نقشه مهندسی فرهنگی فارس نخستین برش استانی سند بالادستی فرهنگ عمومی کشور بود که از سال ۱۴۰۰ تلاش کرده تا همه فعالیت‌های فرهنگی این استان را در مسیری مشخص و کارشناسی شده هماهنگ کند و به سرانجامی روشن برساند.
نقشه مهندسی فرهنگی فارس پس از تدوین اولیه، مهر ماه ۱۴۰۰ در سفر رئیس جمهور به فارس رونمایی شد و برای اجرا در اختیار شورای فرهنگ عمومی قرار گرفت.
این سند بالادستی به عنوان آیین‌نامه‌ای اجرایی، وظایف دستگاه‌های مختلف را برای اجرا مشخص می‌کند؛ این سند در ابتدا نیازمند گفتمان‌سازی برای اجرایی شدن داشت بنابراین اخذ برنامه‌ها از دستگاه‌های اجرایی آغاز شد تا در قالب نقشه‌ای یکپارچه فرهنگ فارس را مهندسی کند.
این برش‌های دستگاهی سپس در دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی مورد بررسی و تحلیل قرار دهند، به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس این به مدت ۲ ماه در اتاق فکر این شورا با نقشه مهندسی فرهنگی فارس انطباق سنجی شد و نتیجه آن ۱۷۶ سرفصل اجراییبود که از مرداد ماه گذشته به مرحله اجرا رسید.
نقشه مهندسی فرهنگی استان فارس اکنون در آستانه یکسالگی قرار دارد و این مجالی برای بررسی آن است که چقدر پیش رفته و چه راه‌هایی در پیش‌رو دارد.
نقشه مهندسی فرهنگی فارس؛ هماهنگ کننده و هویت‌ساز
نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز با تشریح اهداف نقشه مهندسی فرهنگی اظهار داشت : نقشه مهندسی فرهنگ عمومی این استان در راستای منویات رهبر معظم انقلاب و تاکید بر ایجاد هویت اسلامی شکل گرفته و فارس به عنوان نخستین استان با تدوین این سند در مسیر پیشبرد اهداف تعیین شده در پیش گرفته است.
آیت الله دژکام با اشاره به اهمیت مدیریت و حکمرانی در عرصه فرهنگی، بیان کرد: فارس در تدوین نقشه راه موفق عمل کرده و به عنوان الگویی برای کشور مطرح شده است و اکنون در مرحله اجرا پایش و بررسی می‌شود.
او در پاسخ به خبرنگار ایرنا که مهمترین ویژگی‌های برش‌های دستگاهی نقشه مهندسی فارس برای پرهیز از ناهماهنگی و موازی‌کاری چیست؟ تدوین این برش‌های اجرایی را به اجتهاد شبیه دانست و گفت: در این فرآیند باید نوعی اجتهاد رخ دهد.
نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: هر دستگاه باید منطبق با نقشه مهندسی فرهنگی استان و متناسب با نیازمندی‌ها برنامه اجرایی خود را ارائه دهد به شکلی که جایگاه هر برنامه در تحقق اهداف این سند بالادستی روشن باشد.
او ادامه داد: نقشه فرهنگ عمومی کشور در سطح ملی با نظر رهبر معظم انقلاب تدوین و برش استانی آن نیز در با عنوان مهندسی فرهنگی فارس رونمایی شده است بنابراین باید همه برنامه‌ها اهداف ان را محقق کند و مستئل فرهنگی موجود را حل کند.
به گفته دژکام امروز برای دست‌یافتن به هویت ایرانی – اسلامی در کشور تلاش می‌کنیم و به این منظور نقشه‌راه خود را تدوین کرده‌ایم؛ بنابراین مدیران دستگاه‌ها باید این نقشه را بخوانند و با کلان برنامه‌ها آشنا باشند تا بدانند رویدادهایی که با تولی‌گری هر یک از دستگاه‌ها اجرایی می‌شود، منطبق با این نقشه باشد.
می‌دهد مدیران این نقشه را بخوانند ببینند این رویداد در راستای کدام یک از مسائل ما است.
او در پایان این گفت‌وگو به این نکته نیز اشاره کرد که در عرصه مدیریت فرهنگی باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد. به گفته وی در این عرصه نباید بر تغییرات تاکید داشت و با تغییرات دولت‌ها همه رده‌های مدیریتی را تغییر داد.
نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: باید با آموزش‌های لازم ظرفیت‌های انسانی موجود تقویت و برای تحقق کلان برنامه‌ها به کار گرفت.
آنچه در یکسال گذشته بر نقشه مهندسی فارس گذشت؛ ایرنا در صدر
برای یک بررسی اجمالی از آنچه در یکسال گذشته بر اجرای نقشه مهندسی فرهنگی فارس گذشته، با مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس به گفت‌وگو پرداختیم؛ به گفته حمیدرضا قانعی در بررسی‌هایی که تا پایان ۱۴۰۱ انجام شده، بر اساس خود اظهاری دستگاه‌ها ۶۸ درصد اهداف محقق شده، ۱۱ درصد در دست اجرا است و ۲۱ درصد آن متوقف مانده است.
او این را هم گفت که سال گذشته اعتبار جداگانه‌ای به عملیاتی شدن نقشه مهندسی فرهنگی اختصاص نیافت و بودجه‌های دستگاه‌های مختلف در این مسیر به کارگرفته شد.
به گفته دبیر شورای عمومی استان فارس حاکم نبودن سبک زندگی اسلامی در نهاد خانواده، برجسته شدن تمایزات قومی مذهبی و تضعیف انسجام اجتماعی یکی از کلان مسائل فرهنگی فارس است که ۲۰ دستگاه در این زمینه نقش آفرین هستند و بیشترین اقدامات این حوزه بر عهده شهرداری و جهاد دانشگاهی است.
به گفته او برجسته شدن تمایزات قومی مذهبی و تضعیف انسجام اجتماعی از دیگر چالش‌ها کلان استان است که اقدامات ۱۷ درستگاه در این حوزه بسیج شده و شهرداری در این حوزه بیشترین نقش‌آفرینی را دارد.
وجود ساختارهای معیوب اداری و مدیریت ناسازگار با رویکرد مدیریت جهادی و وجود بی عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی از دیگر کلان مسائلی است که قانعی مطرح کرد و گفت در این ۲ حوزه ۹ و ۱۲ دستگاه نقش آفرینی می‌کنند و به ترتیب سازمان مدیریت و برنامه ریزی و شهرداری و دادگشتری بیشترین وظایف را به عهده دارند.
به گفته او ضعف انسجام جبهه فراگیر انقلاب اسلامی حوزه فرهنگ، رسانه متعهد و هنر متعالی از دیگر کلان مسائل فرهنگی فارس است که هفت دستگاه برای بهبود آن فعالیت می‌کنند و حوزه هنری بیشترین نقش را به عهده دارد.
دبیر شورای فرهنگ عمومی استان فارس اعتماد عمومی، روحیه کنشگری و شادابی اجتماعی را از دیگر مسائلی مطرح کرد که باید منطبق با نقشه مهندسی فرهنگی فارس بهبود یابد و در این راستا به ترتیب پنج، ۹ و پنج دستگاه فعالیت می‌کنند و ستاد امر به معروف و نهی از منکر و شهرداری پرکارترین هستند.
اعتیاد، افزایش ازدواج و کاهش طلاق، امید به زندگی و خانواده از مساله‌هایی است که او از آنها به عنوان کلان مسائل فارس نام برد و گفت: در این حوزه ها به ترتیب ستاد مبارزه با مواد مخدر، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، شهرداری و آموزش و پرورش و دادگستری بیشترین نقش‌آفرینی را به عهده دارند.
به گفته قانعی عفاف و حجاب، قانونگرایی، گرایش به دین و وحدت اجتماعی نیز از دیگر کلان مسائل فرهنگی این استان هستند که دستگاه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، ستاد امربه معروف و نهی از منکر، تبلیغات اسلامی و شهرداری‌ها بیشترین وظایف را برای حل آنها به عهده گرفته‌اند.
اقدامات فرهنگی و اجتماعی به تفکیک دستگاه‌های فارس
براساس آماری که دبیر شورای فرهنگ عمومی استان فارس در اختیار ایرنا گذاشت وضعیت هر یک از دستگاه‌ها در عمل به برنامه‌های خود در قالب نقشه مهندسی فرهنگی فارس به تفکیک مشخص شده است.
بر این اساس تنها دستگاه‌هایی که در تحقق ۱۰۰ درصدی برنامه‌های خود موفق بوده‌اند ایرنا، کمیته امداد امام خمینی و سپاه پاسداران بوده‌اند و پس از آن بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز توانسته ۸۸ درصد از برنامه‌های خود را عملیاتی کند.
سپس اداره کل اطلاعات، مرکز مدیریت حوزه علمیه، صدا و سیما و سازمان برنامه و بودجه نیز توانسته‌اند ۸۰ درصد از اهداف خود را محقق کنند.
بر اساس این آمار بنیاد ملی نخبگان تنها توانسته ۴۲ درصد از وظایف خود را به انجام برساند، اداره‌کل‌های بهزیستی، تعاون،کار و رفاه اجتماعی، دادگستری، صنعت، معدن و تجارت و پارک علم و فناوری و سازمان فضای مجازی سراج موفقیت ۵۰ درصدی داشته‌اند و سایر دستگاه‌ها در میانه طیف جای گرفته‌اند.
چشم‌انداز سالانه نقشه مهندسی فارس
به گفته دبیر شورای فرهنگ عمومی فارس نقشه مهندسی فرهنگی فارس در پایان یکسال پایش می‌شود تا مگاشت‌های نقشه در اتاق فکر این شورا با توجه به اقتضائات فرهنگی روز جامعه احیا و بروز شود.
قانعی بیان کرد: این پایش‌ها اکنون انجام شده و نگاشت های پایانی این نقشه مطابق با شرایط روز احیا شده، برخی از خلاهای نخست با همفکری کارشناسان مختلف در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی رفع شده و تدوین برش ۱۴۰۲ مرحله نهایی خود را سپری می‌کند و امیداست تا یکماه آینده آماده شود.
آنطور که او گفت در این برش سالانه کلان مسائل و اقدامات ملی و استانی همچنان در جای خود باقی می‌ماند و برنامه فعالیت‌های دستگاه‌ها با توجه به اقتضائات روز جامعه تغییرات جزئی داشته است که در قالب برش ۱۴۰۲ برای اجرا به دستگاه ارسال می‌شود.
مهمترین نقطه ضعف در عمل به نقشه مهندسی فرهنگی استان از نظر رئیس و دبیرشورای فرهنگ عمومی
به طور میانگین ۲۱ درصد از برنامه‌های نقشه مهندسی فرهنگی فارس هنوز اجرایی نشده و ۱۲ درصد نیز کماکان در دست اجرا است. نماینده ولی فقیه در استان فارس در این ارتباط به دستگاه‌های نقش آفرین در این حوزه تاکید کرد که کمک کنند تا هر چه زودتر نقاطی که سبب توقف برنامه‌ها شده شناسایی و رفع شود.
از نظر آیت الله لطف‌الله دژکام هنوز مدیران با بسیاری از کلان مسائل فرهنگی فارس به خوبی آشنایی ندارند و برای رفع این نقص مطالعه نقشه و برپایی دوره‌های آموزشی برای مدیران، کارکنان و نیروهای نقش آفرین در این زمینه الزامی است.
دبیر شورای فرهنگ عمومی نیز عقیده دارد که مهمترین مساله باور مدیران به سند کلان فرهنگی است که اگر رقم نخورد دچار پراکنده کاری خواهیم شد.
او گفت: گفتمان سازی نقشه مهندسی فرهنگی فرآیند بلند مدتی بود که انجام شده و اکنون هر یک از دستگاه‌ها یک کارشناس ناظر به نقشه دارند که محل مراوده شورای فرهنگ عمومی با آن دستگاه است.
به گفته قانعی برای پایش فرآیند رو به رشد نقشه نیز سامانه‌ای طراحی شده که مدیران می‌توانند فعالیت‌های خود و میزان موفقیت در عمل به برنامه‌های را در آن ثبت و اعلام کنند که چقدر مانده تا پایان راه در عمل به وظایف خود برسند.
همانطور که دبیر شورای فرهنگ عمومی نیز بیان کرد وظایف دستگاه‌ها که در قالب نقشه مهندسی فرهنگی فارس هماهنگ شده، با وظیفه‌های ذاتی انها تفاوت یا تقابلی ندارد و قرار نیست این دسنگاه‌ها فعالتهای فوق‌العاده‌ای انجام دهند بلکه تنها باید هماهنگ با دیگر دستگاه‌ها عمل کنند تا به نوعی جورچین حل مسائل فرهنگی این استان شکل گیرد.
در این صورت است که یک پایش کلان و مانیتورینگ نقشه مهندسی فرهنگی به ما نشان خواهد داد که کدام کلان مساله رو به بهبودی و رفته و راه نرفته تا حل کدام چالش بیشتر است.
منبع:ایرنا
