به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای این پژوهش نگاشته شده است که نظام­‌های آموزش عالی از‌جمله عناصر بنیادین هر جامعه محسوب می‌شوند و همواره نقش اساسی در ایجاد تحولات جوامع بشری ایفا می‌کنند، کیفیت یکی از مسائل اصلی نظام آموزش عالی محسوب می‌شود.
مسائلی مانند جهانی‌شدن، ظهور فناوری­‌های اطلاعات و ارتباطات، اقتصاد مبتنی‌بر دانایی، تغییرات جمعیتی و افزایش تقاضا برای آموزش عالی، گسترش مردم‌سالاری، عدم تمرکز، تکثر نهاد­های مردمی از یک‌طرف و محدودیت منابع مالی از طرف دیگر به تغییرات ساختی‌-کارکردی عمده‌­ای در نظام­‌های آموزش عالی جهان منجر شده است. آموزش عالی در صورتی می­‌تواند به اهداف خود برسد که به موضوع کیفیت، ارزیابی و بهبود آن به‌عنوان امری ضروری و مهم توجه کند.
بنابراین هدف کلی پژوهش حاضر «طراحی الگوی تضمین کیفیت رشته علوم‌ تربیتی» است.
هدف این پژوهش ایجاد توسعه و در نحوه­‌ گردآوری داده از روش آمیخته ­(کمی ـ کیفی) استفاده شده است. جامعه آماری  از ( اعضای هیأت­ علمی رشته علوم تربیتی، خبرگان و صاحبنظران حوزه ارزیابی و تضمین­ کیفیت آموزش­ عالی، مدیران گروه رشته­‌های علوم تربیتی، مدیران دانشکده علوم تربیتی، مسئولان و خبرگان مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت سازمان سنجش آموزش کشور، دانشجویان مقطع تحصیلی دکتری زیر رشته­‌های علوم تربیتی) تشکیل شد که انتخاب این افراد براساس معیارهایی مانند (تخصص، تألیفات علمی، مقالات پژوهشی و تجربیات عملی در خصوص پژوهش، سابقه تحصیل در رشته) صورت گرفت.  
نتایج این پژوهش به‌شرح زیر نگاشته شده است:
استقرار نظام‌های تضمین کیفیت به‌عنوان راهبرد مناسبی برای حفظ و ارتقای کیفیت نظام آموزش‌ عالی و پاسخی مناسب به چالش­‌های پیش‌رو است. فعالیت­‌های تضمین کیفیت در دو سطح مؤسسه و برنامه دنبال می­‌شود و پرداختن به بهبود کیفیت برنامه‌ آموزشی رشته­‌های دایر در دانشگاه­‌ها و مؤسسات آموزش‌ عالی از ضروریات اولیه برای استقرار نظام تضمین کیفیت در نظام آموزش‌ عالی شناخته می‌شود.
نتایج، حاکی از وجود نقاط ضعف در زمینه تضمین کیفیت در رشته علوم ‌تربیتی است. بازنگری­‌های صوری، برخورد ساده‌انگارانه در انجام فرایند ارزیابی­‌های درونی از رشته­‌ها و گروه­‌های آموزشی علوم‌ تربیتی در سطح کار کمی و نظرسنجی از اعضای گروه و دانشجویان، تفرق گرایش­‌های علوم تربیتی از یکدیگر و تفرد آن­ها بالعکس لغت علوم‌ تربیتی، خلأ موجود در زمینه تدوین الگوهای اعتبارسنجی و مکانیسم­‌های ارزیابی مناسب با ماهیت رشته­‌های درسی از‌جمله رشته علوم‌ تربیتی، نقص در ابزار و روش­‌های موجود برای ارزیابی کیفیت دوره‌های آموزشی، دوری متخصصان رشته‌‌های گوناگون علوم‌ تربیتی از يكديگر و افزایش عدم تفاهم  و گرايش به مبالغه در اهميت رشته تخصصی خود و بی‌اعتنایی به تخصص‌های ديگر، عدم شناخت صحیح منزلت و وجهه علوم ‌تربیتی در جامعه، عدم توجه به بافت و بوم منحصر به‌فرد دانشگاه‌ها و گروه‌های آموزشی همچون گروه علوم ‌تربیتی، عدم وجود دو مجموعه ملاک عمومی و اختصاصی برای گروه­‌های آموزشی و ملاحظه تفاوت­‌های بین گروه­‌ها و رشته­‌های آموزشی در آن  از جمله عواملی است که می‌­توان به‌عنوان مانع رشد و توسعه برنامه­‌های تضمین کیفیت چه در سطح خرد (برنامه) و چه در سطح کلان (مؤسسه) به‌شمار آورد. اکثر نظرات مصاحبه‌شوندگان در‌خصوص مسائل و مشکلاتی بود که گریبان‌گیر حوزه ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش‌ عالی کشور است و به‌نسبت می­‌توانند تأثیر خود را بر کیفیت برنامه­‌های در حال اجرای آموزش‌ عالی همچون رشته­‌های تحصیلی مانند علوم‌ تربیتی بگذارند و به کمتر موردی به‌عنوان  نقطه‌قوت یا نقطه‌ضعف خاص هر یک از  زیررشته‌های علوم ‌تربیتی اشاره شده است.
لزوم توسعه گفتمان کیفیت در آموزش‌ عالی، ارزیابی منظم و دوره‌­ای از رشته­‌ها برحسب معیارهای درونی و بیرونی، لزوم نقد و بررسی مجدد و به‌هنگام منابع و مآخذ دانشگاهی، بسترسازی مناسب برای تولید علم از ضروری‌ترین الزامات برای توسعه و بهبود کیفیت رشته علوم‌ تربیتی است و از طرفی تلاش برای گسترش فرهنگ پاسخگویی مسئولان  امر نسبت به این مسئله به همراه برنامه­‌ریزی دقیق و تخصیص بودجه می­‌تواند سایر نقاط ضعف را پوشش داده و زمینه توسعه برنامه­‌های تضمین کیفیت را به‌وجود آورد.
لزوم توجه به برنامه­‌های تضمین کیفیت در سطح رشته­‌های تحصیلی مانند رشته علوم ‌تربیتی می­تواند باعث گسترش مشارکت و  همکاری جامعه دانشگاهی شود و به‌این وسیله گروه­‌های آموزشی، اساتید هیأت­‌علمی و دانشجویان در برنامه­‌های تضمین کیفیت درگیر شده و روند اجرا و استفاده از نتایج این برنامه­‌ها بهبود پیدا می­کند.
مدل پیشنهاد شده در این پژوهش از نظر انعطاف‌پذیری، توانایی شناسایی نقاط ضعف و قوت گروه ‌آموزشی و مشکلات برنامه آموزشی، کمک به ارتقای کیفی گروه و بهبود عملکرد برنامه ‌آموزشی رشته علوم‌ تربیتی، جامعیت و انسجام اجزا و مطلوبیت کلی، مورد تأیید خبرگان قرار گرفته است.
در ادامه نتایج امر ارزیابی، تضمین کیفیت و همچنین توجه به‌ حوزه و محدوده پژوهش حاضر، پی‌گیری برنامه تضمین کیفیت در سطح برنامه آموزشی رشته علوم‌ تربیتی، موارد زیر به‌عنوان الزاماتی باید قبل از اجرای مدل در گروه‌های آموزشی و به‌عنوان پیش‌زمینه برنامه­‌های تضمین کیفیت مورد توجه قرار گیرند و پس از اطمینان وجود الزامات و شایستگی­‌های ذیل، با استفاده از رویکردهای ارزیابی درونی و بیرونی می­‌توان به اجرا و پیگیری مدل مذکور پرداخت و در نهایت به اعتباربخشی برنامه­ آموزشی رشته علوم ‌تربیتی رسید.
توجه و تأمین استقلال فکری اعضای هیأت علمی و دانشجویان،
وجود اختیار انجام مأموریت به هیأت مدیره گروه آموزشی،
وجود اختیار کافی برای انجام ارزشیابی و اعطای امتیاز و مدارک تحصیلی،
حضور مدیر گروه به‌طور تمام‌وقت در گروه آموزشی برای پیگیری وظایف و مسئولیت­‌ها،
وجود بیانیه و اهداف وضع شده  مشخص از طرف مدیریت و کادر آموزشی،
رسیدگی و توجه بیشتر به علایق و نیازهای دانشجویان رشته علوم ‌تربیتی نسبت به سایر ذی­‌نفعان،
مشارکت اعضای هیأت علمی، دانشجویان و اعضای هیأت مدیره در تهیه خط‌مشی‌های  برنامه آموزشی گروه،
وجود اختیار کافی برای اعطا یا عدم اعطای مدرک توسط گروه آموزشی،
اجرا و انجام برنامه در زمان مقرر،
ارائه آموزش تخصصی منسجم برای اعطای مدرک رشته‌­های علوم‌ تربیتی،
 تعریف اهداف آموزشی و ابزارهای تحقق آنها متناسب با سطح، کیفیت و استاندارد هر یک از برنامه‌های آموزشی،
آزادی اعضای هیأت علمی و دانشجویان در بررسی و آزمون تمام دانش مرتبط با رشته علوم ‌تربیتی،
وجود کادر آموزشی با کفایت به‌خصوص اعضای هیأت علمی تمام وقتی که نماینده علمی رشته هستند،
وجود زمینه لازم برای غنی کردن مباحثه­ بین اعضای هیأت علمی و دانشجویان،
وجود کتابخانه مرکزی و منابع یادگیری مناسب،
عدالت­‌ورزی و تبعیت گروه از خط­‌مشی­‌ها و سیاست­‌های انسانی و غیرتبعیض‌آمیز در مقابله با دانشجویان، کارکنان و اعضای هیأت علمی،
وجود سیاست مناسب برای جذب دانشجویان دارای ویژگی­‌ها و صلاحیت‌های مناسب با برنامه­‌های آموزشی رشته‌های علوم تربیتی،
آگاهی‌بخشی به دانشجویان در زمینه مأموریت و اهداف، الزامات و رویه­‌های پذیرش و جذب، مقررات دانشگاهی، الزامات اتمام دوره، شهریه­‌ها و هزینه­‌ها، سیاست­‌های بازپرداخت و دیگر موارد مرتبط با حضور یا خروج موسسه،
بررسی سوابق مالی گروه به‌صورت سالیانه توسط یک حسابدار خبره یا یک نهاد حسابرسی،
ارزیابی اصولی برنامه­‌های آموزشی حداقل سالی یکبار، توسط کمیسیون ارزیابی و مشارکت فعالانه دانشجویان در این برنامه­ها،
پذیرش خط‌مشی‌ها و استانداردهای وزارت علوم توسط گروه آموزشی و رعایت آنها.
همچنین در بخش پیشنهادات بیان شد که تحقیق حاضر دارای دلائل نظری قوی مبنی‌بر صحت در شناسایی عوامل، ملاک­‌ها و شاخص‌ها طبق پیشینه موضوع است و از نظر خبرگان حوزه کیفیت و گروه علوم‌ تربیتی این عوامل مناسب با رشته علوم‌ تربیتی دسته‌بندی شده است.
پیشنهادات زیر در جهت بهبود وضعیت ارائه شد:
در فرایند استقرار نظام­‌های کیفی در سازمان­‌های آموزشی پس از الگوپردازی اولیه درباره ارزیابی کیفیت، نیاز به انجام ساختارسازی است. بنابراین باید بعد از طراحی الگوی تضمین کیفیت رشته علوم‌ تربیتی مسئولان امر برای اجرا و پیگیری الگو به ایجاد ساختارهای حمایتی لازم در سطح گروه آموزشی و سایر سطوح سازمانی، توجه ویژه مبذول کنند.
لازم است اختیارات در گروه­‌های آموزشی و دانشکده­‌های علوم‌ تربیتی در جهت برگزاری دوره­‌های هم­‌اندیشی برای ساختارسازی و نهادینه‌کردن توجه به امر ارزیابی و کیفیت توسعه یابد و مشارکت اعضای گروه در برنامه­‌های آن گسترش پیدا کند.
 برای اجرای صحیح برنامه ارزیابی و به‌کارگیری مکانیسم­‌های آن لازم است که گروه­‌های آموزشی علوم‌ تربیتی با نهادهای ارزیابی کیفیت مانند سازمان سنجش آموزش کشور مشارکت کافی داشته باشند و از تجارب آنها استفاده کنند.
پیشنهاد می‌­شود تا در اجرای صحیح برنامه ارزیابی به نشانگرهایی که از نظر پاسخگویان اولویت برتری در تعیین کیفیت ملاک­‌های مرتبط با تضمین کیفیت عوامل مؤثر دارند، توجه ویژه­‌ای شود.
پیشنهاد می­‌شود که گروه­‌های آموزشی برای بهبود و ارتقای وضعیت کیفی گروه آموزشی به تدوین برنامه­‌های مداوم برای ارزیابی کیفیت دوره­‌های آموزشی این رشته مبادرت ورزیده و  بر ملاک­‌ها و نشانگرهایی که میزان اهمیت و اولویت بالاتری را جهت تضمین کیفیت کسب کرده­‌اند، تأکید بیش­تری داشته باشند و به‌طور مداوم به سنجش این شاخص­‌ها بپردازند و به این صورت شاخص­‌های مهم­تر در امر کیفیت آموزش بیش­تر مورد تأکید قرار گیرند و همچنین نتایج آنها را در برنامه­‌ریزی­­‌های دوره­‌های آموزشی آتی به‌کار بندند. 
از آنجاکه این پژوهش در محدوده دانشگاه­‌های دولتی شهر تهران انجام گرفته، باید به راه‌­اندازی مراکز ارزیابی و توسعه برای اجرا و بکارگیری مدل تدوین شده در سطح دانشکده­‌های علوم‌ تربیتی شهر تهران اقدام شود، لازم است در مدت زمان معین به‌منظور به‌روز‌رسانی الگوی تدوین شده مورد بازنگری قرار گیرد.
با توجه به نتایج به‌دست آمده از تحقیق، پیشنهاد می­‌شود که متولیان امر در حوزه ارزیابی و تضمین کیفیت مراکز آموزش عالی  به پیگیری برنامه­‌های تضمین کیفیت در سطح برنامه (برنامه آموزشی هر یک از رشته‌های درسی) توجه بیش­تری کنند.


فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید: