پژوهش«چگونگی ساماندهی دستگاه‌های متولی رسانه‌های مکتوب»؛ به‌کوشش علی حمزه‌پور (مجری طرح)، کارگروه مدیریت کلان دستگاه‌های فرهنگی دبيرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی (ناظر طرح) انجام شده که بهوسیله دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1391 منتشر شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای این پژوهش نگاشته شده است مطبوعات در كشور ما به‌عنوان يكی از ابزارهای فرهنگی، مدافع و نشر‌دهنده ارزش‌های فرهنگ اسلامی ايرانی محسوب می‌شوند. بی‌تردید ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی با استفاده صحيح از مطبوعات امكان‌پذير است.
فعاليت آزاد مطبوعات در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران سازنده و جهت‌دهنده افكار عمومی است.
به‌منظور ارائه تدابير، راهكارها، ضوابط، استانداردها و مصوبات پیشنهادی در جهت ساماندهی و تعيين نقش و وظيفه اصلی هر يك از دستگاه‌ها بر حسب فعاليت‌ها (تقسيم كار ملی) در حوزه رسانه‌های مکتوب ناظر بر تحقق اهداف، هم‌افزایی و رفع کاستی‌ها جهت تصویب در کارگروه و شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ این پژوهش انجام شده است.
از جمله سياست‌های مهم و اساسی نظام جمهوری اسلامی ارتقاء سطح كيفی و كمی مطبوعات به‌منظور كمك در رشد و اصلاح فرهنگ عمومی است. برای تحقق اين امر لازم است در جهت ساماندهی مطبوعات ابتدا نسبت به تحقق اهداف و رسالت مطبوعاتی مصوب در قالب قوانین و آئین‌نامه‌های مرتبط بازنگری شود و در مرحله بعد نسبت به تکمیل و رفع نواقص آنها اقدام شود.
براي تحقق اين امر و فراهم سازی بستر عينی تحقق سياست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در حوزه مطبوعات موارد ذيل باید مورد عنايت قرارگيرد:
- بازسازی، نوسازی، تجهيز و توسعه ظرفيت مطبوعات و استفاده از فن آوری جديد ارتباط جمعی و به روز نگه داشتن توانایی‌های فنی و ابزاری رسانه‌ها،
- تلاش در جهت ارتقاء کمی و كيفی محصولات و آماده‌سازی شرايط مطلوب برای مطبوعات به‌منظور دستيابی به شيوه‌های مطلوب و جامع در‌انتشار اخبار و مطالب و نظرات منطقی مختلف با رعايت استقلال و آزادی در چارچوب قوانين،
- تأسيس و تقويت مراكز آموزشی و آموزش عالی و تربيت نيروی انسانی لازم برای ارتقاء كمی و كيفی مطبوعات،
- گسترش مبادلات فرهنگی خبری و مطبوعاتی با سازمان‌های منطقه‌ای و بين‌المللی و همچنين تأسيس و تقويت نمایندگی‌های مطبوعات در خارج از‌كشور به‌منظور بهره‌گيری از تجربيات و تحقيقات داخلی و خارجی در عرصه فعاليت‌های خبری و تبليغی،
- انجام تحقيقات علمی درباره مطبوعات و سنجش ميزان تأثير فعاليت آنها در افكار عمومی،
- تقويت تشكل‌های صنفی مطبوعات با هدف گسترش كمی و كيفی فعاليت‌های مطبوعاتی.
همچنین در«بخش الزامات ساماندهی فعالیت‌های اصلی حوزه مطبوعات» برخی از راهکارها به‌شرح ذیل بیان شده است:
- با توجه به تأثیرگذاری مطبوعات بر محيط فرهنگی و پذيرش اين اصل كه تنوع و تكثر به لحاظ كيفی و كمی يكی از شاخص‌های توسعه است، یکی از راهکارهای منطقی در توزیع عادلانه حمایت‌ها و یارانه‌های مطبوعات، نیازسنجی ضرورت انتشار تعدد مطبوعات در گستره جغرافیایی کشور متناسب با سرانه جمعیت و مقتضیات فرهنگ بومی آن مناطق است. برای دستیابی به مهندسی مذکور، ترسیم نقشه آمایش نشریات در کشور راهگشا بوده و بر آن اساس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با دستیابی به شاخص توسعه مطبوعات، توانایی مدیریت بهینه این عرصه را فراهم می‌سازد،
- به‌منظور دستیابی به انسجام رسانه‌ای و تقویت کیفی و کمی امکانات، نیروی انسانی، فرصت‌ها، شمارگان و نیز ایجاد تنوع منطقی در تبیین دیدگاه‌های مختلف در کشور فراتر از وضع فعلی نیازمند حمایت از تجمیع و ایجاد واحدهای مطبوعاتی منسجم در کشور با بهره‌گیری از اتخاذ سیاست‌های تشویقی در تخصیص حمایت‌ها و یارانه‌های دولتی است. تجمیع مطبوعات ضعیف و یا متوسط از لحاظ کمی و کیفی، بسترهای لازم در جهت خلق نشریات برتر و برخوردار از استانداردهای کمی و کیفی در این عرصه را فراهم می‌سازد،
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در جهت انجام رسالت مطبوعات علاوه بر تذکرات قانونی، سیاست‌های تشویقی را نیز اعمال کند. کیفیت بخشیدن به محتوای ارزشی در عرصه مطبوعات و نيز فراهم کردن بستر تشويقی و حمايتی در اين عرصه با تحقق رسالت مطبوعاتی از وظايف فرهنگی و تبليغی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با تشویق مطبوعات نسبت به اتخاذ رویکرد ارزشمدارانه و اصول‌گرایانه موجبات تقويت هر چه بيشتر فرهنگ غنی اسلام و انقلاب اسلامی در عرصه مطبوعات را فراهم می‌آورد،
- با در پيش گرفتن سياست‌های تشويقی در جهت تعامل با مراکز پژوهشی و درج دستاوردهای پژوهشی آنان با ابزارهای قانونی در اختيار وزارت ارشاد از جمله هدفمندسازی تخصيص يارانه‌های مطبوعات، گام عملی قابل توجهی به‌سوی پربارتر شدن عرصه مطبوعات برداشته خواهد شد،
- ایجاد سازو‌کارهای حمایتی و دارای اولویت نسبت به ترغیب اصحاب مطبوعات به اهتمام در این عرصه و تحقق رویکرد مذکور، مواجهه با حجم بالای تهديدات رسانه‌ای استكبار در اين عرصه و تقابل با فرهنگ اسلامی؛ با انتشار نشريات فرهنگی ناظر به مسئولیت‌های فراملی نظام اسلامی، قابليت فعال شدن هر چه بيشتر توانمندی‌های جهان اسلام و جهان مستضعفين به‌منظور شكست انحصار رسانه‌های جهان غرب فراهم شود،
- ایجاد اعتماد عمومی جامعه نسبت به نشریات و پالایش عناصر غیر‌متخصص، غیرمتعهد و هنجارشکن در مطبوعات و ارتقاء منزلت اهالی مطبوعات، رتبه‌بندی آنها و هدايت حمايت‌های دولتی، مجموعه‌ای از اقدامات تشویقی و بازدارنده باید طراحی و پیشنهاد شود. می‌توان با تلاش معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به احصاء شاخص‌ها و ضوابط ارزیابی و ارائه به هیأت نظارت بر مطبوعات اقدام شده و بر اساس آنها، عملكرد و توانمندی‌ها و صلاحيت‌های عمومی علمی، حرفه‌ای و اخلاقی مديران و نويسندگان مطبوعات هر دو سال یکبار مورد ارزیابی قرار‌گیرد. از مديران و نويسندگان موفق قدردانی شود. اجرای قانونمند رویکرد مذکور می‌تواند موجبات ارتقاء عناصر مؤثر مطبوعات را فراهم آورد،
- شاخص‌ها و استانداردهای لازم برای هر دسته از نشريات از نظر فنی، محتوايی تهیه شود و پس از تصويب هيئت نظارت، جهت ارزيابی و رتبه‌بندی مطبوعات و تعيين میزان حمايت و پشتيبانی از آنها به مطبوعات اعلام شود. با اعمال این رویه از طرفی با ارائه شاخص‌های ارزیابی عملکرد یک نشریه، دیدگاه‌های مدیران مسئول و دست‌اندرکاران مطبوعات در رابطه با فعالیت‌های مطبوعاتی ارتقاء یافته با اعمال سیاست‌های تشویقی عملی و مؤثر، نسبت به رعایت این شاخصه‌های فنی و محتوایی ترغیب می‌شوند. بدین ترتیب اعمال وظایف قانونی نظارت از سوی هیئت نظارت مطبوعات در مقابل حجم انبوه و قابل توجه مطبوعات در کشور ممکن و تسهیل می‌شود.
فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید:
