حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، استاد حوزه و دانشگاه، شب گذشته، دهم اردیبهشت‌ماه در جلسه درس خارج فقه نظام صیام به ارائه سخنرانی پرداخت. متن سخنان وی را در ادامه می‌خوانید:
 
خداوند متعال در آیه ۱۸۶ سوره مبارکه «بقره» فرموده است: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) من از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس باید دعوت مرا (و پیغمبران مرا) بپذیرند و به من بگروند، باشد که (به سعادت) راه یابند» در ذیل این آیه روایاتی تفسیری بیان شده که اشاره می‌کنیم. در روایت آمده که از رسول گرامی اسلام(ص) سؤال شد آیا پروردگار ما به ما نزدیک است که با او آرام سخن بگوییم یا دور است که او را فریاد و ندا بزنیم که این آیه نازل شد. روایتی دیگر از امام حسن مجتبی(ع) است که فرمود: با کثرتِ ذکر از خود مواظبت کنید. منظور این است که مواظب ایمان خودتان به خدا باشید و با تقوایی که دارید از خدا بترسید و با کثرت ذکر خودتان را حراست و با تقوا به خشیت و با طاعت نیز به خدا تقرب پیدا کنید، چراکه خداوند قریب و اجابت‌کننده است.
 
روایتی دیگر است که از امام رضا(ع) پرسیدند، مدتی درخواستی از خدا داشتیم که اجابت نشد که فرمود: از شیطان بر حذر باشید که مبادا راهی به شما پیدا کرده و بر شما مسلط شود. امام فرمود: بر خداوند اوثق و مطمئن‌تر باشید چراکه به شما وعده داده است. بنابراین باید به خداوند بیش از دیگران یقین داشته و در وجود خود جز خیر نسبت به خدا قرار ندهید چراکه شما مورد بخشش الهی قرار می‌گیرید. 
 
روایتی دیگر از امیرالمؤمنین(ع) است که در تفسیر نورالثقلین آمده است که فرمود: خداوند کلید گنج‌های خود را در دو دستت قرار داده و به تو رخصت سؤال داده تا هرگاه بخواهید درهای نعمت و رحمت الهی را با دعا بگشایید و باران رحمت را از وی بخواهید. در واقع خداوند این زمینه را برای ما قرار داده است. در روایت دیگری از امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه آمده است که فرمود: هرگاه از خداوند، سؤال یا درخواست یا حاجتی داشتید ابتدا صلوات بر پیغمبر بفرستید و بعد حاجت خود را بخواهید، چراکه خداوند بزرگ‌تر از آن است که دو حاجت نزد وی ببرند اما یکی را برآورده و یکی را منع کند مگر اینکه شرایط آن فراهم نبوده باشد. حتی در روایات آمده است که قبل از استخاره نیز صلوات بفرستید. روایات دیگری نیز موجود است اما به همین مقدار بسنده می‌کنیم.
 
آیه ۱۸۹ کلی است و صرفاً ارتباطی با صیام ندارد اما چون رمضان ماه اجابت دعا است بنابراین در این مورد نیز مصداق پیدا می‌کند اما آیه بعدی ۱۸۷ سوره بقره است که با این آیه، روایات تفسیری صیام تمام می‌شود. در این آیه می‌خوانیم: «حِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ؛ برای شما در شب‌های ماه رمضان مباشرت با زنان خود حلال شد، که آنها جامه عفاف شما و شما نیز لباس عفّت آنها هستید. و خدا دانست که شما (در کار مباشرت زنان به نافرمانی و اطاعت شهوت نفس) خود را به ورطه گناه می‌افکنید لذا از حکم حرمت درگذشت و گناه شما را بخشید، از اکنون (در شب رمضان) رواست که با زنهای خود (به حلال) مباشرت کنید و از خدا آنچه مقدّر فرموده بخواهید. و بخورید و بیاشامید تا خط سفیدی روز از سیاهی شب در سپیده دم پدیدار گردد، پس از آن روزه را به پایان برسانید تا اول شب. و با زنان هنگام اعتکاف در مساجد مباشرت نکنید. این احکام، حدود دین خداست، زنهار در آن راه مخالفت مپویید! خداوند این گونه آیات خود را برای مردم بیان فرماید، باشد که پرهیزکار شوند. » خدای متعال در این آیه اشاره دارد که از اذان مغرب تا طلوع فجر آزاد هستید که بخورید و بیاشامید و آنچه خدا به شما اجازه داده است را انجام دهید اما از صبح تا شب باید روزه باشید تا پرهیزگار شوید. 
 
حال به روایاتی که در این مورد وجود دارد اشاره می‌کنیم. یک روایت از امام صادق است که فرمود: برای مرد مسلمان مستحب است که شب اول ماه رمضان با همسر خود همبستر شود. روایت بعدی از امیرالمؤمنین(ع) است که در وسائل الشیعه آمده است که فرمود: آیات قرآن به چند دسته تقسیم می‌‌شوند؛ یک دسته آیاتی هستند که تأویل و تنزیل آنها یکی است. همه آیات محکم قرآن که درباره حرام بودن چیز معروفی در زبان عرب نازل شده است نیازی به شرح بیشتری ندارد. روایت بعدی هم از امیرالمؤمنین(ع) است که فرمود: وقتی خدا روزه را بر مردان واجب کرد عهد کرد که نباید در روز و شب ماه رمضان با همسران خود همبستر شوید. در تورات نیز معاشرت و معاجمت بر بنی اسراییل حرام شده است.
 
یکی از اصحاب پیغمبر، پیرمردی را می‌شناخت که در ماه مبارک رمضان در کنار مسلمانان مشغول حفر خندق بود و وقتی از کار حفاری فارغ شد به سمت خانواده‌اش رفت و نماز مغرب را خواند سپس همسرش مقداری غذا را با تأخیر آماده کرد که خواب بر این مرد غلبه کرد و وقتی همسرش غذا را حاضر کرد مرد خود را از خواب بیدار کرد و مرد به وی گفت خودت از این استفاده کن چراکه من خوابیده‌ام لذا دیگر خوردن بر من حرام است. وی شب را تا سحر با روزه سپری کرد و صبح به سمت خندق رفت و مشغول کندن شد که بیهوش شد. از سوی دیگر برخی از جوانان در ایام رمضان کم طاقت بودند و با همسران خود همبستری می‌کردند. پیغمبر از خدا سؤال کرد که چه کنیم؟ لذا آیات قبلی نسخ شد.