پژوهش«تحلیل کارکردی معاونت پرورشی در نظام آموزش و پرورش از دیدگاه نخبگان تعلیم و تربیت»؛ به کوشش محمود خباز مهرجردی(مجری طرح) در سال 1393 انجام شده و با تلاش دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، این مسئله نیز حائز اهمیت است که نظام‌های آموزشی بعد از خانواده قوی‌ترین عاملی است که به شخصیت کودکان شکل داده است. خصوصاً در عصر حاضر، که نقش‌های اجتماعی پیچیده‌تر شده و فرد برای زندگی اجتماعی، نیازهای عدیده‌ای دارد و خانواده به تنهایی قادر نیست رافع و تامین‌کننده نیازهای مختلف کودکان باشد، مدرسه و نظام آموزشی نقش تعیین کننده‌ای ایفا کرده است.
با توجه به اهمیت و میزان اثرگذاری دیدگاه‌های نخبگان در پیشبرد اهداف مجموعه‌های مختلف و عدم انجام پژوهشی با هدف ارزیابی کارکرد معاونت پرورشی، وجود یک مطالعه جامع که به بررسی دیدگاه‌های نخبگان دانش‌آموز، مدیران اجرایی و صاحبنظران دانشگاهی و حوزوی؛ درباره کارکرد معاونت پرورشی پرداخته و دیدگاه‌های آنها را جهت کارکرد هر چه بهتر این نهاد جویا گردد کاملا حیاتی به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر نیز در جهت نائل شدن به این مهم طراحی گردیده است.
اهداف این پژوهش به شرح زیر بیان شده است:
- شناسایی عوامل بازدارنده در تحقق حداکثری کارکردهای معاونت پرورشی از نگاه نخبگان،
- شناسایی عوامل پیش برنده در تحقق حداکثری کارکردهای معاونت پرورشی از نگاه نخبگان،
- ارائه راهبردهای متناسب و کارآمد،
- تعميق معرفت دينی و تقويت مبانی تربيتی و اخلاقی، اجتماعی و جسمانی دانش‌آموزان بـا تأكيـد بر انضباط اجتماعی، قانون‌پذيری، عدالتخـواهی، احتـرام بـه حقـوق ديگـران، مشـاركت سياسـی واجتماعی،
- اعتلای كيفيت برنامه‌های پرورشی آموزش و پرورش مطابق با نيازهای فرهنگ بومی كشور،
- تقويت باورهای دينی دانش‌آموزان با ايجاد تغييرات مطلوب در روشهای تربيتی آنان،
- تحول كيفی در برنامه‌های پرورشی و تربيت بدني و ارتقای كيفيت آن با تأكيد بر دوره ابتدايی،
- ارتقای سلامت روانی، اجتماعی، اخلاقی و جسمانی دانش آموزان،
- افزايش مشاركت مردم و تقويت نقش بخش‌های غيردولتی در برنامه‌ریزی‌های پرورشی و تربيت بدنی،
- استفاده بهينه از ظرفيت‌ها، امكانات و منابع.
مهمترین سؤالات مطرح شده در این پژوهش به شرح زیر است:
- تحلیل نخبگان علمی، اجرایی و دانش‌آموزی تعلیم و تربیت، از کارکرد معاونت پرورشی چیست،
- عوامل بازدارنده در تحقق حداکثری کارکردهای معاونت پرورشی از نگاه نخبگان کدام است،
- از نگاه نخبگان کدام عوامل بازدارنده در تحقق اهداف معاونت پرورشی نقش بیشتری ایفا کرده است،
- عوامل پیش برنده در تحقق حداکثری کارکردهای معاونت پرورشی از نگاه نخبگان کدام است،
- آیا بین دیدگاه‌های نخبگان علمی، اجرایی و دانش‌آموزی همگرایی وجود دارد،
- از دیدگاه نخبگان تعلیم و تربیت راهبردهای کارآمد فوری جهت بهبود کارکرد معاونت پرورشی کدام است،
- از دیدگاه نخبگان تعلیم و تربیت راهبردهای کارآمد درازمدت جهت بهبود کارکرد معاونت پرورشی کدام است.
در اجرای منويات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) مبنی بر لزوم توجه ويژه به امور تربيتی و تقويت زمينه‌های معنوی كودكان و نوجوانان، این پژوهش ادامه می‌دهد: بدون شک یکی از مهمترین ارگان‌های کشور در جهت تحقق اهداف فرهنگی چشم انداز بیست ساله کشور معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش است، با توجه به اینکه معاونت پرورشی در سال‌های اخیر با چالش‌هایی اساسی در بحث تربیت همچون ظهور نهادها، رسانه‌ها، صنایع فرهنگی رقیب، ظهور جریانهای فکری نوپدید در بین نوجوانان و جوانان جامعه، خطر رشد و گسترش جریانهای انحرافی و لاابالیگری در بین نوجوانان، گسترش اختلال‌های روانی-رفتاری در بین دانش‌آموزان و ظهور سبکهای جدید زندگی و گفتمانهای فرهنگ رقیب و ... مواجه گردیده است.
فعالیتهای پرورشی محدود به کلاس درس و فعالیتهای خلاصه شده در کتاب‌های درس نشده است، بلکه به عنوان تمامی تجربیات مدرسه‌ای دانش‌آموز تعریف شده است. در این دیدگاه مرزی بین فعالیتهای آموزشی و پرورشی وجود ندارد. این نکته حائز اهمیت است که باید فعالیتهای پرورشی را جزئی از برنامه‌های منظم مدرسه تلقی کرد و بخشی از فرایند‌های نظام تعلیم و تربیت به حساب آورد.
با توجه به اینکه فرایند آموزش و پرورش در هر جامعه‌ای متناسب با مطالبات اجتماعی افراد جامعه همواره در حال تغییر و اصلاح است و در تدوین برنامه‌های پرورشی باید این نکته همیشه مد نظر قرار گیرد که فعالیتهای پرورشی پیوسته در حال پیشرفت و تحول است و به بیان دیگر آنها همیشه به بازنگری دقیق نیاز دارند تا متناسب با علائق دانش‌آموزان گسترش و توسعه یابند.
در بخش نوع و شیوه این پژوهش آمده است: پژوهشی توصیفی از نوع زمینه‌یابی مقطعی است، جامعه پژوهش حاضر شامل نخبگان عرصه تعلیم و تربیت کشور در سطح وزارتخانه، معاونت‌ها و اساتید دانشگاهی و حوزوی در حال همکاری با این ارگان‌ها و نیز دانش‌آموزان نخبه هستند.
همچنین یافته‌های این پژوهش تأکید دارد که، در دوره اول یعنی ابتدای انقلاب و دوم اهداف و خط‌مشی امورتربیتی با نیازهای مخاطبان و فضای عمومی جامعه هماهنگ بوده است، در واقع در دوره اول کمک به رشد نهال انقلاب و پاکسازی فضای آموزش و پرورش از عوامل آسیب‌رسان و در دوره دوم جمع‌آوری و آموزش نیروی مورد نیاز برای اعزام به جبهه‌ها با هدف دفاع از کشور و انقلاب از اهداف معاونت پرورشی و مطالبه مخاطبان و فضای عمومی جامعه از معاونت پرورشی بوده است، به همین دلیل کارکرد معاونت پرورشی اثربخشی بسیار بالایی داشت به گونه‌ای که گستردگی خدمات معاونت در این دوره به خصوص در فضای آموزش و پرورش یکی از مهمترین اهرم‌های غیرقابل انکار برای صیانت از کشور و انقلاب محسوب است.
این پژوهش ادامه می‌دهد، عوامل بازدارنده در تحقق حداکثری کارکردهای معاونت پرورشی از نگاه نخبگان:
- نبود اساسنامه و قانونی مدون برای رتبه‌بندی کارکنان معاونت پرورشی است که منجر به عدم تأثیر‌گذاری عملکرد فرد بر جایگاه، حقوق و مزایای او است، مبرهن است که به تبع این مسئله انگیزه نیروهای پر تلاش نیز کاهش خواهد یافت،
- با توجه به این که در انجام و برنامه‌ریزی فعالیتهای فرهنگی اتفاقات روز جامعه نقش بسزایی ایفا می‌کنند، انعطاف و توان عملیاتی یک سازمان فرهنگی برای پوشش چنین رخدادهایی بسیار حائز اهمیت است،
- عدم توجه به فرهنگ محلی و بومی هر منطقه که تحت عنوان وجود نگاه قیم مآبانه در مدیریت پرورشی به آن اشاره شده است.
- فایل پژوهش مذکور را می‌توانید از اینجا دانلود کنید:
