به مناسبت سالروز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی(ره) گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو با دکتر محمدحسین ساعی، رئیس دانشگاه سوره و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفتگو کرد. در این گفتگو که با موضوع «نقد و بررسی شورای عالی انقلاب فرهنگی» برگزار شد، به ارزیابی عملکرد این شورا و همچنین ارائه راهکار ایجابی پرداخته شد.
دکتر ساعی، رئیس دانشگاه سوره در ارزیابی عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی از ابتدای تأسیس آن بیان کرد: قبل از انقلاب اسلامی، دانشگاه بیش از آن که یک مرکز تولید علم یا حل مشکلات کشور باشد، نهادی برای انتقال نوعی از فرهنگ غربی بود. تحصیلات تکمیلی و تعداد دانشجوها کم بود. مشکلات کشور را حل نمی‌کرد و مشکلات کسان دیگری را حل می‌کرد. عملاً قبل از انقلاب ما دانشگاهی نداشتیم. بعد از انقلاب هم به دلیل حضور گروهک‌های مسلح در دانشگاه‌ها و موارد دیگر چاره‌ای جز این نبود که دانشگاه تعطیل شود تا بازسازی دانشگاه صورت بگیرد. این بازسازی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی رخ داد.
او برخی دستاورد‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی را این چنین برشمرد: پس از انقلاب ما توانستیم منابع انسانی قدرتمندی ایجاد کنیم. این که صحبت از مهاجرت نخبگان می‌شود، دلیلش همین است که خروجی‌های دانشگاهی قوی داریم. یک استاد دانشگاه آمریکایی می‌گفت که ایران بهترین مهندس‌های مقطع کارشناسی را تربیت می‌کند. این خروجی‌های قوی، پیشرفت در نانو، جهاد دانشگاهی و... همه مولود شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین در خصوص دستاوردهای این شورا در زمینه هنر اضافه کرد: قبل از انقلاب عملاً سینمایی هم وجود نداشت اما الان ایران یکی از 10 سینمای قدرتمند جهان است. در حوزه هنرهای تجسمی هم خیلی پیشرفت کرده‌ایم. چندصد گالری فقط در شهر تهران داریم؛ در صورتی که قبل از انقلاب شاید حدود 10 گالری داشتیم. این فقط یک تغییر کمی نیست، بلکه یک تغییر کیفی را هم نشان ‌می‌دهد.
محمدحسین ساعی معتقد است که با توجه به این موارد بیان شده تا حد متوسطی شورای عالی انقلاب فرهنگی موفق بوده است.
او در پاسخ به این سوال که «برخی از متخصصین برای شورای عالی انقلاب فرهنگی جایگاه ستادی قائل‌اند و می‌گویند قوه عاقله فرهنگی کشور باید در این شورا شکل بگیرد و شأن عملی ندارد. چه موانعی وجود داشته که شورا را تا حدی از این جایگاه ستادی دور کرده است؟ و چگونه می‌توان به آن شأن قوه عاقله ستادی نزدیک شد؟» گفت: تجربه حکمرانی ما خیلی تجربه‌ی زیادی نیست. الان خیلی‌ها اعتقاد دارند که باید در برخی زوایای حقوق اساسی بازسازی صورت بگیرد تا از یک مدل نیمه‌ریاستی-نیمه‌پارلمانی به مدل پارلمانی تبدیل شویم. البته نمی‌توان این نظرات را قطعی بیان کرد. شورای عالی انقلاب فرهنگی هم همینطور است. از سویی کمتر مورد مشابه این شورا در کشورهای دیگر داریم که بتوان از آن‌ها کسب تجربه کرد. درباره نهادی مثل پارلمان، موارد متعدد در کشورهای مختلف هست که می‌توان از تجربه آن‌ها استفاده کرد اما شورای عالی انقلاب فرهنگی تقریباً منحصر به فرد است. این شورا در این دهه‌ها در حال تجربه‌کردن است و باید از خلال تجربه به مدل بومی خود برسد.
ساعی شوراهای عالی را در مقام جبران خلأ مجلس دوم می‌داند. مجلسی که در بعضی کشورها به مجلس سنا شناخته می‌شود و امکان یک استمرار را برخلاف مجلس نمایندگان فراهم می‌کند.
رئیس دانشگاه سوره با اشاره به حکم اخیر مقام معظم رهبری برای اعضای شورا، با تأکید بر کلیدواژه تحول در آن حکم بیان کرد: تحول یعنی تجربه را در نظر بگیریم و در مسیر اصلاح حرکت کنیم. اعضای شورا حدود 25 جلسه فقط درباره همین تحول داشته‌اند. یعنی چیزی بیش از دو برابر تعداد کل جلساتی که در دولت قبل در یک سال برگزار ‌می‌شد.
به گفته دکتر محمدحسین ساعی نتایج آن جلسات، تغییراتی ساختاری در دبیرخانه شورا و روشن‌تر شدن رابطه شورای عالی با سه قوه و بقیه شوراها و مراکز بود و در مجموع زمینه سیاست‌گذاری مؤثرتر فراهم شد.
او در توضیح ایده‌های اجرایی تحولی در شورا ادامه داد: ما یک کمیسیون هماهنگی بین قوا تعریف کردیم که زمانی که شورا با نهادی به اختلاف بخورد، نقش‌آفرینی می‌کند. در جلسه‌های شورا نوعی حضور کارشناسی و دلسوزانه وجود دارد، نه سیاسی و سیاست‌زده. این فرایند خیلی کمک به اجماع می‌کند.
ساعی افزود: یکی از تجربیات خوب، افزایش ظرفیت پزشکی بوده است. حدود یک دهه نهادهای دیگر می‌خواستند این مسأله را حل کنند و نهایتاً شورا با بررسی کارشناسی دقیق، تصمیم افزایش ظرفیت را گرفت. همه دستگاه‌های مرتبط دولتی و غیردولتی دعوت شدند و چندماه صحبت‌های مفصلی صورت گرفت و نهایتاً روی نقطه‌ای اجماع شد که منفعت همه ذی‌ربطان و ذی‌نفعان لحاظ شود.
پرسش بعدی دبیر سرویس فرهنگی خبرگزاری دانشجو این بود: «به نظر می‌رسد شورا گاهی شأن ریش‌سفیدی برای حل کژکارکردی‌های سایر نهادها پیدا می‌کند. در مواردی مثل اساسنامه مرکز آموزش عالی علوم دریایی یا موضوع استعدادهای برتر شاید اصلاً نیازی نبود شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود کند. در این مورد چه نظری دارید؟»
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سوال گفت: شورا در مواردی ورود می‌کند که در فرایند کار یک گرفتگی وجود داشته باشد و کشور به این نتیجه رسیده باشد که شورا باید ورود کند. مثل وقتی که یک پرونده‌ای سال‌ها بلاتکلیف بماند. برخی موارد را هم خود شورا تشخیص می‌دهد. مثلاً به توجه به نخبگان خیلی در گذشته بها داده نمی‌شده است اما تقریباً تمام مصوباتی که با محوریت توجه به نخبگان است، توسط این شورا تصویب شده است؛ مثل خود تشکیل بنیاد نخبگان یا سقف دستمزدی که مجلس معین کرد و باعث مشکلاتی در دانشگاه‌ها شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی در این خصوص جلسه برگزار کرد و باعث اصلاح مصوبه مجلس شد: قضات و اعضای هیئت علمی از قاعده سقف دستمزد مجلس خارج شدند.
در ادامه دبیر سرویس فرهنگی خبرگزاری دانشجو پرسش بعدی خود را مطرح کرد: «مسأله دیگر این است که شورا گاهی انقدر درگیر این مسائل مشابه و دیوانسالاری می‌شود که از مسأله‌ی بسیار مهم فرهنگ عمومی باز می‌ماند. چه باید کرد که شورا بیشتر با این فرهنگ عمومی درگیر شود؟»
دکتر ساعی ضمن تأکید بر این که جواب به این سؤال چندان راحت نیست، پاسخ داد: فرهنگ امر بسیار اسوه‌محوری است. ما تعداد کمی اسوه‌های فرهنگی داریم. از سویی دیگر ما به معنای واقعی کلمه با تهاجم فرهنگی روبرو هستیم. در وضعیت بسیار سختی هستیم و تجربه کافی هم نداریم.
محمدحسین ساعی ضمن بیان این که شوراهای فرهنگ عمومی و مهندسی فرهنگی کشور از شوراهای اقماری این شورای عالی است، گفت: از طریق شورا احتمال زیاد بتوان کاری کرد که بودجه فرهنگی استانی از سال 1402 افزایش پیدا کند و این می‌‌تواند نقطه تحولی مناسبی باشد.
دکتر ساعی در جمع‌بندی سخنان خود بیان کرد: من رویکرد غر زدن ندارم که بگویم در چه دوره‌هایی شورا را تضعیف کردند. دهه 90 خیلی دهه خوبی برای شورای عالی انقلاب فرهنگی نبود اما امیدواریم که در دهه پیش رو وضعیت جدیدی در حوزه فرهنگ و هنر ایجاد شود.