دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران و رئیس هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها، در نشست خبری که به‌منظور ارائه بخش نخست گزارش ملی سیلاب برگزار شد، با بیان اینکه گزارش نهایی هیأت ویژه تا دو ماه دیگر ارائه خواهد شد، گفت: «بر اساس حکم رئیس‌جمهور و ۶ ماه بعد از صدور حکم یعنی اواخر مهر ماه جاری باید گزارش نهایی هیأت ویژه از روایت سیل ارائه می‌شد. گزارش اولیه سیلاب‌های اخیر امروز به دفتر رئیس‌جمهور ارسال شد و طی نامه‌ای از رئیس جمهور درخواست کردیم تا دو ماه برای ارائه گزارش دقیق‌تر درباره سیلاب‌ها فرصت بدهند و بر این اساس گزارش نهایی تا دو ماه آینده منتشر خواهد شد».
وی با اظهار اینکه اکثر کارگروه‌ها گزارش نهایی خود را ارائه کرده‌اند، افزود: «با توجه به مهلتی که رئیس جمهور مشخص کردند هیأت تا ،‌۲۷ مهر ماه سال جاری برای تکمیل گزارش فرصت دارد، البته درحال حاضر محتوای این گزارش آماده شده است. اما بعد از تهیه گزارش هیأت تصمیم گرفت تا پیش‌نویس این گزارش را برای همه دستگاه‌های اجرایی و متخصصان کشور ارسال کند، تا اطمینان حاصل شود همه موضوعات و اطلاعاتی که نهادهای ذیربط ارائه داده‌اند در گزارش منظور شده است، فرض ما بر این بود که پاسخ بررسی گزارش‌ها را ظرف ۱۰ روز از سوی نهادها و دستگاه‌ها دریافت خواهیم کرد، اما این زمان به بیش از ۲۰ روز طول کشیده است. البته باید گفت که پاسخ‌های دریافتی از سوی نهادها و دستگاه‌ها مجدد توسط هیأت مورد بررسی قرار گرفت».
دکتر نیلی احمدآبادی، با تصریح اینکه امروز بخش اول گزارش هیأت ویژه، با عنوان «روایت سیلاب‌های ۹۸-۱۳۹۷- تشریح رخداد» منتشر می‌شود، گفت: «این گزارش با نظر و دیدگاه همه دستگاه‌ها، متخصصان و صاحب‌نظران تهیه شده است. اطمینان از اینکه این گزارش یک گزارش ملی است که با دقت لازم همه موضوعات و جنبه‌ها در آن محقق شده، برای هیأت بسیار مهم است. البته این بخش اول گزارش است و هیأت آسیب‌ها، رهنمودها و راهبردها را در گزارش نهایی خود ارائه خواهد کرد».
رئیس هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها، با تأکید اینکه گزارش ملی سیلاب به لحاظ محتوا آماده است، خاطر نشان کرد: «سعی ما بر این است تا مسیری را که برای گزارش اول طی کرده‌ایم، برای گزارش نهایی نیز در نظر گرفته شود. لذا بعد از اینکه کمیته تلفیق گزارش همه کارگروه‌ها را نهایی کرد، به طور حتم مجدد این گزارش برای همه دستگاه‌های ذیربط، متخصصان و انجمن‌های علمی و مهندسان مشاور ارسال می‌شود و پس از کسب نظر آنان گزارش نهایی تقدیم رئیس جمهور و ملت ایران خواهد شد».
وی با اشاره به تشکیل هیأت ویژه، همراهی، همفکری و مشارکت اعضای هیأت و متخصصان و صاحبنظران را در تهیه گزارش ملی سیلاب‌ها بی نظیر توصیف کرد و گفت: «این هیأت برای تهیه گزارش همراهی همه متخصصان کشور و دانشگاه‌ها را داشته است. بسیاری از دستگاه‌ها در ارائه پاسخ پرسش‌های ارسالی نهایت تلاش خود را کرده‌اند و حال اینکه این پاسخ‌ها تا چه میزان برای هیأت کافی است، بحث دیگری دارد. در برخی موارد و درجایی که پاسخ‌ها روشن نبود هیأت باید به یافته‌های خود اتکا می‌کرد. می‌توان ادعا کرد که در سطح ملی از همه ظرفیت‌های کشور استفاده شده است. اگر چه ظرفیت‌های کشور و متخصصانی که در این حوزه‌ها کار می‌کنند بسیار است، اما در حد توان هیأت، سعی کرده‌ایم تا از این سرمایه‌های علمی برای تهیه گزارش بهره‌مند شویم».
دکتر نیلی احمدآبادی، استفاده از تجربیات جهانی را نیز یکی دیگر از راهبردهای هیأت ویژه برای تهیه گزارش برشمرد و بیان کرد: «در این زمینه فعالیت‌های زیادی صورت گرفته و سعی شده تا از رویکردهای بین‌المللی و تجربه کشورهای دیگر در مواجه با این رخداد استفاده شود. هم‌چنین دو کارگاه بین‌المللی برگزار شد که یکی درباره امداد و نجات بود که هیأت ویژه با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی تهران، سازمان بهداشت جهانی و متخصصان برگزار کرد و دیگری کارگاهی بود که با همکاری اسکاپ و سازمان برنامه و بودجه برگزار شد و ما توانستیم تجربیات خوبی در این کارگاه‌ها به دست آوریم و البته تجربه‌های خود را نیز انتقال دهیم».
رئیس هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها، پیگیری یافته‌ها را یکی از موضوعات و راهبردهای هیأت ویژه بعد از ارائه گزارش نهایی عنوان کرد و گفت: «این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد و قطعاً با رئیس جمهور هم مطرح خواهیم کرد. چون یافته‌های بسیار ارزشمندی در گزارش هیأت ویژه آمده است که به دنبال آن باید قوانین، دستورالعمل‌ها و روش‌هایی تهیه و تدوین شود و اگر بتوان به شیوه‌ای دست یافت تا در نهایت این یافته‌ها در سطوح مختلف کشور پیاده شود، می‌توان امیدوار بود که تمام ظرفیت این گزارش به نتیجه رسیده است».
وی در پایان سخنان خود و با اظهار اینکه پنج میلیارد تومان اعتبار برای تهیه گزارش این سیلاب‌ها اختصاص یافته است، خاطر نشان کرد: «تاکنون دو پنجم و حدود دو میلیارد تومان از این اعتبار پرداخت شده است و امید داریم تا مابقی آن نیز به‌زودی در اختیار هیأت قرار بگیرد. البته اعضای هیأت وجه ویژه‌ای را در این زمینه دریافت نکردند و بیشتر این هزینه‌ها جهت دانشجویان و کارشناسانی که همکاری داشتند و هم‌چنین مأموریت‌های هیأت ویژه به مناطق مختلف پرداخت شده است».
در بخش دیگری از این نشست دکتر غلامرضا مکنون، رئیس کارگروه محیط زیست هیأت ویژه سیلاب‌ها، گفت: «این گزارش یک گزارش علمی و بی‌طرفانه است و گزارش نهایی سیلاب‌های اخیر خط مشی کشور را در حوزه سیلاب‌ها و محیط‌زیست برای ۱۰ سال آینده مشخص خواهد کرد».
دکتر مکنون خاطر نشان کرد: «در کارگروه محیط زیست، عوامل محیطی پیشگیری از بروز سیل مورد بررسی قرار گرفته است و به این نتیجه دست یافتیم که تالاب‌ها و محیط‌زیست هم می‌توانند نقش مؤثر و کلیدی در پیشگیری از وقوع سیل داشته باشند. در واقع تالاب‌ها به دلیل ویژگی‌هایی که دارند می‌توانند هم آب را جذب کنند و هم در حفظ آب نقش مهمی را ایفا کنند».
به گفته وی با توجه به اینکه در استان گلستان سه تالاب بزرگ وجود داشته است، اگر این تالاب‌ها حفظ می‌شدند، می‌توانستند در جذب و حفظ آب همانند مخازن سد عمل کنند و آب‌ها را ذخیره کنند. بنابراین لازم است در حفظ تالاب‌های کشور جدیت بیشتری شود تا از بروز اتفاقات سیل در مناطق دیگر جلوگیری به‌عمل آید.
رئیس کارگروه محیط زیست، در ادامه اظهار کرد: «متاسفانه اتفاقی که افتاده، این است که بسیاری از تالاب‌ها در کشور خشک شده و به‌عنوان مرکز تولید گرد و غبار به شمار می‌روند. به طوری که در فروردین سال ۹۶ ما یک میلیون و ۱۲۸ هکتار تالاب داشتیم و این میزان امروزه به ۵۶۶ هزار تالاب رسیده است و ۳۰ درصد گرد و غبارهای کشور از این محل‌ها تولید می‌شود».
دکتر محمدرضا ذوالفقاری، رئیس کارگروه مدیریت و ریسک بیمه هیأت ویژه، نیز بیان کرد: «کشور ما به‌عنوان یک کشور زلزله‌خیز سال‌های زیادی است که با این پدیده طبیعی مواجه می‌شود، پدیده‌ای که در آن نجات جان انسان‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما در حوزه سیلاب‌ها بیشتر تمرکزها بر روی حفظ سرمایه افراد است تا اینکه حفظ جان آن‌ها مورد توجه قرار داده شود».
وی اظهار کرد: «در وقوع سیل به دلیل هشدارهایی که اعمال می‌شود و قابل پیش‌بینی بودن آن تلفات جانی کمتری داریم و با توجه به این‌که سیلاب‌های اوایل سال ۹۸ جزو اولین سیل‌های دهه‌های اخیر به شمار می‌روند، بنابراین این فرآیند می‌تواند هشداری برای وقوع پدیده‌های زیست محیطی دیگر نیز باشد».
رئیس کارگروه مدیریت و ریسک بیمه هیأت ویژه، تصریح کرد: «وقوع سیلاب‌های اخیر کشور می‌تواند بیانگر این باشد که شروع این فرآیند آغازگر تغییر اقلیم در سال‌های آینده کشور است. بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که ما بتوانیم از اعمال تصمیم‌گیری‌های کوتاه مدت و لحظه‌ای در این عرصه دوری کنیم و بتوانیم یک تصمیم‌گیری مبتنی بر یافته‌های علمی ارائه دهیم».
دکتر ذوالفقاری، در پایان خاطر نشان کرد: «تهیه گزارش درباره سیلاب‌های اخیر با کمک متخصصان، کارشناسان و دستگاه‌های اجرایی اولین اقدام در کشور است که می‌توانیم درباره یک موضوع اجتماعی و زیست‌محیطی به صورت بین شاخه‌ای و جامع نگاه کنیم و آن موضوع را از جنبه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و غیره مورد بررسی قرار دهیم».
هم‌چنین در ادامه این نشست دکتر غلامرضا زهتابیان، دبیر کارگروه کشاورزی و منابع طبیعی، گفت: «مسئله‌ای که ما دنبال آن هستیم، موضوع تخریب سیل و بررسی علت وقوع آن است. در واقع در منابع طبیعی و کشاورزی نگاه‌های متفاوتی به سیل وجود دارد».
وی با بیان اینکه سیل یک پدیده طبیعی و نعمت الهی به شمار می‌رود خاطر نشان کرد: «نعمتی که برای حفظ محیط‌زیست ما بسیار مهم است، به طوری که بسیاری از دشت‌های ما که خشک شده بودند بعد از وقوع سیلاب‌های اخیر مجدد جان گرفتند».
دبیر کارگروه کشاورزی و منابع طبیعی با اظهار اینکه در حوزه توسعه پایدار ما با اکوسیستم شکننده‌ای مواجه هستیم، افزود: «یکی از نشانه‌هایی که کشور با اکوسیستم شکننده مواجه هست، این است که متأسفانه در حوزه‌های مختلف چون آب زیرزمینی، پوشش گیاهی، منابع طبیعی، اقلیم و … ما دچار مشکلاتی شده‌ایم، به گونه‌ای که طی سال‌های گذشته ۶ میلیون هکتار جنگل از بین رفته است».
به گفته دکتر زهتابیان، بی‌توجهی به منابع طبیعی و کشاورزی ناپایدار، از بین رفتن جنگل‌ها و برخی دیگر از مسائل زیست‌محیطی در کشور ما جدی گرفته نمی‌شود، در نتیجه ما شاهد سیلاب‌های تخریب کننده در کشور شده‌ایم.
منبع: دانشگاه تهران