نشست خبری حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با موضوع "یک دهه تکاپوی جاری‌سازی منشور توسعه فرهنگ قرآنی از سال 1388 تا سال 1398" به صورت ویدئو کنفرانس و در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی در ابتدا با اشاره به ایام پرفضیلت لیالی قدر گفت:
شب قدر شب تعیین مقدرات سال بعد است و به اعتبار روایات، شب قدر آغاز سال جدید تقدیری و پایان سال گذشته است و در آن مقدرات یک سال ما نهایی می‌شود.
گزارش شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور در دهه اول اجرای منشور
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در محور اول سخنان خود به تبیین مهم‌ترین تلاش‌ها و دستاوردهای شورا در دهه اول اجرای منشور پرداخت و گفت: تاسیس شورا به عنوان نهاد ملی راهبری امور قرآنی کشور نقطه عطفی در عملکرد قرآنی نظام تلقی می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه باید فعالیتهای قرآنی نظام را به قبل و بعد از تصویب منشور تقسیم کرد، افزود: اکنون در آستانه دهه دوم اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی هستیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی درمورد فعالیتهای انجام شده شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ده ساله گذشته، گفت: شورا نهادی با هویت سازمانی مانند دستگاه‌های موجود نیست، بلکه یک کل متشکل از اجزا و متکامل با اعضای خود است و دارای هویتی برگرفته از کلیت اعضای خود است که ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است.
وی با اشاره به اینکه شورا 26 عضو از دستگاه‌های مختلف و مجلس شورای اسلامی و همچنین نهادهای مردمی دارد، ادامه داد: هر دستگاه و نهادی بایستی جایگاه خود را در شبکه تقسیم کار ملی قرآنی ببیند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی با اشاره به اینکه هرچند دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی مسئولیت پیگیری امور شورا را بر عهده دارد ولی بین دبیرخانه و صحن شورا تفاوت وجود دارد، گفت: شورای توسعه فرهنگ قرآنی از 4 حوزه‌های تخصصی برخوردار است و به همین منظور 4 کمیسیون تخصصی در شورا تشکیل شده است.
وی ادامه داد: کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور ذیل وزارت آموزش و پرورش، کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور ذیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، کمیسیون توسعه فعالیتهای تبلیغی و ترویجی قرآنی کشور ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین کمیسیون توسعه پژوهش قرآنی در نظام بهداشت و سلامت ذیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی راهبری امر قرآن در حوزه‌های تخصصی خود را عهده‌دار هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ادامه داد: به منظور شفاف‌سازی و استفاده بیشتر افکار عمومی برای نخستین بار چهار بسته گزارشی و نظارت راهبردی امور قرآنی کشور در اختیار و به اشتراک عمومی نهاده می شود که شامل گزارش چهل‌ساله قرآنی کشور، گزارش پایش و ارزیابی کمیسیون‌ها تا پایان ۹۴، نتایج پایش و ارزیابی راهبردی عملکرد دستگاه‌ها و نهادها درسال 93 و 94 و همچنین گزارش نتایج نخستین پایش ملی عملکرد قرآنی دستگاه‌ها در سال 95 است.
وی با بیان اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به دنبال ایجاد ساختار جدید قرآنی نبوده، خاطر نشان کرد: مسئولیت کمیسیون های تخصصی به عنوان راهبر اصلی توسعه فرهنگ قرآنی در قالب ماموریتی قرآنی به دستگاه های متولی سپرده شدند.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی افزود:
دو اداره کل در وزارت ارشاد و وزارت علوم شکل گرفت و در ادامه نیز دو مدیریت در وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت بهداشت شکل گرفت تا امر سیاست‌گذاری و راهبری تخصصی امور قرآنی را برعهده گیرند.
گزارش اعتبارات قرآنی پرداخت شده
وی ایجاد صندوق مستقل برای پشتیبانی اجرای مصوبات منشور را از دیگر اقدامات شورای توسعه فرهنگ قرآنی عنوان کرد و گفت: با حمایت مجلس شورای اسلامی و پیگیری‌های دبیرخانه شورا، این صندوق در قانون پنجم توسعه کشور و احکام دائمی برنامه‌های توسعه و همچنین قانون الحاق برخی مواد به ضوابط مالی دولت تصویب شد و اعتبارات ویژه‌ای برای اجرایی‌سازی منشور به آن تخصیص پیدا کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ادامه داد: این اعتبار در آغاز خوب بود اما در ادامه دچار فراز و نشیب شد و مجموعا۳۴۰ میلیارد تومان طی سال‌های اخیردریافت شده است.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی افزود: از سال 1395 مصوبه ایجاد صندوق مشارکت توسعه فعالیتهای قرآنی کشور به منظور شفاف‌سازی، نظم بخشی و یکپارچه‌سازی اعتبارات ذیل منشور در شورا نهایی شد و اعتبارات دریافتی در طی سنوات گذشته بر اساس برنامه های پیشنهادی به تفکیک جدول زیر توزیع شده که فهرست جامع آن برای اولین بار اطلاع‌رسانی می‌شود:
| دستگاه |
اعتبار میلیارد تومان |
| وزارت آموزش و پرورش |
70 |
| وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی |
57 |
| کمک به نهادهای قرآنی از طریق دبیرخانه شورای عالی |
38 |
| وزارت علوم، تحقیقات و فناوری |
34 |
| سازمان صدا و سيما |
20 |
| سازمان تبلیغات اسلامی |
19 |
| نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها |
15 |
| سازمان اوقاف و امور خیریه |
14 |
| مرکز مدیریت حوزه های علمیه برادران |
11 |
| سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی |
9 |
| اتحادیه تشکلهای قرآن و عترت کشور |
8 |
| وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی |
6 |
| جامعه المصطفی العالمیه |
4 |
| نهادهای قرآنی دفتر مقام معظم رهبری |
4 |
| شوراهای قرآنی استانها |
4 |
| مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران |
4 |
| اتحادیه مؤسسات مردمی و تشکلهای قرآن و عترت کشور |
3 |
| جهاد دانشگاهی |
3 |
| دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
2 |
| سازمان بسیج مستضعفین |
2 |
| دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی |
2 |
| ستاد کل نیروهای مسلح |
2 |
| سازمان بسیج تهران بزرگ |
1 |
| سازمان بهزیستی کشور |
1 |
| وزارت ورزش و جوانان |
1 |
| بنیاد فرهنگی خاتم الاوصیاء (عج) |
1 |
| مركز رسيدگي و هماهنگي امور مساجد |
1 |
| بنیاد شهید و امور ایثارگران |
1 |
| ستاد عالی کانونهای فرهنگی هنری مساجد کشور |
0.49 |
| قوه قضائیه |
0.46 |
| مدارس دینی اهل سنت |
0.40 |
| سازمان بسيج دانشجويي |
0.31 |
| سازمان بسيج اساتيد |
0.26 |
| اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانش آموزان كشور |
0.19 |
| سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري |
0.18 |
| مجمع جهاني تقريب مذاهب |
0.17 |
| مجمع جهانی اهل بیت |
0.10 |
| ارتش جمهوری اسلامی ایران |
0.09 |
| سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران |
0.09 |
| وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح |
0.09 |
| انجمن خادمان قرآن کریم |
0.07 |
| کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان |
0.05 |
| وزارت جهاد کشاورزی |
0.02 |
| جمع |
3,390,093,819,200 |
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی با بیان اینکه بیشتر اعتبارات قرآنی کشور در قالب فعالیت و ماموریت‌های خود دستگاه‌ها تخصیص داده می‌شود، گفت: تنها بخشی از اعتبارات قرآنی کشور با عنوان اعتبارات اجرای منشور به صندوق توسعه مشارکت فعالیتهای قرآنی تخصیص می‌یابد و بخش اعظمی از بودجه‌ها در دستگاه‌ها تعریف می‌شود.
وی گفت: در سال ۹۸ و در جلسه سوم ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی کشور مصوبه «سازمان برنامه و بودجه کشور در اجرای مفاد بند یک (الف) ماده واحده وظایف و ترکیب اعضای ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور (مصوبه جلسه ۷۴۸ مورخ ۲۷ خرداد ۹۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی) و به منظور تسریع و شفاف‌سازی مراحل اجرای اسناد راهبردی منشور توسعه فرهنگ قرآنی، موظف است با هماهنگی شورای توسعه فرهنگ قرآنی نسبت به یکسان‌سازی عناوین و محتوای برنامه‌ها و فعالیتهای قرآنی دستگاه‌ها در لوایح بودجه سنواتی با مفاد اسناد راهبردی اقدام کند» تصویب و با امضای معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی ادامه داد: بر اساس این مصوبه برای نخستین بار سازمان برنامه و بودجه و شورای توسعه به منظور یکسان‌سازی عناوین و محتوای برنامه‌های قرآنی کشور مطابق با اسناد راهبردی منشور هماهنگ شدند.
برگزاری جلسات متعدد سیاست‌گذاری و هماهنگی در شورا و کمیسیون‌ها
وی در مورد جلسات شورا و کمیسیون‌ها گفت: تا کنون ۴۸ جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی، ۱۵۰ جلسه کمیسیون‌ها، ۱۰۰ جلسه کارگروه‌ها، ۳۰۰ جلسه شوراهای استانی و نیز 110 جلسه مجمع مشورتی، تشکیل شده و شورا بیش از ۴۰ مصوبه هم تصویب کرده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ادامه داد: پس از تصویب منشور شورای توسعه فرهنگ قرآنی، تعداد مؤسسات قرآنی که کمتر از ۲۰۰ مؤسسه بود به ۴ هزار مؤسسه افزایش پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه تعریف عملیاتی منشور در قالب اسناد راهبردی شکل گرفته است، افزود: با تکلیف مصوب مجلس شورای اسلامی در ماده 4 قانون برنامه پنجم توسعه و طی بیش از شش سال مطالعه و تلاش اسناد راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کشور، توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور و توسعه فعالیتهای تبلیغی‌ترویجی قرآنی کشور برای اجرای منشور تدوین و در شورا تصویب شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ابراز امیدواری کرد: در شش ماهه اول امسال نیز سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی در حوزه سلامت در شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شود.
وی با تأکید بر ضرورت اجرایی‌سازی اسناد سه‌گانه تصویب شده، گفت: تمامی فعالیتهای قرآنی باید ذیل این اسناد تعریف شود و دبیرخانه شورا نیز بر عملکرد دستگاه‌ها برای اجرایی‌سازی این اسناد نظارت دارد.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی واگذاری مسئولیت پیگیری امور شورا در استانها و شهرستان‌ها به شورای فرهنگ عمومی
را نیز از مصوبات مهم شورا عنوان کرد و گفت: به همین‌منظور شورای هماهنگی و توسعه فرهنگ قرآنی ذیل شورای فرهنگ عمومی در استانها تشکیل شد.
ادغام اتحادیه‌های قرآنی تشکل‌ها و مؤسسات قرآنی در خرداد 99
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی با اشاره به ادغام اتحادیه‌های قرآنی تشکل‌ها و مؤسسات قرآنی گفت: با تدبیر دکتر عاملی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در سال 98 موضوع پیگیری ادغام دو اتحادیه به وزارت فرهنگ و ارشاد تفویض شد و انشالله در خرداد 99 یکپارچه‌سازی و هماهنگ‌سازی مجموعه اتحادیه‌های قرآنی کشور در قالب واحد انجام می‌شود.
وی با اشاره به تصویب شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی کشور گفت: در جلسه اخیر شورا
شاخص‌ها تقریباً نهایی شده است و مقرر شد نهایتاً با یک بازنگری اجمالی نهایی سازی شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ادامه داد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی در اجرای منویات مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» مبنی بر لزوم فعالیت قرارگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی، از ابتدای شکل‌گیری همواره تلاش داشته علاوه بر حفظ جایگاه راهبردی خود، در حوزه ساماندهی دستگاه‌ها، نظارت، سنجش و پایش فعالیتهای قرآنی، اثرسنجی و پیامدسنجی اهداف و وظایف شورای توسعه فرهنگ قرآنی را پیگیری، رصد و عملیاتی کند.
وی از جمله ثمرات تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی را ایجاد نگاه راهبردی در مسئولین نسبت به قرآن و شبکه‌سازی ظرفیت‌های مردمی بیان کرد و گفت: بروز تحول در فعالیتهای قرآنی کشور از استطراد به استقلال و خروج از حاشیه به متن از نتایج فعالیتهای شورا و مساعی اعضای آن است.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به مطالبه مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» در اول ماه مبارک رمضان سال 90
مبنی بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم گفت: این امر نیازمند حمایت مادی و معنوی از سوی دولت است و بودجه قابل توجهی لازم دارد.
چالش‌ها و تهدیدها پیش‌روی منشور توسعه فرهنگ قرآنی
وی ضعف در تربیت و جذب نیروهای کارآمد علمی و فرهنگی برای فعالیت در امور قرآنی و ضعف نهادهای متولی در تولید دانش قرآنی مورد نیاز علوم انسانی قرآن بنیان، نظام سازی قرآنی و بازآفرینی تمدن مطلوب قرآنی، را از
چالش‌ها و تهدیدها پیش‌روی منشور توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد و گفت: به همین‌منظور بخشی از بودجه شورا در سال 99 به امر نظام‌سازی قرآن اختصاص یافته است.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی ضعف تعامل و جایگاه نظام قرآنی کشور در نظام فرهنگی و نبود سامانه های اطلاعاتی لازم برای تقویت پشتوانه تصمیم سازی را به عنوان دیگر چالش عنوان کرد.
اهم رویکردها و انتظارات دهه دوم اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی محور دوم سخنان خود را به بیان اهم رویکردها و انتظارات دهه دوم اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی اختصاص داد و گفت: ارتقای ايران به کشوری توسعه يافته با هويتی اسلامی- انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مديران ارشد نظام براي توسعه فرهنگ قرآنی است.
وی افزود: لازمه این ارتقاء، حرکت در مسیر فرهنگ‌سازی و احیا و تداوم افق بلند نظام‌سازی قرآنی با حضور و هدایت مؤثر مدیرانی با اندیشه‌ای بلند، همتی عالی و عزمی انقلابی در عرصه مجاهدت فرهنگ قرآنی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گفت: افزایش سرعت حرکت در مسیر فرهنگ‌سازی و نظام‌سازی قرآنی در دهه دوم و همچنین مرجعیت و محوریت اسناد راهبردی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی از
مهم‌ترین رویکردها و انتظارات در دهه دوم اجرای منشور است.
وی همچنین با تأکید بر ضرورت کاهش تصدی‌گری دولتی و ابتنای واقعی فعالیتهای قرآنی بر بخش مردمی
گفت: از ۱۳ میلیارد بودجه سال گذشته ۶ میلیارد برای فعالیت مؤسسات مردمی تخصیص یافت و همچنین 50 درصد از بخش دیگر که به دستگاه‌ها داده می‌شود از طریق مؤسسات مردمی اجرایی می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی با اشاره به اجرای مصوبه یکسان‌سازی عناوین و محتوای برنامه‌ها و فعالیتهای قرآنی دستگاه‌ها ابراز امیدواری کرد:
هماهنگ‌سازی سیاست‌ها و عناوین و بودجه‌ها برای سال ۱۴۰۰ با تلاش مشترک سازمان برنامه و بودجه و دبیرخانه شورای توسعه و دستگاه‌های ۴۴ گانه ذیل اجرای منشور انجام شود.
تدوین کتاب سال قرآن جمهوری اسلامی ایران در سال 99
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در محور سوم سخنان خود به بیان رئوس برنامه‌های سال 99 این شورا پرداخت و گفت: پیگیری اجرایی‌سازی و نظارت بر اسناد سه گانه راهبردی اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی، تهیه و تنظیم گزارش‌های نظارت و ارزیابی اجرای مصوبات، پیگیری اجرای مصوبه ستاد هماهنگی مهندسی فرهنگی مبنی بر هماهنگی محتوایی برنامه ها و فعالیتهای لوایح بودجه قرآنی دستگاه‌ها با اسناد راهبردی منشور از جمله این برنامه‌هاست.
وی همچنین از تدوین کتاب سال قرآن جمهوری اسلامی ایران در سال 99 خبر داد و گفت: با پیشنهاد دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مقرر شد فعالیتهای یکساله قرآنی کشور در قالب یک کتاب و هر سال منتشر شود.
پیگیری راهکارهای جبران خسارات مؤسسات قرآنی در ایام شیوع کرونا
در ادامه این نشست دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به سؤال خبرگزاری ایرنا مبنی بر غلبه رویکرد دولتی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: حاکمیت باید وظایف خود را در قبال قرآن به شایستگی انجام دهد، لذا از ۲۶ عضو ۱۸ عضو حاکمیتی هستند و 6 عضو دیگر که بسیار فعال و تعیین‌کننده هستند، مردمی هستند.
حجت‌الاسلام محمدی همچنین در پاسخ به سؤال دیگر خبرگزاری ایرنا در مورد وضعیت مؤسسات قرآنی در ایام شیوع کرونا گفت:
کمیته‌ای در دبیرخانه شورا برای پیگیری راهکارهای جبران خسارات مؤسسات و پرداخت حمایت‌ها تشکیل شده است و همچنین بخش عمده‌ای از اعتبارات صندوق در قالب اجرای برنامه‌های مصوب در اختیار مؤسسات قرار می‌گیرد تا مقداری این وضعیت را جبران کنند.
پیش‌بینی سازوکار جدید برای نظارت بر کمیسیون‌ها
وی در پاسخ به سؤال خبرگزاری ایکنا پیرامون فعالیت 4 کمیسیون تخصصی شورا گفت: جایگاه فاخر و فوق‌العاده کمیسیون‌ها در شورای توسعه واضح است، اگر کمیسیون‌ها وظایف خود را به خوبی انجام ندهند، عملاً در موضوع توسعه فرهنگ قرآنی کشور دچار چالش خواهیم بود.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: از امسال، سازوکار جدیدی برای نظارت بر کمیسیون‌ها و راهبری آنها پیش‌بینی شده و دیگر شاهد رویکرد عدم تحکم و توصیه نخواهیم بود.
وی در پاسخ به سؤال دیگر خبرگزاری ایکنا پیرامون حضور نیافتن وزرای عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در جلسات شورا، گفت: عضویت وزیر در شورای توسعه قطعی است و به صورت قانون ابلاغ شده است و وزرا باید نسبت به فعالیتهای قرآنی خود متعهد و‌پای‌بند باشند و قاعدتاً با حضور مستمر در جلسات این امر انجام می‌شود.
در پایان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس پیرامون علت سرعت پایین طرح ملی حفظ قرآن کریم گفت: دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی موظف به تدوین سند در راستای طرح ملی حفظ بود که در این سند نقش همه دستگاه‌ها و سهم آنها را مشخص کرده است.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی افزود: باید با کمک رسانه ملی فرهنگ‌سازی لازم در راستای ایجاد انگیزه در مردم انجام شود و همچنین دولت هم تا جایی که می‌تواند حمایت کند و بودجه در اختیار نهادها قرار دهد.
