عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: اگر عقلانیت در جامعه رواج پیدا کند، مردم از فریبِ فریبکاران مصون می‌شوند اما اگر برخی از حکام از فکر عقلانی بهره نبرند جدای از واگرایی در تفکر دینی، زمینه را برای فرصت‌طلبانی که در حوزه عقلانیت در سطوح پائینی قرار دارند، فراهم می‌کنند.
علی لاریجانی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۷ اسفندماه در نشست «الهیات عملی در بستر جامعه» گفت: خیلی از بزرگان و علمای دینی درباره عدالت دیدگاه‌های خود را بیان کرده و آن را از لوازم قوام و دوام جامعه دانسته‌اند؛ چه در عالم اهل سنت همانند سید قطب و چه در تشیع همانند ملامهدی نراقی که معتقد است عدم تحقق عدالت، باعث گسترش فساد در جامعه می‌شود لذا موضوع عدالت آنقدر برای علما مهم بوده که برخی معتقدند عدل، یک مقیاس و در سلسله علل الاحکام است. اما باید دانست که در عین حال موضوع عدالت اجتماعی صرفاً مورد بحث و سخنرانی قرار گرفته ولی جایگاه این امر در نظام توسعه کشور مدون نشده است.
نقش آزادی در تحقق عدالت اجتماعی
وی ادامه داد: نظیر این بحث درباره آزادی نیز مطرح است که با اینکه یکی از ارکان قانون اساسی است و حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری تأکیدات زیادی در این زمینه داشته‌اند اما در مقام اجرا، حتی بخش‌هایی از حکومت توجهی به آن ندارند و نمی‌‌دانند آزادی، لازمه تحقق عدالت اجتماعی است و لازم است حقوق فطری مورد حمایت قرار گیرد و نباید مانعی برای فعلیت افراد وجود داشته باشد. آزادی، زمینه تحقق عدالت اجتماعی است اما برخی فکر می‌کنند که می‌توانند طرفدار عدالت باشند اما در مورد آزادی سخت‌گیری کنند و چنین وضعیتی نشان دهنده این است که تئوری دقیقی در این زمینه وجود ندارد.
رئیس سابق مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: حتی در زمینه تئوری توسعه هم مشکل داریم و نمی‌دانیم وظیفه ساختاری حکومت در این زمینه چیست و آیا وظیفه ذاتی حکومت اسلامی همانند فیلسوفان اختیارگرا است و آیا مبنای دخالت دولت در جامعه، مصلحت است یا ضرورت و آیا دولت می‌تواند حقوق فطری را نقض کند؟ بنابراین در این زمینه باید مباحث تئوریک زیادی مطرح شود و نقص در زمینه تئوری‌پردازی باعث می‌شود کشور در زمینه توسعه عقب بماند؛ وضعیت نرخ رشد اقتصادی و تورم و امثالهم را که در جامعه مشاهده می‌کنیم مؤید این مسئله است. البته فقر تئوریک برای سیاستگذاران هم مشکل ایجاد می‌کند.
اهمیت بهره بردن از تجربیات سایر کشورها در زمینه توسعه
لاریجانی تصریح کرد: بهره جستن از تجربیات دیگر کشورها در امر توسعه مخصوصاً کشورهایی که در این سه دهه جهش اقتصادی داشته‌اند بسیار مهم است. ابن سینا می‌‌گوید برای فهم شرایط کشور باید تحلیلی از وضع درونی نیازهای مردم، استفاده از تجربیات سایر کشورها و همچنین بهره جستن از نقد مخالفان مدینه و حکومت را مورد توجه قرار دهیم. در شرایط کنونی که این کاستی‌ها در متن جامعه ما وجود دارد، باید از بعد متدلوژی اقدامات بیشتری انجام داد.
وی ادامه داد: باید بدانیم که پذیرش امرِ دینی، احتیاج به امیدواری و همدلی در جامعه دارد و اگر یاس در جامعه وجود داشته باشد تبلیغ امر دینی در جامعه با مشکل مواجه خواهد شد. نکته دیگری که باید اشاره کنم، عدم وجود عقلانیت در بخش‌هایی از حکومت است در حالی‌که در ابتدای انقلاب مسئولان به دلیل پختگی، سخنان سنجیده‌ای از خود بیان می‌‌کردند چون وظیفه بخش‌های مختلف حکومت اقناع مردم از ابعاد گوناگون است و هرچه وجه عقلانیت در افکار سیاسی حکمرانان بیشتر باشد رشد جامعه نیز بهتر خواهد بود.
لوازم توفیق در عرصه الهیات عملی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: اگر عقلانیت در جامعه رواج پیدا کند، مردم از فریب فریبکاران مصون می‌شوند اما اگر برخی از حکام از فکر عقلانی بهره نبرند، جدای از واگرایی در تفکر دینی، زمینه را برای فرصت‌طلبانی که در زمینه عقلانیت در سطوح پائینی قرار دارند فراهم می‌کنند تا با فریب مردم، مسیرهای پیچیده‌ای را پیش پای جامعه قرار دهند لذا عقلانیت ضرورتی اولیه برای حکمرانی مطلوب است.
وی ادامه داد: وظیفه مبلغان دینی و روحانیت این است که آشکارا مشکلات را مطرح و مخصوصا در مواردی که آن مشکلات مستقیماً به معارف دینی مربوط است نقدهای خود را بیان کنند تا مردم، مشکلات را پای سستی تفکر دینی نگذارند. مرحوم علامه طباطبایی بعد از شهادت شهید مطهری در پاسخ به این سؤال که چه پیامی برای مردم داری؟ می‌فرمایند مردم باید بیدار باشند و طوری نباشد که در آینده مسخره دیگران شویم. لذا صدور افعال سیاسیِ غیرعقلانی، واکنشی غیر از تعبیر علامه طباطبایی در پی نخواهد داشت بنابراین اقدامات سیاسی نامعقول باید با تیغ نقد عالمانه مواجه شود تا در جامعه اثرات منفی در پی نداشته باشد.
لاریجانی یادآور شد: امروزه با جوامع آگاه مواجه هستیم و شاید تاکنون این سطح از آگاهی سیاسی و اجتماعی را نداشته‌ایم. این آگاهی در بحث الهیات عملی نیز تاثیرات جدی میگذارد و در این زمینه نوع مواجهه روحانیت با رفتارهای سیاسی غیر عقلانی اهمیت دارد چراکه رفتارهای سیاسی بر واگرایی دینی تاثیر میگذارد. در اینجا باید نوع کنشِ آگاهانِ به الهیات، با جامعه، با روش‌های خاصی صورت گیرد چون صحنه سیاسی و اجتماعی کاملاً در تبلیغات دینی تاثیرگذار است و طبیعتاً توفیق در الهیات عملی به شناخت صحیح نیاز دارد.
منبع:ایکنا
