز تخصصی مربوطه در چارچوب مسائل آن میز پروژه تعریف کند و این طور نبوده که هر عضو هیئت علمی بر اساس ذوق و سلیقه خود عنوانی پژوهشی را انتخاب کند.
وی ضمن بیان پیشنهادی مبنی بر مسأله محور کردن پژوهش‌های پژوهشگاه‌های عضو این مجمع خاطرنشان کرد: بحث مسأله محور کردن پژوهش‌ها را می‌توان در مجمع رؤسای پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی دنبال کرد؛ یعنی گفته شود که این مجمع برای پنج سال آینده خود چند مسأله را به عنوان مسائل کلیدی خود انتخاب کند و در نظامات موضوعی مربوطه با توجه به ظرفیت‌ها تقسیم کار شود.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تصریح کرد: نباید به خاطر وجود دو گروه هم نام، یکی را تعطیل کرد، بلکه این گروه‌ها را جهت دهیم تا مسأله محور و هم افزا شوند و هر کدام با توجه به ضلعی فعالیت کنند تا تداخلی ایجاد نشود و کار تکراری صورت نگیرد.