رئیس دفتر تبلیغات اسلامی گفت: ما نسبت به کسانی که فاصله گرفته‌اند و تغییر ذائقه پیدا کرده‌اند و حتی پای منبر نمی‌آیند و عمده زیستشان فضای مجازی است هم به لحاظ محتوای معنایی، هم الگو و ابزار فعالیت ارتباطی و هم نسبت به کنشگری که بتواند با مهارت برخورد کند، ضعف داریم و این ضعف باید جبران شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی، در نشست هم اندیشی مدیران فرهنگی و تبلیغی شعب و نمایندگی‌های دفتر که در سالن جلسات مرکز همایش‌های غدیر برگزار شد، اظهار کرد: در یک نگاه به فعالیت‌های معاونت فرهنگی و تبلیغی، موفقیت‌های متعددی را شاهد هستیم چرا که این معاونت توانسته جمع بین تجربه و جوانی را به خدمت بگیرد. حضور نیروهای با تجربه، با سابقه و جوان و جمع بین این دو ثمره خوبی داشته است.
وی افزود: این معاونت یک سری فعالیت‌های محسوس و سنتی دارد مانند اعزام مبلغ که با قوت و قدرت بیشتری در حال انجام است و پیوند خوردن این معاونت با قطب‌های ما و بحث مسأله محوری دفتر، این ظرفیت را ایجاد کرده که فعالیت‌های هدفدار و مسأله محور مجموعه خیلی بیشتر شود. لذا معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر یک واحد صفی و میدانی است و تمام قطب‌های ما که جنس فعالیت‌هایشان، میدانی است به نوعی نیازمند این معاونت برای کنشگری میدانی هستند و این باعث شده حجم و فعالیت‌های این معاونت خیلی افزون‌تر نسبت به آغاز دوران مسئولیت بنده باشد.
وی ادامه داد: اتفاق مبارک دیگری که افتاده است اینست که در جهات متعدد، مرجعیت علمی و راهبردی دفتر تبلیغات به رسمیت شناخته شده، به عبارتی شاید در گذشته قبل از اینکه مسأله محوری در دفتر شکل گرفته شود و قطب‌های علمی و فرهنگی تشکیل شوند، دفتر فعالیت‌هایی در همین زمینه‌ها داشت ولی اینکه منسجم، هماهنگ و با تعامل با سایر دستگاه‌های برگزیده کشور اقدام به انجام فعالیت‌های مشترک داشته باشد، وجود نداشت و امروز این شکل از تعامل وجود دارد و رسمیت بخشی صورت گرفته است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به وجود شعب و نمایندگی‌های محدود دفتر در نقاط مختلف کشور، بیان کرد: دفتر از نظر شعبه در کشور دارای محدودیت است، ولی از نظر کشنگری ملی به یک جایگاه و رسمیت رسیده است. البته این بدان معنی نیست که دفتر تبلیغات اسلامی یگانه مرجع رسمی در کشور است، اما به عنوان فعّالی که فعالیت آن اثر بخش می‌باشد در سطح کشور شناخته شده و این اتفاق به فضل الهی افتاده و امیدوارم تداوم داشته باشد.
حجت‌الاسلام و المسلمین واعظی در بخش دیگر سخنان خود بر دو نکته کلیدی در موفقیت مراکز و موسسات فرهنگی اشاره کرد و گفت: برای یک مؤسسه و مرکز عظیم فرهنگی مانند دفتر تبلیغات اسلامی به خصوص معاونت فرهنگی و تبلیغی، چند امر حائز اهمیت و مورد تأکید است. یکی «بحث سیاست گذاری مناسب فرهنگی» و دیگری «مدیریت فرهنگی کارآمد». در مورد اول، سیاست گذاری مناسب فرهنگی در واقع وجه شناختی مجموعه را مدنظر دارد، یعنی شناخت درست محیط، شناخت درست نیازمندیها، هدف گذاری و تعیین وظایف، اینکه چکار باید کرد.
وی در تببین «مدیریت فرهنگی کارآمد» افزود: کار فرهنگی کردن به شناخت، اجرا و علمکرد موفق نیاز دارد، وجه شناختی آن می‌شود، سیاست گذاری فرهنگی درست و وجه اجرایی می‌شود مدیریت فرهنگی کارآمد، در واقع اگر سیاست گذاری فرهنگی وجه شناختی مجموعه است، مدیریت فرهنگی قوی و مؤثر می‌شود وجه مهارتی این مجموعه فرهنگی، و تعامل درست این دو می‌تواند ضامن موفقیت مجموعه باشد.
عضو وابسته فرهنگستان علوم ادامه داد: اگر شناخت دقیقی از محیط، رسالت‌ها، وظایف و توانمندی‌ها، همچنین درست هدفگذاری و تداعی و اقدام شود، آنوقت با یک مدیریت قوی، مهارتی و منسجم می‌شود اهداف را پیاده کرد و به سیاست‌ها رسید.
حجت‌الاسلام و المسلمین واعظی بیان کرد: توجه به وجه شناختی از یک سو و توجه به وجه مهارتی از طرف دیگر نیازمند عنصر ایده پردازی، خلاقیت و نوآوری می‌باشد. اگر این امر تحقق پیدا نکند فعالیت‌های ما به سمت و سوی کارهای کلیشه‌ای میل پیدا خواهد کرد.
وی بر ضرورت سیاست گذاری در فعالیت‌های جزئی در کنار پرداختن به مسائل کلان بخش‌های مختلف دفتر تبلیغات اسلامی تاکید کرد و افزود: ما همانطور که در مسائل کلان نیاز به سیاست گذاری صحیح داریم به همان اندازه توجه به این امر در موارد جزئی نیز می‌تواند ما را به اهداف مورد نظر نزدیک کند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بر تلاش مضاعف و عدم توقف در موفقیت‌های بدست آمده اشاره کرد و افزود: به توفیق الهی تلاش‌های بسیاری در دفتر تبلیغات اسلامی صورت گرفته است اما باید توجه داشت که این فعالیت و موفقیت‌ها موجب نگردد تا یک رضایت‌مندی کاذب در خودمان حس کرده و در همان مرحله متوقف شویم.
استاد واعظی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت برخورداری از روحیه خلاقانه و نوآورانه اظهارکرد: وقتی می‌گوییم نوآوری در همان وجه شناختی، زمانی به کلیات اکتفا می‌کنیم و می‌خواهیم برای کلیت معاونت فرهنگی تبلیغی یک سیاست گذاری انجام بدهیم و گاهی نه، قصد داریم وارد کارهای بخشی شویم. لذا عرض بنده اینست که در خود فعالیت‌های بخشی هم به عنصر سیاست گذاری فرهنگی مناسب و هم تقویت وجه مهارتی و مدیریت فرهنگی کارآمد نیاز دارد.
شناخت دقیق و روزآمد نسبت به کارها همراه با خلاقیت و نوآوری، نیاز امروز ما است
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی ادامه داد: اگر ما فعالیت‌های معاونت فرهنگی تبلیغی را ریز کنیم به عنوان مثال مرکز آموزش‌های کاربردی چند قسم کار انجام می‌دهد، اعزام مبلغ و تبلیغ تخصصی، کارهای مختلفی عهده‌دار هستند که هر قسمت نیازمند سیاست گذاری فرهنگی مناسب است. اینکه دقیقا می‌خواهیم به کجا برویم؟ و هدف گذاری کوتاه مدت ما در تبلیغ تخصصی، تبلیغ عمومی و بخش‌های مختلف چیست؟
وی تصریح کرد: نیاز امروز ما شناخت دقیق و روزآمد نسبت به کارها و هم خلاقیت و نوآوری راجع به وظایف، اقدامات و تدابیر است، سپس با تقویت مدیریت فرهنگی، مهارت‌های لازم را کسب کنیم تا بتوانیم به آن هدف برسیم یا برای رسیدن به هدف موانع آن را برطرف سازیم.
حجت‌الاسلام و المسلمین واعظی تأکید کرد: بر این اساس پیشنهاد می‌کنم برای سال جاری با اولویت‌هایی که خودتان تشخیص می‌دهید چند رویداد برگزار کنید، یعنی ببنید که با استمداد از نیروی فکری خود طلاب، فضلا و کشنگران میدان امر تبلیغ و فرهنگ یک رویداد در زمینه تبلیغ تخصصی، تبلیغ چهره به چهره برگزار کنید و ببنید چه ایده‌های جدیدی می‌آید. ایده‌ها می‌توانند دستمایه خلاقیت‌ها و نوآوریهایی برای شما در کارتان باشد.
استاد واعظی ادامه داد: خوشبختانه دفتر تبلیغات اسلامی از نعمت حضور نیروهای خوش فکر، به روز و خلاق برخوردار است، اما نباید از این نکته غافل باشیم که در جایی زندگی می‌کنیم که حجم وسیعی از فضلا وجود دارند، فضلایی که دلسوزانه انگیزه دارند، دردمندند و در کنشگری با محیط به سر می‌برند. چه اشکالی دارد که رویدادی برگزار کنیم و ایده‌های خلاقانه آنها را بگیریم و با توجه به خوشفکری و تجاربی که در مجموعه است، اتفاقات ارزشمندی را رقم بزنیم، یا یک ایده تلنگری برای شما باشد، خود آن ایده شاید ایده تام و تمامی برای اجرا نیست اما روزنه و جرقه‌ای را می‌زند که با تجربه‌ای که دارید و نیروی فکری خودِ مجموعه، آن ایده را بپرورانید و قالب‌های جدیدی برای فعالیت و تدابیر جدیدی برای مجموعه طراحی و به جلو ببرید.
وی تصریح کرد: توجه به ارکان فعالیت‌های فرهنگی و ارتباطی («معنا و مفهوم‌سازی پیام»، «تلاش در جهت انتقال پیام» و «استفاده از ابزارهای مناسب جهت انتقال محتوا») در مواجهه با مخاطبانی که از لحاط ذائقه فرهنگی و سبک زندگی با افراد مذهبی متفاوت هستند
وی در بخش دیگری از سخنان خود به ارکان فعالیت های فرهنگی و ارتباطی اشاره کرد و گفت: باید به این نکته اعتراف کرد که نهادهای دینی علمی و فرهنگی، وجه قوتشان تاثیرگذاری در محیط‌های مذهبی است، چرا که هم بلد هستند، هم نیرو داشته و هم در این حوزه دارای زمینه ارتباطی کاری اند، چون کار فرهنگی و ارتباطی کردن متقوم به ۳ رکن «معنا و مفهوم‌سازی پیام»، «تلاش در جهت انتقال پیام» و «استفاده از ابزارهای مناسب جهت انتقال محتوا» است. در واقع کار فرهنگی کردن نوعی پیام رسانی، یعنی انتقال معنا، پیام و مفهوم است. با این سه رکن است که باید حرف و ایده داشته باشید.
حجت‌الاسلام و المسلمین واعظی افزود: ما در محیط‌های مذهبی در رویارویی با مخاطبینی که به مذهب تعلق خاطر دارند و در واقع در درون گفتمان دینی و گفتمان انقلاب اسلامی تنفس می‌کنند، هم مهارت ارتباطی و هم زمینه تولید محتوا را داریم، اما واقعیت اینست که ما در محیط زیست خودمان مخاطبانی داریم که ذائقه فرهنگی‌شان با کلیشه‌های کاری ما متفاوت و از فضای مذهبی فاصله گرفته‌اند، نمی‌گویم غیرمذهبی شده‌اند، فقط ذائقه فرهنگی و سبک زندگی آنان فرق کرده و متمایل به سبک‌های غربی شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی علوم ادامه داد: به هر جهت این مخاطبان نمی‌توانند در زمینه‌هایی که ما فعال هستیم حضور پیدا کنند و هر چه زمان می‌گذرد دامنه و گستره‌ی مخاطبان اینچنینی توسعه پیدا می‌کند که جای بحث دارد که در این مجال نمی‌گنجد. اما نکته‌ای که قابل عرض است، ما به عنوان یک نهاد دینی، علمی و فرهنگی مانند سایر دستگاه‌های دینی، نسبت به این قسم مخاطبان دارای «لکنت ارتباطی» هستیم و نتوانسته ایم آنطور که شایسته است ورود و حضور داشته باشیم.
وی بیان کرد: این لکنت ارتباطی در واقع به هر سه رکن فعالیت ارتباطی بر می‌گردد، ما در اینکه به این مخاطبان چه بگوئیم، هم در معنا و مفهوم سازی پیام لکنت داشته و فاقد دانش و تجربه لازم هستیم و هم از نظر تعداد، کنشگران و فاعلان ارتباطی و میدانی که دارای مهارت و تسلط لازم هستند، کم داریم، همچنین نسبت به ابزار ارتباطی از جمله رسانه، کار رسانه‌ای و استفاده از ظرفیت زیست بوم فضای مجازی، دچار مشکل هستیم.
نمی‌گویم دفتر در این زمینه کاری نکرده بالاخره در سالهای اول، اداره کل تبلیغ نوین و معاونت فضای مجازی را راه اندازی کرده‌ایم، لذا در مقام مقایسه بین آن فضای ارتباطی با مخاطبانی که به مذهب و گفتمان انقلاب اسلامی تعلق خاطر دارند با کسانی که فاصله گرفته‌اند و تغییر ذائقه پیدا کرده‌اند و حتی پای منبر نمی‌آیند و عمده زیستشان فضای مجازی است ما نسبت به آنها هم به لحاظ محتوای معنایی، هم الگو و ابزار فعالیت ارتباطی و هم نسبت به کنشگری که بتواند با مهارت برخورد کند، ضعف داریم و این ضعف باید جبران شده و به سمت بهبودش حرکت کنیم.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی خاطرنشان کرد: زمانی که تبلیغ تخصصی را راه اندازی کردیم، انتظار داشتیم این تبلیغ تخصصی تنه بزند به تبلیغ سنتی خودمان، بدون اینکه تبلیغ سنتی به حاشیه برود، حال باید آروزی روزی را داشته باشیم که حجم و گستره فعالیت ما نسبت به این دسته از مخاطبان که در چارچوب‌های سنتی نمی‌گنجند و از قرائت‌های سنتی از دین و انقلاب اسلامی فاصله گرفته‌اند، بیشتر شود و بتوانیم با آنها ارتباط معنایی قوی برقرار کنیم و حجم فعالیت‌ها و کنشگری دفتر و حجم سیاست گذاری موثر و دقیق و مدیریت فرهنگی و اجرای فرهنگی موفق و مناسب تنه بزند به بخش متعارف آن، انتظار چنین روزی را می‌کشیم.
