پیش‌نویس سند ملی مسجد از سوی سازمان تبلیغات اسلامی برای بررسی و تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است. بندهایی از این سند درباره کار امامان جماعت، نوید بخش رفع مشکلات اساسی مساجد در این حوزه است.
بحث درباره سند ملی مسجد از سال ۹۹ در مجامع کشور مطرح است که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان تبلیغات اسلامی موظف به تدوین آن شده است. آنچه از این سند در اختیار قرار گرفته است، نوید سر و سامان گرفتن اوضاع مساجد کشور را می‌دهد. در این سند درباره امام جماعت مساجد مفصل صحبت شده است. طلبه‌ای که فعال بودن و تلاش او به عنوان مدیر می‌تواند مسجد را احیا کند.
حوزه علمیه وظیفه تربیت امام جماعت را دارد
در پیش‌نویس این سند در خصوص امام جماعت آمده است که محور مسجد امام جماعت است. امام جماعت شایسته، روح و مایه حیات و مدیر طبیعی مسجد است. امام جماعت یک شغل مهم و اساسی است و به عنوان یک کار حاشیه‌ای نباید به آن نگاه کرد. پیش‌نماز مسجد تنها وظیفه‌اش امام جماعت نیست و اقامه نماز، اقامه حق و عدل، اقامه دین، ابلاغ احکام دینی از جمله وظایف امام جماعت است. حوزه‌های علمیه برای آماده‌سازی روحانیونی در طراز امام جماعت وظیفه‌ای ذاتی و طبیعی دارند.
تغذیه مالی امام جماعت از مردم است
استقلال ویژگی منحصر به فرد روحانیت شیعه در این سند مطرح شده است و آمده است: امام جماعت وابسته به مراکز قدرت نیست و از آنجا نصب و عزل نمی‌شود اما در عین حال در صحنه است. «مردمی بودن» نیز ویژگی منحصر به فرد دیگر است که باید در امام جماعت باشد. او متصل به مردم، برای مردم و در شئون روحانیت در خدمت مردم است. ارتباط امام جماعت و مردم یک ارتباط دو جانبه و تنگاتنگ است. بنابراین تغذیه مالی امامان جماعت از مردم است. امام جماعت هم به مردم رسیدگی می‌کند.
امام جماعت باید همدل مردم باشد و در شئون «مسئله‌گویی»، «گره‌گشایی»، «مشاوره»، «حل و فصل اختلافات»، «تبلیغ معارف اصیل دینی و اسلام ناب»، «مبارزه با خرافات»، «برقراری رابطه و انس»، «راهنمایی»، «پیش قدمی در تحولات اجتماعی»، «اداره و ساماندهی مسجد» و سایر وظایف خود ایفای نقش کند.
مشکلات امامان جماعت مساجد
در این سند در بخش نیروی انسانی ابتدا از مشکلات و مسائل موجود در این حوزه سخن گفته شده است. کمبود (کمیت) و ضعف (کیفیت) نیروی انسانی موجود در حوزه‌های علمیه برای امامت مساجد، کاهش جدی ورودی‌های حوزه علمیه به عنوان تنها منبع تأمین نیروی انسانی برای امامت مساجد، فقدان الگوی مناسب برای تأمین معیشت امامان مساجد با لحاظ اقتضائات حکمرانی ولایی، شأنیت اجتماعی نازل جایگاه امامت جماعت در میان طلاب علوم دینی، تعدد، ناهماهنگی و فقدان یکپارچگی نهادهای مستقر کننده امامان مساجد، فقدان دسترسی به خدمات توانمندسازی امامان در دوره استقرار، ابهام در خصوص مرجع عزل و نصب امامان مساجد، فقدان الگو و نهاد مشخص برای رصد، پایش و ارزیابی امامان مساجد و عزل آنان در صورت نیاز، وجود اختلاف و ناهماهنگی بین عوامل حاضر در مسجد مانند هیأت امنا، امام مسجد، پایگاه‌های مقاومت بسیج، کانون‌های فرهنگی هنری و هیأت‌های مذهبی، فقدان متولی مشخص و کارآمد برای اداره و ساماندهی مسائل شاغلین در مسجد در امور «شناسایی»، «انتخاب»، «انتصاب»، «توانمندسازی»، «امور معیشتی-رفاهی»، «ارزیابی» و «نظارت مستمر»، ناکارآمدی سازوکار «هیأت امنای مسجد» و در نهایت بهره‌گیری ضعیف و کم‌توجهی به ظرفیت‌های «گروه‌های مردمی»، «جوانان»، «خواهران» در امور مساجد از مشکلات مطرح شده برای امامان جماعت مساجد است.
تربیت سالانه ۴۰۰۰ امامِ مسجدِ توانمندِ جدید در حوزه علمیه
در سند ملی مسجد برای حل این مشکلات و مسائل هم راه‌حل ارائه شده است. طراحی و اجرای بسته جامع تربیت امام توسط مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه با هدف تربیت سالانه ۴۰۰۰ امام توانمند جدید، توانمندسازی امامان مساجد توسط بنیاد هدایت، طراحی الگوی تأمین معیشت امامان مساجد با تأکید بر حفظ ویژگی مردمی بودن و آموزش به امامان، فراهم‌سازی امکان واگذاری خدمات حاکمیتی به مساجد، راه‌اندازی صندوق تحول محله در مسجد، ارائه خدمات معیشتی و رفاهی به صورت متمرکز به امامان مساجد از سوی مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، گفتمان سازی و الگوسازی درباره جایگاه امامت جماعت مسجد، تعیین دبیرخانه شورای هدایت و راهبری امور مساجد هر شهرستان به عنوان متولی سازماندهی استقرار امامان مساجد، راه‌اندازی سکوی ملی ارائه خدمات توانمندسازی امامان، راه‌اندازی جامعه خادمین مسجد برای هر یک از مساجد از جمله راه‌حل‌های پیش‌بینی شده در این سند است.
امام جماعت چگونه منصوب شود؟
تعیین امام جامعه خادمین مسجد به عنوان مرجع عزل و نصب امام مسجد، تعیین دبیرخانه شورای هدایت و راهبری امور مساجد به عنوان مرجع عزل و نصب امام مسجد در صورت فقدان جامعه خادمین مسجد و یا شرایط اضطراری، تعیین امام جمعه شهرستان به عنوان مرجع تنفیذ عزل و نصب امام مسجد از راه‌کارهای پیش‌بینی شده برای مشکل فقدان دستورالعمل برای انتخاب و نصب امام جماعت در سند است.
پیش‌نویس این سند از سوی سازمان تبلیغات اسلامی اواخر سال ۱۴۰۱ به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای بررسی و تصویب ارسال شد که آخرین اخبارها حاکی از آن است که دبیرخانه این شورا ایراداتی بر سند وارد کرده است و متن برای بازنگری و اصلاح مجدداً به سازمان تبلیغات اسلامی ارجاع داده شده است.
منبع:فارس
