هر چه به پایان ماه ضیافت الهی نزدیک تر می شویم بر میزان محبوبیت و دیده شدن یک برنامه متفاوت و خلاقانه رسانه ملی افزوده می شود. واقعیت آن است که امسال از معدود برگ برنده های صداوسیما در بحث برنامه سازی، برنامه قرآنی و دینی"محفل" است که انصافاً نشان داد مدیران و برنامه سازان رسانه ملی اگر همت مضاعف به خرج داده و با هوشمندی و مخاطب شناسی دست به تولید برنامه ای قوی و پرمخاطب بزنند، در این عرصه موفق خواهند بود.
در همین راستا با تنی چند از کارشناسان فرهنگی و رسانه ای در خصوص چرایی موفقیت برنامه"محفل" که در روزها و شب های ماه مبارک رمضان از شبکه های سوم و قرآن سیما به روی آنتن می رود، گفت و گویی انجام داده ایم که مشروح آن را در ادامه ملاحظه می کنید.

جای خالی برنامه"محفل" به شدت احساس می شد
حجت الاسلام علی قهرمانی، معاون پژوهش انجمن مطالعات فضای مجازی حوزه علمیه قم با بیان این که جای خالی برنامه ای در قد و قواره "محفل" به شدت در صداوسیما احساس می شد، ابراز داشت: قرآن مجید به عنوان کتاب آسمانی که مورد توجه و احترام عموم مسلمین است، دارای ظرفیت های بسیاری به منظور برنامه سازی است که این برنامه از این حیث موفق عمل کرده و همین که در آن به صرف قرائت قرآن بسنده نشده و تشویق ها نیز به صلوات محدود نشده حرکت خلاقانه ای است و حال آن که تلاش شده تا فرم خلاقانه باعث نشود محتوا به حاشیه رود.
وی افزود: البته شاید نیاز به گذشت زمان بود تا برنامه سازی در این خصوص آن هم در ایام ماه مبارک رمضان به یک بلوغی برسد و بعد خروجی اش، همین برنامه خوب و پرمخاطب"محفل" باشد، ضمن آن که جمعیت بالای فعالان قرآنی و انبوه فعالیت های قرآنی در کشور می طلبد که ساخت این گونه برنامه ها در تلویزیون تداوم داشته باشد و به همین یک مورد ختم نشود.
جذابیت های بصری و رسانه ای
این مدرس و پژوهشگر سواد رسانه همچنین اظهار داشت: فارغ از رویکرد ارزشمند و قابل تحسین، جذابیت های بصری نیز از نقاط قوت این برنامه است، کما این که به صرف حضور قاری یا حافظ قرآن و بدون توجه به تنوع موضوعی و استفاده از دکور مناسب نمی توان برنامه ای قوی و پرمخاطب تولید کرد و لذا تأکیدم بر روی این نکته محوری است که جذابیت های تصویری و رسانه ای از جمله نقاط قوت برنامه محفل به شمار می رود.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر در دعوت از کارشناسان و مهمان ها، شاهد تنوع و نگاه بین المللی در این برنامه هستیم و جالب این که یکی از داوران که بیشترین ابتهال و نواها را برای اهل بیت(ع) می خواند از برادران اهل سنت کشور سوریه است.
وی همچنین با بیان این که ما باید از ظرفیت های دنیای اسلام در زمینه تولید برنامه های قرآنی به خوبی استفاده کنیم، گفت: کارشناسان برنامه با قرآن به خوبی مأنوس هستند و دارای درک هنری و موسیقایی بالایی هستند، ضمن آن که تسلط خوبی بر آیات دارند و نسبت به هر مساله ای آیه مرتبط و یا سرود و شعر و ابتهالی دارند که خود این مساله باعث عینی سازی مفاهیم قرآنی در ذهن مخاطب شده است که گویی در دل و ذهن مخاطب ناظر به موضوعات مطرح شده، آیات شکل گرفته و وحی می شود.
هوشمندی در انتخاب زمان مناسب برای پخش برنامه
نرجس شکرزاده، پژوهشگر حوزه علمیه خواهران نیز ضمن تقدیر و تشکر از عوامل و تیم سازنده برنامه "محفل" ابراز داشت: از جمله نقاط قوت این برنامه ناظر به زمان پخش آن است که یک ساعت مانده به اذان و موقع افطار است و همین که به شکل مستمر و روزانه پخش می شود، این تکرار برای تأثیرگذاری بسیار خوب است در عین حال که این تکرار به هیچ وجه برای مخاطب، خسته کننده و ملال آور نیست.
وی افزود: از جمله ویژگی های ممتاز این برنامه آن است که جدای از آن که جذابیت هایی برای عامه مردم دارد برای کسانی که به شکل تخصصی نیز بحث قرائت قرآن را دنبال می کنند، واجد نکات مهم آموزشی است کما این که باید به آن به عنوان یک کلاس درس نیز نگاه کرد.
وی گفت: از سوی فضای شاد برنامه و نوع ارتباط کارشناسان با هم و شوخی های به اندازه به خصوص میان استاد حسنین و استاد شاکرنژاد از دیگر عوامل جاذبه برنامه است و مهم این است که این شوخی و مزاح ها با نمک قرآنی انجام می شود.
حضور جمعی از بهترین اساتید قرآنی و دینی
شکرزاده همچنین افزود: برنامه محفل با کنار هم قرار دادن اساتید و کارشناسان شاخصی همچون رضوان درویش سوری، حسنین الحلو عراقی و احمد ابوالقاسمی و حامد شاکرنژاد و حاج آقای قاسمیان، جمعی صمیمی را ترتیب داده که قرآن می‌خوانند و در مورد آن صحبت می‌کنند و در عین حال نمی گذارند که فضای برنامه به سیاق دیگر برنامه ها جدی و خالی از لطف و طنازی باشد که البته در این زمینه نباید از نقش مهم مجری برنامه غافل شد.
وی بیان داشت: نکته حائز اهمیت دیگر این که این برنامه شامل بخش‌های مختلفی است که مکمل یکدیگر می باشند، به این معنا که در یک بخش مثلاً قاریان جوان یا پیشکسوت مهمان برنامه‌ هستند و آیاتی تلاوت می‌کنند و قاریان میزبان با سرخوشی و حلاوت، قرائت را ادامه می‌دهند و مهمان را تشویق می‌کنند و جالب این که حتی جنس تشویق‌ها نیز به جهت حضور دو استاد عرب زبان، متفاوت و جذاب از کار درآمده است.

موفقیت خیره کننده "محفل" در فرم و محتوا
فخرالدین یوسف پور، مدیر خانه مطبوعات استان قم و از مدرسین سواد رسانه نیز با اشاره به موفقیت برنامه محفل در دو عرصه فرم و محتوا گفت: به عقیده بنده، از جمله اصلی ترین نشانه های موفقیت برنامه محفل، ایجاد فضایی شاد و به دور از هرگونه خشک و جدی بودن برای ارائه قرآن است و این نکته ای است که سابقاً کمتر در برنامه های صداوسیما ما مشاهده می کردیم.
وی افزود: از سوی دیگر تا پیش از این برنامه، مردم تا با این حد با قاریان و حافظان قرآن آشنا نشده بودند، یا کمتر با آن روبرو بودند و از طرف دیگر در کنار هم قرار گرفتن مسلمانان شیعه و سنی در کنار یکدیگر و به تصویر کشیدن رابطه خوب و برادرانه آن‌ها، پیام اتحاد و برادری بین مسلمانان را متذکر می شود که در فضای امروز جهان اسلام این مساله از جمله ضرورت ها به شمار می رود.
رویکرد قابل تقدیر در دعوت از مهمانان
وی گفت: در دعوت از مهمانان نیز خوش سلیقگی به خرج داده شده است به عنوان مثال افراد خیری که در عرصه های مختلف فرهنگی و اجتماعی با محوریت قرآن و باورهای قرآنی کار کرده اند، همچنین گروه های همخوانی، تواشیح و مداحی نیز مورد توجه قرار گرفته و از برخی از آن ها برای حضور در برنامه دعوت به عمل آمده که این رویکرد نیز ارزشمند و ستودنی است.
یوسف پور ابراز داشت: البته ممکن است که ایراداتی هم به برنامه وارد باشد، چه آن که به هر حال یک برنامه جدید است و تولید و پخش آن به این شکل در تلویزیون سابقه نداشته است، با این حال همین که در چنین برنامه ای به قرآن صرفاً در جایگاه ترتیل و حفظ و قرائت بسنده نشده و تأکید صورت گرفته که فارغ از خواندن قرآن که فضیلت بالایی دارد، تدبر و فهم در آیات قرآن نیز حائز اهمیت است، این پیام مهمی است و این که گفته شود همه این فعالیت ها برای حرکت و هدایت انسان و خدمت او به جامعه لازم و مفید می باشد.
وی افزود: قرآن کتابی برای زندگی بشر و هدایت او به سمت رشد و تعالی حقیقی است و این برنامه توانسته این را به خوبی نشان دهد و لذا باید از عوامل سازنده و حامیان تولید آن تقدیر شود تا ان شاءالله چنین برنامه هایی به نقطه عطفی در برنامه سازی قرآنی و دینی در رسانه ملی تبدیل شوند.