به همت هسته مکتب امام خمینی (رحمه‌الله علیه) مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و گروه انقلاب اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، علوم انسانی و انقلاب اسلامی» در سالن جلسات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

باباخانی: تدوین نظریه نظام اسلامی نخستین قدم در گام دوم است
در این نشست، مجتبی باباخانی پژوهشگر هسته مکتب امام خمینی (ره) مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) بحث خود را با عنوان «نظریه نظام انقلابی، کلید تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» ارائه داد. باباخانی گفت: «با نگاهی به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد رهبر معظم انقلاب، در همان اوایل متن، نظریه حاکم برای تحقق بخش‌های مختلف بیانیه را به‌اختصار تبیین کرده‌اند. از نگاه ایشان «انقلاب اسلامی پس از نظام‌سازی، به رکود و خموشی دچار نشده و نمی‌شود و میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی تضاد و ناسازگاری نمی‌بیند بلکه از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند.» (بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی) با بررسی ادبیات رهبر معظم انقلاب در سال‌های اخیر، به نظر می‌رسد ایشان کلید حل مشکلات کشور و تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی را «تفکر و عمل انقلابی» در قالب «نظام اسلامی» می‌دانند که نبودن هر یک از این دو، رسیدن به این مقصود را ناممکن می‌سازد. بر این اساس، تدوین نظریه نظام انقلابی، نخستین و مؤثرترین گام در تحقق بند‌های گوناگون بیانیه گام دوم محسوب می‌شود.»
مجتبی باباخانی در ادامه بحث خود به تبیین برخی ابعاد نظریه نظام انقلابی پرداخت و در این باره افزود: «شاید در نگاه اول به نظر برسد تناقضی میان دو مفهوم مطرح شده در این نظریه یعنی «نظام» که به دنبال نظم دادن به امور و «انقلاب» که به دنبال بر هم زدن امور و ایجاد تغییر است وجود دارد؛ لذا برای تدوین نظریه نظام انقلابی باید مفاهیم و دوگان‌هایی تبیین شوند که به نظر می‌رسد اجزای مفهومی این نظریه محسوب می‌شوند و می‌توان آن‌ها را دلالت‌های مفهومی نظریه نظام انقلابی دانست. از جمله این مفاهیم فهم و تبیین دوگان «آرمان‌گرایی و ساختارگرایی»، دوگان «هزینه چالش و هزینه سازش»، مفهوم «عقلانیت انقلابی» و... است.
در کنار دلالت‌های مفهومی مطرح شده، شاید بتوان مواردی را تحت عنوان دلالت‌های التزامی تحقق نظریه نظام انقلابی دانست که به عبارت دیگر از ملزومات تحقق این نظریه محسوب می‌شود. «حضور دائمی و حداکثری مردم در اداره امور»، «ارتقای دائمی بینش و بصیرت مردم در امور سیاسی و اجتماعی» و «تحول نظام اداری و طراحی نظام اداری انقلاب اسلامی» از جمله این موارد محسوب می‌شوند.»
مهدی جمشیدی: خروج ما از عالم تجدد در گام دوم باید سرعت گیرد
در قسمت دیگری از نشست، مهدی جمشیدی عضو هیئت‌علمی گروه فرهنگ‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به طرح چند پرسش اساسی پیرامون گام دوم انقلاب و بیان نکاتی در پاسخ به آن‌ها پرداخت. جمشیدی نخستین پرسش خود را اینگونه مطرح کرد: «چرا انقلاب اسلامی در همان نقطه آغازین خود با علوم انسانی تجددی احساس غیریت کرد و آن را برنتافت؟» وی در پاسخ به این سؤال گفت: «نزاع انقلاب اسلامی و علوم انسانی غربی، حاصل طبیعی تاریخ انقلاب بود، چراکه عالم و آدم انقلاب اسلامی به کلی با قبل متفاوت بود.» جمشیدی همچنین به بیان این موضوع پرداخت که روایت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از گام اول انقلاب، یک روایت غیرتجددی از عالم انسانی انقلاب است. این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه سؤال دیگر خود را به این صورت بیان کرد که آیا این حرف صحیح است که علوم انسانی از تاریخ انقلاب عقب‌افتادگی دارد یا خیر؟ وی در ادامه به طرح سه فرض در پاسخ به این پرسش پرداخت و گفت: «فرض نخست این است که علوم انسانی، تاریخ‌ساز است. فرض دوم این است که علوم انسانی هم‌قدم با تاریخ پیش می‌رود و فرض آخر این است که علوم انسانی حاصل تاریخ است. اینکه ما انقلاب را فرزند عدم وجود معرفت بدانیم یک خطای بسیار بزرگ است. قطعاً انقلاب تئوری‌هایی ولو به صورت اجمالی داشته است ولی نمی‌شود انکار کرد که در دوران پس از انقلاب، معرفت انسانی از واقعیت‌های قدسی انقلاب عقب افتاده است و اگر ما تلاش می‌کردیم از این واقعیت‌های قدسی، روایت‌های قدسی ارائه دهیم اتفاقات بسیار متفاوتی رخ می‌داد. لازمه ارائه چنین روایت‌هایی این است که از تاریخ پای برون بگذاریم و به‌مثابه یک عقلِ منفصلِ نشسته بر فراز تاریخ، به تولید علوم انسانی اسلامی بپردازیم.»
جمشیدی در پایان سخنان خود گفت: «مسئله ما در گام دوم انقلاب این است که ما دچار آفت خروج ناقص از مدرنیته شده‌ایم و فرآیند خروج ما از عالم تجدد باید با سرعت بیشتری اتفاق بیفتد.»
آیت‌الله رشاد: بیانیه گام دوم مانیفست ۴۰ ساله دوم انقلاب است
همچنین در این نشست، آیت‌الله رشاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: «بیانیه گام دوم یک توصیه تاریخی به ملت ایران است. این متن، به‌واقع مانیفست ۴۰ سال دوم انقلاب اسلامی به شمار می‌آید، چراکه صورت تدوین شده، مختصر و منسجم تمام مواردی است که رهبر معظم انقلاب در سالیان متمادی برای برداشته شدن گام نخست انقلاب اسلامی فرموده بودند. بیانیه گام دوم سند جامعی است که توسط رهبری معظم، در مدت یک هفته نوشته شده است ولی برابری می‌کند با تمامی اسنادی که طی ۴۰ سال با مشارکت هزاران نفر نوشته شده است.»
وی افزود: «تحقق بیانیه گام دوم، همانند عمده بیانات راهبردی دیگر رهبری معظم، در گروی تحقق علوم انسانی است و این همان پیوندی است که می‌توان بین بیانیه گام دوم و عرصه علوم انسانی اسلامی تعریف کرد.» آیت‌الله رشاد گفت: «اهتمام رهبر معظم انقلاب نسبت به حوزه علوم انسانی به هیچ وجه قابل انکار نیست. بنده در گفتگو‌های خود با رهبر معظم انقلاب، بار‌ها شاهد آن بوده‌ام که ایشان بر این نکته که علوم انسانی اسلامی کلید حل همه مشکلات ماست، تأیید کرده‌اند.»
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه بیان کرد: «البته تولید علوم انسانی اسلامی کار صرفاً دانشگاهی یا حوزوی نیست و دانشگاهیان و حوزویان به‌تن‌هایی نمی‌توانند این هدف را محقق کنند. دانشگاهیان باید در عرصه موضوع‌شناسی به ایفای نقش بپردازند و در منطق و حکم‌شناسی حوزویان فعالیت کنند و این دو فعالیت اگر به صورت توأمان رخ دهد تحول در علوم انسانی محقق خواهد شد.»
در پایان این نشست، مقرر شد جلسات هم‌اندیشی پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی برای طرح پیشنهاد‌های عملی در مسیر تحقق بند‌های مختلف این بیانیه میان هسته مکتب امام خمینی (ره) مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) و گروه انقلاب اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تداوم یابد.