19 آذر سالگرد تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان حضرت امام خمینی(ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی است.
دکتر عبدالله جاسبی، عضو هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۶۷ تا کنون است که در سوابق اجرایی خود ریاست دانشگاه آزاد اسلامی از بدو تاسیس به مدت ۳۰ سال و ریاست شورای اجرایی اتحادیه دانشگاه‌های جهان اسلام را برای ۳ دوره متوالی عهده دار بوده است.
دکتر جاسبی به مناسبت سالگرد تشکیل این شورا به سوالات مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی پاسخ داده است، که مشروح این مصاحبه را در ذیل می‌خوانید:
* آقای دکتر با عنایت به اینکه جنابعالی از اعضای قدیمی شورا هستید، تاثیرات و تبعات ویروس کرونا را از دریچه و نگاه فرهنگی در کشور تبیین بفرمایید؟
نزدیک به ۱۱ ماه از زمان شیوع ویروس کرونا می‌گذرد، بیماری پیچیده و منحوسی که بر ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور سایه افکنده است.
کرونا نشان داد که بسیاری از امور را می‌توان بر بستر دولت الکترونیک انجام داد و اساساً نیازی به مراجعات حضوری و مکرر افراد وجود ندارد.
مقابله صحیح و توجه به پیامدهای مختلف کرونا در بین هموطنان، علاوه بر برخورداری از استانداردهای پزشکی، دارو و درمان و پروتکل های بهداشتی و نهادینه سازی اصول پیشگیری نیاز به جلب اعتماد افکار عمومی و متقاعدسازی جامعه در پذیرش دستورالعمل ها و مقررات بهداشتی و درمانی مربوطه، رعایت دوره قرنطینه و لحاظ فاصله اجتماعی، از یک سو و ایجاد همبستگی و انسجام اجتماعی و شکل‌گیری شبکه‌های گسترده امدادی و حمایتی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی مردم از سوی دیگر و همچنین برنامه ریزی برای تقویت سلامت روحی و روانی جامعه به شکل حرفه ای دارد.
همچنین ویروس کرونا به دلیل محدودیت‌هایی که به وجود آورد، نشان داد که شناسایی ظرفیت‌های داخلی و تکیه به توانمندی ها و پتانسیل‌های درونی بیش از پیش حایز اهمیت، مفید و منطقی است.
کرونا نشان داد که بسیاری از امور را می‌توان بر بستر دولت الکترونیک انجام داد و اساساً نیازی به مراجعات حضوری و مکرر افراد وجود ندارد. اگر دولت الکترونیک به‌دقت و با صحت پیاده سازی شود، روند انجام امور مردم و کسب‌وکار نیز تسهیل می شود.
فرهنگ تزریقی و تحمیلی نیست، بلکه به اقناع و متقاعد سازی وابسته است. فرهنگ با عقلانیت، منطق و آموزش صحیح و از طریق گفتمان سازی محقق می‌شود.
پیاده سازی صحیح دولت الکترونیک و روانسازی بروکراسی های اداری و کوچک شدن و چابک سازی دولت از الزامات و اولویت‌ها باید باشد، هرچند دولت‌ها توفیق چندانی در چابک سازی بدنه دولت نداشته اند.
روند فرهنگ‌سازی در جامعه از کف هرم به سمت راس هرم است و نمی‌توان این امر را از رأس جامعه به بدنه جامعه تحمیل و تزریق کرد.
فرهنگ تزریقی و تحمیلی نیست، بلکه به اقناع و متقاعد سازی وابسته است. فرهنگ با عقلانیت، منطق و آموزش صحیح و از طریق گفتمان سازی محقق می‌شود.
نظام فرهنگی کشور نظیر شوراهای فرهنگ عمومی، دستگاه های تبلیغی، نخبگان، گروه های مرجع اجتماعی، سازمان های مشاوره ای و رسانه های کشور، علاوه بر ایفای نقش حساس سازی جامعه و آموزش شهروندان با هدف مدیریت و کنترل بیماری کرونا، می بایست برای کاهش عوارض روانی و روحی بیماری و زمینه سازی برای حفظ امید و آرامش و نشاط اجتماعی اقشار مختلف مردم، برنامه داشته باشند.
*با توجه به گذشت بیش از سه دهه از تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی عملکرد این شورا را در پیشرفت های علم و فناوری کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
درباره عملکرد و کارنامه شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه علم و فناوری و نقش این نهاد مهم در پیشرفت های این بخش، می توان به بسترسازی، برنامه ریزی و سیاستگذاری برای پیشرفت علم و فناوری در کشور اشاره کرد.
نگاهی گذرا به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز نشان می دهد که بیشترین مصوبات شورا مربوط به بخش علم و فناوری بوده است. این مصوبات مهم در بخشی مربوط به بخش علم و فناوری و در بخشی مربوط به ایجاد یا اصلاح زیرساخت های علم و فناوری کشور بوده است؛ یعنی مصوباتی که مربوط به وضعیت دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و ...بوده که در این مصوبات یا یک مرکز علمی ایجاد شده یا روند فعالیت آن مرکز علمی اصلاح شده است.
بعد از این مرحله شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد مرحله مهم دیگری می شود و آن مرحله عبارت است از تدوین، تصویب و اجرایی سازی اسناد ملی و راهبردی بخش علم و فناوری. در راس این اسناد، سند مهم نقشه جامع علمی کشور است که در مرحله اجرا قرار دارد .
عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه سازی برای پیشرفت های علمی و فناوری کشور مفید و قابل توجه است.
علاوه بر موضوع سیاست گذاری در علم و فناوری و تصویب و اجرائی سازی اسناد ملی و راهبردی ایجاد و صدور مجوز راه اندازی مجموعه های عظیم دانشگاهی مثل دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه ها و پژوهشگاه های مختلف و مراکز فرهنگی و فرهنگستان ها و مجموعه های مختلف فرهنگی و هنری می باشد که منشا آثار عظیمی در جامعه اسلامی ایران در چهار دهه گذشته بوده و پیشتازی کشور را در سطح منطقه به وجود آورده است.
*میزان اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را چطور ارزیابی می‌کنید و در جهت اجرایی شدن مصوبات شورا در سطوح بالا چه راهکارهایی به نظرتان می رسد؟
اصولا اجرای مصوبات نهادهای قانونگذار و سیاستگذار در کشور از فراز و نشیب هایی برخوردار است؛ یعنی اینگونه نیست که مصوبات این نهادها 100 درصد اجرایی شده باشد.
این موضوع شامل همه نهادها از جمله، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مهمتر از همه مجلس شورای اسلامی نیز میباشد البته برخی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به دلایل مختلف و از جمله کمبود منابع مالی اجرایی نشده است.
در مورد راهکار حل این مشکل، استفاده از تجربه ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور معتبر به نظر می رسد؛ یعنی شورا باید سعی کند در مصوبات خود صراحتاً دستگاه های مجری آن سند و مرکزی که اجرای آن سند را باید مدیریت و پیگیری کند و جدول زمان بندی برای اجرای مصوبات خود داشته باشد.
* آقای دکتر با توجه به عضویت شما در شورای اسلامی شدن دانشگاه ها و مراکز آموزشی و ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور، میزان اجرای اسناد نقشه جامع علمی و سند دانشگاه اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟
در شورای اسلامی شدن دانشگاه ها و مراکز آموزشی تمرکز اصلی بر اجرایی سازی سند دانشگاه اسلامی قرار دارد و در یک نگاه کلی، این شورا در این زمینه به توفیقات خوبی دست یافته است.
در مورد ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور هم با توجه به این نکته که در روند تدوین این سند به موضوع اجرایی سازی توجه خوبی شده است، با تشکیل ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور یک نهاد قانونی و دارای اختیارات لازم مسئول اجرایی سازی این سند است و تاکنون این روند علی رغم همه فراز و نشیب ها، خوب بوده است.
* با توجه به اجرایی شدن سند مهندسی فرهنگی و تشکیل جلسات ستاد مهندسی فرهنگی، به نظر شما اجرایی شدن این سند به چه میزان میتواند در هم افزایی دستگاه های فرهنگی موثر باشد؟
تدوین و تصویب سند نقشه مهندسی فرهنگی یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب از شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و خوشبختانه این سند در طی یک کار علمی و با استفاده از نظرات کارشناسان حوزوی و دانشگاهی تدوین شد. سپس این سند در بیش از 30 جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به دقت مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نهایتاً تصویب و ابلاغ شد.
خوشبختانه با مساعی دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی جلسات ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی به طور منظم در حال برگزاری است و تاکنون مصوبات خوبی داشته است.
نکته منحصر به فرد در مورد سند نقشه مهندسی فرهنگی این است که این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط روسای جمهور سابق و فعلی ابلاغ و امضاء شده است هر چند باید بپذیریم که برخی از این موارد در دولت‌های گذشته و فعلی هنوز به مقصود نهایی نرسیده است.
هم اکنون نیز خوشبختانه با مساعی دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی جلسات ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی به طور منظم در حال برگزاری است و تاکنون مصوبات خوبی داشته است.
به نظر اینجانب مهمترین مصوبه این ستاد ایجاد ارتباط بین نقشه مهندسی فرهنگی و نظام بودجه ریزی کشور است چون یکی از اصلی ترین عوامل اجرایی شدن برخی مصوبات همه نهادهای سیاستگذار مشکل بودجه است و ایجاد این ارتباط می تواند مشکل اصلی عدم اجرای مصوبات ستاد هماهنگی و راهبری نقشه مهندسی فرهنگی موثر باشد.
در مورد تاثیر اجرایی شدن سند نقشه مهندسی فرهنگی در هم افزایی دستگاه های فرهنگی نیز باید بگویم با توجه به این نکته که ستاد راهبری و هماهنگی اجرای نقشه مهندسی فرهنگی در این زمینه فعال بوده امید است این هم افزایی افزایش پیدا کند.
