آیت الله علی اکبر رشاد رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران در همایش علمی تطور پژوهش و دانش فلسفه اصول در سده اخیر حوزه و پاسداشت یکصدمین سالگشت تأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری که در مجتمع امام رضا (ع) برگزار شد با اشاره به جایگاه این‌همایش گفت: عنوان همایش در قالب گفتار و بیان چنان بزرگ است که نمی‌توان در مجال کم به آن پرداخت. لازم نیست اهمیت علم و اصول را یادآور شد چرا که اگر بگوییم یک علم داریم که شیعه زاد و اسلام زاد است و نظیر آن در دیگر مذاهب و ادیان نیست علم اصول است که تولیدی بومی دارد و از کهن‌ترین دانش‌ها محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: نسبت و رابطه فقه و اصول نیز روشن است، اصول، زاده فقه است و از متن فقه متولد شده و اصلی ترین دانش مولد فقه است. در مسئله تطور هر علمی می‌تواند به اشکال مختلف سخن گفت، در خصوص اصول و فقه یک تطور کیفی و از زاویه معرفتی است. تطور دیگر تاریخی است و به تعبیر دیگر ۲ اصطلاح داریم یکی مدارس اصولی یا فقهی اصطلاح دیگر دوره و ادوار فقه که در پیوند هم هستند ولی جدای از هم دیگرند.
رشاد در ادامه بیان داشت: ما تطور را می‌توانیم به چند جهت تفسیر کنیم. هر علم از ۵ مؤلفه مبانی، پیش انگاشت، موضوع مسائل، منطق و روش شناسی و غایت تشکیل شده.‌اگر تطور در مبانی باشد ارتقا رخ می‌دهد یا در موضوع و مسائل تطور معرفتی رخ دهد، این در ارتقای علم تأثیرگذار است.
وی با اشاره به تفاوت مبانی علوم انسانی اسلامی و غرب گفت: موضوع علوم انسانی اسلامی و سکولار غربی باهم تفاوت دارد انسان آنها را ما انسان نمی‌دانیم. آنها انسان مشهود و حسی را بشر می‌بینند و به دنبال حیوان برتر هستند و ما دنبال این هستیم که موجودی برتر از حیوان را مطرح کنیم بنابراین منابع و روش شناسی و همه چیز تغییر می‌کند. وحی و عقل و شروط و سنت‌ها پا به عرصه می‌گذارند، همینطور غایت هم تغییر می‌کند.
رشاد با طرح این سوال که آیا در یک قرن اخیر مدرسه جدید اصول، یا دوره جدیدی از اصول پیدا شده و نقش انقلاب در این خصوص چه بوده است؟ پاسخ داد: این ۱۰۰ سال کم و بیش متأثر از انقلاب مشروطه است و تراوشات و تکانه‌هایی بود که در حوزه انقلاب مشروطه ایجاد کرد. فقهای ما جلودار انقلاب مشروطه بودند که این در تاریخ اسلام و جهان بی نظیر بود. معمولاً در جهان علمای ادیان مقابل انقلاب‌ها می‌ایستادند اما علمای ما در صف نخست بودند. انقلاب اسلامی اما عمیق‌تر و وسیع‌تر بود و تاریخ سازی جدی کرد.
رهبر انقلاب در دیدار حوزویان چند سال پیش فرمودند تحول در حوزه‌ها اتفاق می‌افتد که باید مدیریت شود اگر مدیریت نکنیم ممکن است انحراف رخ دهد.
در بخش دیگری از مراسم آئین رسمی افتتاح پژوهشکده فقه و علوم انسانی امام رضا (ع) نیز برگزار شد.