حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی اکبری، رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور، شامگاه دوم شهریورماه، در نشست مجازی «مبنا» با موضوع «مساجد، پایگاه تمدن‌سازی و بصیرت‌افزایی در اندیشه مقام معظم رهبری» که به همت دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در مشهد، برگزار شد، اظهار کرد: در ابتدا باید بدانیم که رهبر عزیزمان به‌عنوان یک فقیه، اسلام‌شناس، حکیم و همچنین به‌‌عنوان یک شخصیت انقلابی، مجاهد، فعال اجتماعی و سیاسی طی سال‌های متمادی و به‌عنوان یک امام جماعت و تجربه علمی از فعالیت در مسجد و آنچه که از بیان رهبر معظم انقلاب در ارتباط با مسجد تراوش کرده است، با توجه به این سرمایه و ذخیره‌‌ای که در وجود ایشان قرار دارد، برای ما یک سرمایه بزرگ تلقی می‌شود.
وی با بیان اینکه در ابتدا باید بدانیم مسجد را چگونه باید ببینیم و چه تصویر روشنی از مسجد در فرهنگ اسلام ناب داریم، بیان کرد: در این زمینه مقام معظم رهبری استادانه وارد شده‌اند و به نظر می‌رسد تعابیری که ایشان در این خصوص به کار گرفته‌اند نیز برای امت اسلامی و به‌ویژه جامعه جوان راهگشاست و همواره این امر مهم است که تلقی ما از مسجد چه باشد و تا چه اندازه این نگاه ما به نگاه اسلام ناب نزدیک است.
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور گفت: در اجلاس سراسری نماز که در سال ۸۹ برگزار شد، مقام معظم رهبری پیامی را ارائه دادند و با توجه به مطالعاتی که به سبب علاقه شخصی به موضوع مسجد داشتم، باید بگویم که این متن به تنهایی کفایت می‌کند و گویای همه آنچه که باید در خصوص مسجد گفته شود، است. زیرا متنی است که در آن یک نگاه راهبری و کاربردی وجود دارد و همواره می‌تواند برای امروز نیز مورد استفاده قرار گیرد.
حاج علی‌اکبری بیان کرد: در حقیقت رهبر معظم انقلاب توصیه می‌کنند که باید بتوانیم مسجد را آنگونه که خداوند و اولیای خدا ارائه کرده‌اند بشناسیم و درک کنیم، چرا که همواره مسجد هم جایگاه عبادت و هم پایگاه سیاست است و انسان با حضور در این مکان مقدس می‌تواند سایر ساحت‌های زندگی خود را به دست ‌‌آورد و انگیزه‌مند می‌شود و در هریک از این ساحت‌ها که وارد شود، می‌تواند جلوه‌های ایمانی خود را به نمایش بگذارد.
وی اظهار کرد: همچنین ایشان اینگونه تعبیر می‌کنند که مسجد مظهر بر آمیختگی ذکر، نماز، نیایش و سامان دادن زندگی اجتماعی در پرتو دین، خدای متعال و پرورش بندگی است و همواره مسجد است که می‌تواند فرد و جامعه را به تراز اسلامی نزدیک کند. در حقیقت این تعابیر هویت مسجد را به‌صورت متفاوت به ما نشان می‌دهد.
کارکردها و آثار مسجد در نگاه رهبر معظم انقلاب
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور گفت: نکته بعدی که در سخنان ایشان وجود دارد و ما باید به آن دقت کنیم، کارکردها و آثار مسجد در زندگی فردی و جامعه مؤمن است. زمانی‌که به منظومه فکری ایشان مراجعه می‌کنیم، اینگونه آمده است که مسجد دارای کارکردهای متنوعی همچون عبادی، معنوی، نیایشی، سیاسی، اجتماعی، تبلیغی، رسانه‌ای و ترویجی، آموزشی ـ تربیتی و مبارزاتی ـ نظامی است که در حقیقت این مسجد همان مسجدی است که مورد پسند اهل‌بیت(ع) و پیامبر گرامی اسلام(ص) بوده است.
وی اظهار کرد: در اینجا رهبر معظم انقلاب در راستای نقش‌های مسجد به چند مورد از جمله اینکه میان تمامی این نقش‌های متنوع باید توازنی ایجاد شود، همه این نقش‌های متنوع با محوریت نماز باشند، همه این نقش‌ها باید به‌صورت هماهنگ در محیط مسجد تقویت شوند، طهارت و پاکیزگی مسجد و دور بودن از ابتلا به مناقشات و منازعات داخلی، اهتمام ویژه نسبت به نماز، مسجد باید پایگاه انواع فعالیت‌های اجتماعی و در نهایت نیز مسجد باید یک نقش حصار معنوی برای جامعه باشد و به نوعی صیانت‌بخشی در برابر تهاجم فرهنگی و توطئه دشمنان باشد اشاره می‌کنند.
وی تصریح کرد: این در حالی است که امام راحل نیز از روزی که انقلاب را شروع کرد، توجه ایشان به مساجد بود و همواره مساجد را به‌عنوان پایگاه انقلاب قرار داد. از این‌رو می‌توان گفت که در دوران معاصر یک نوع بازگشت به هویت اصیل اسلامی در محور داریم که این امر را مدیون روشنگری‌های امام راحل می‌دانیم. در حقیقت ایشان این راه را برای ما باز کرد و نتیجه این شد که در تحول اسلامی معاصر، مسجد از نقش بسیار برجسته و ماندگاری برخوردار است و به گونه‌ای که در خارج از مرزها، انقلاب ما را به‌عنوان انقلاب مساجد معرفی کرده‌اند.
نقش مساجد در راستای حرکت اسلامی معاصر
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور گفت: همواره مساجد نقش‌آفرینی خود را در حرکت اسلامی معاصر از جمله شکل‌گیری انقلاب اسلامی، سازماندهی مبارزان، تربیت مجاهدان و انسان‌های انقلابی، ایجاد شبکه و تشکیلاتی بین مبارزان و مجاهدان در استان‌ها و شهرهای مختلف، پیروزی انقلاب اسلامی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، پایگاه اصلی برای تحکیم پایه‌های انقلاب اسلامی در آن زمان، اداره دفاع مقدس، تحقق بسیج ملی و سراسری مردم طی این سال‌ها داشته است که در حقیقت این نقش‌ها، نقش‌های بنیادین، برجسته و اساسی بوده است.
حاج علی‌اکبری بیان کرد: به تدریج که از ابتدای انقلاب اسلامی فاصله می‌گیریم، به نظر می‌رسد با یک سوء تدبیری‌هایی که در بخش‌های گوناگونی از جامعه صورت گرفته، این نقش‌ها تا حد بسیاری کمرنگ و به مجموعه‌ها و نهادهای دیگری سپرده شده است و به نوعی به نقش‌های اجتماعی، سیاسی و انقلابی کم‌توجهی شده که این امر نیز محل مباحثه است و باید در فرصت مناسبی به آن‌ها پرداخته شود.
وی تصریح کرد: در حقیقت انقلاب اسلامی خدماتی چون گفتمان انقلاب اسلامی، تأمین نیروی انسانی و تأمین کادر جدید برای انقلاب نو را از مساجد دریافت کرده است و علاوه بر این موارد نیز مساجد هم از تاریخ انقلاب اسلامی بهره‌های بسیاری برده که در کلام رهبر معظم انقلاب تصریح شده است.
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور گفت: در حقیقت این کارکردها و نقش آفرینی‌های سیاسی و اجتماعی مساجد به وسیله انقلاب اسلامی تقویت شد و همواره جلوه‌های بدیع و ماندگار معنوی مساجد که در صدر آن‌ها مسئله اعتکاف بود و به نوعی جزو سنت‌های فراموش شده مساجد تلقی می‌شد به لطف انقلاب اسلامی احیا و پرورش داده شد و همچنین نماز جمعه نیز یکی دیگر از خدماتی است که انقلاب اسلامی نسبت به مسجد انجام داده است.
حاج علی‌اکبری بیان کرد: علاوه بر اینکه در نگاه ایشان نیز می‌توان امتداد حرکت انقلاب اسلامی را در خارج از مرزها چه در کشورهای اسلامی، آسیایی و آفریقایی مشاهده کرد، در پرتو حرکت انقلاب اسلامی و کارکردهای ویژه مسجدی نیز می‌توان در جای جای جهان و حتی در اروپا در ارتباط با اجتماع مومنین و مسجد در این مناطق مشاهده کرد.
ائمه جماعات از نگاه مقام معظم رهبری
وی بیان کرد: یکی از موضوعات دیگری که رهبر معظم انقلاب نسبت به آن توجه و اهتمام ویژه‌ای دارند، ائمه جماعات است. ایشان همواره معتقدند که امام جماعت و پیش نمازی یک کار خوب، مؤثر و پر تلاش است و همچنین روح، مایه حیات و مدیر طبیعی مسجد را امام جماعت می‌دانند و بر این باور هستند که تمامی فعالیت‌هایی که در مسجد اعم از فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی وغیره صورت می‌گیرد باید با محوریت امام جماعت باشد.
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور تصریح کرد: البته در اینجا نیز ایشان به بایسته‌های امام جماعت هم می‌پردازند و می‌فرمایند که در کیفیت و کمیت نماز نیز امام جماعت باید یک الگو باشد، پر تلاش باشد، مسجد را محل کار خود بداند، حیات و نشاط خود را در مسجد داشته باشد، مجاهدت در تسهیل نماز مقبول داشته و مردمی باشد.
حاج علی‌اکبری ادامه داد: همچنین ویژگی‌هایی مانند داشتن تواضع، علم، بردباری، مهربانی و روحیه خدمت‌گزاری و رفتار پدرانه و برادرانه با اهالی مسجد، جوان‌گرایی، پاسخگویی به سؤالات و ابهامات مردم، بهره‌مندی از قطب‌نمای سیاسی و روحیه انقلابی از دیگر بایسته‌های امام جماعت است و همواره باید زبان و عملشان نیز در جهت وحدت و یکپارچگی باشد.
توصیه‌های رهبر معظم انقلاب
وی در بخش دیگری از سخنان خود به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در خصوص مسجد، اشاره و بیان کرد: یکی از توصیه‌ها این است که مسجد باید برقرار باشد، بدین منظور که نماز باید در سه وقت برگزار شود و درب مسجد باید از پیش از ظهر و پس از نماز عشاء به روی مردم باز باشد، همچنین تأکید دیگری که ایشان در این خصوص دارند این است که مواظب باشید مساجد سکولار نشوند و در حقیقت روحیه انقلابی نیز در مساجد حفظ شود.
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور اظهار کرد: نکته دیگری که ایشان همواره توصیه می‌کنند این است که در مساجد ما حتماً باید یک جایگاه خاص و ویژه برای جوانان وجود داشته باشد. در حقیقت اگر مسجد از مشارکت جوانان خالی باشد و جاذبه‌ای برای آن‌ها وجود نداشته باشد، به هیچ‌یک از این کارکردهایی که به آن‌ها اشاره شد نخواهد رسید.
حاج علی‌اکبری بیان کرد: ایشان می‌فرمایند که زمزمه محبت متولیان و مدیران مساجد باید دل‌های پاک جوانان را مشتاق به مساجد کند، همچنین حفظ و تبیین سرگذشت مساجد نیز از دیگر تأکیدات ایشان است.
وی تصریح کرد: در حقیقت مسجد، هم نماد سخت و هم نماد نرم برای تمدن اسلامی است و به نوعی می‌توان گفت که مسجد کانون اصلی تولید محتوا که همان سبک زندگی اسلامی است تلقی می‌شود.
رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور گفت: همواره مساجد باید به لحاظ محتوایی، عمرانی، کالبدی، آرایه‌ها، نوسازی و بهسازی به‌صورت متوازن در دستور کار قرار گیرند و این در حالی است که رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص می‌فرمایند مسجد باید بدون زینت‌ها و ظرایف اضافه‌ای ساخته شود. بنابراین اگر اینگونه و با این نگاه به مسجد نگاهی داشته باشیم و در صدد داشتن چنین مسجدی باشیم، هم دنیا و هم آخرتمان آباد خواهد شد.