به مناسبت سومین سالگرد صدور بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به همت اندیشکده معنویت و اخلاق اندیشگاه بیانیه گام دوم پیش‌نشستی با عنوان مختصات انسان انقلابی در گام دوم انقلاب اسلامی با حضور عادل پیغامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد دانشگاه امام صادق (ع)، شب گذشته یکشنبه ۱۷ بهمن ماه برگزار شد.
این پیش‌نشست‌ها هر روز ساعت ۱۸ به صورت برخط از طریق لینک b۲n.ir/tabeenbayanieh با ترافیک رایگان اینترنت در دسترس عموم قرار دارد.
عادل پیغامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست گفت: انسان انقلابی مهمترین مخاطب بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است. برای بحث در مورد انسان انقلابی باید بدانیم که انسان انقلابی انسانی اولاً برانگیخته و مبعوث شده است و ثانیاً هویت جمعی او بر هویت فردی وی اولویت دارد و بنا نیست که با بررسی انسان انقلابی به سمت فردگرایی حرکت کنیم.مقام معظم رهبری در همین بیانیه به هویت جمعی و تمدن سازی تأکید دارند. رابطه فرد و جامعه رابطه جز و کل نیست، بلکه رابطه بعض و کل است. همچنین ایشان تأکید دارند که در مقام تحقق فلسفه دین راه از جامعه سازی می گذرد. در این جامعه سازی مفهوم ولایت معنا پیدا می کند.. ما گاهی ولایت را نقطه ای می فهمیم و آن را به یک فرد در رأس هرم جامعه محدود می کنیم، ولی رهبر معظم انقلاب، ولایت را یک امر شبکه ای در به هم پیوند دادن انسان ها برای رسیدن به یک جبهه واحد می دانند.
وی افزود: می توان ویژگی هایی که در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی برای انقلاب اسلامی قائل شده را به انسان انقلابی هم بسط دهیم. مقام معظم رهبری بر فراموش نشدن گذشته تاکید دارند. آنچه که بوده ایم و آنچه که تاکنون شده ایم فراموش نشود. پس انسان انقلابی انسانی که حافظه تاریخی اش پاک نشده است. به تعبیر حضرت آقا، انقلاب به یک انحطاط تاریخی طولانی پایان داد. انسان انقلابی نباید مسیری که از انحطاط تاریخی برای رسیدن این دولت کریمه رسیده ایم را فراموش کند. در زمان شروع زمزمه های اولیه انقلاب هم مردم هنوز به آن سطح از آگاهی نرسیده بودند که آن برانگیختگی اتفاق بیفتد، ولی رفته رفته هر چه به سال ۱۳۵۷ نزدیکتر شدیم آن انحطاط تاریخی کمرنگ‌تر شد و به میزان برانگیختگی مردم اضافه گشت.
پیغامی ادامه داد: به دلیل اهمیت حافظه تاریخی است که بخش زیادی از بیانیه، روایت گام اول است و ثانیاً این انسان رو به آینده دارد. به تعبیر مقام معظم رهبری اگر دیگران برای ما روایت کنند عرصه را از دست می دهیم. نباید بگذاریم که حافظه های تاریخی پاک شوند، اگر یعنی این روایت به تصویری از آینده متصل می شود که انتهای مسیر او است که همان فرمانروایی مستضعفین بر زمین است. در واقع این نگاه ظرفیت یک آینده شناسی را برای انسان انقلابی باز می کند که می تواند تصویری از آینده مطلوبش داشته باشد و به واسطه این تصویر مطلوب شناخت پیش دستانه از تهدیدها داشته باشد، نترسد و بتواند مسیر را ادامه دهد.اگر بخواهیم مقایسه ای بین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی انجام دهیم درمی یابیم که مقام معظم رهبری وقتی می خواهند با جوانان غربی صحبت کنند با زبان ساده تری سخن می گویند در حالی که ادبیاتی که با آن با مخاطبان بیانیه دوم سخن می گویند به مراتب پیچیده تر و پرمحتوا تر است.
استاد دانشگاه امام صادق (ع) اضافه کرد: زمانی که به این توجه کنیم که مقام معظم رهبری یک اندیشمند ساده نیستند؛ ایشان در فلسفه تاریخ مطالعات گسترده ای داشتند، جریان و سیر تاریخ را می شناسند، انقلاب ها و نهضت های مختلف را مورد بررسی قرار دادند، آینده و مسیر تاریخ در جوامع را بر اساس فلسفه ها و سنن الهی را می شناسند و در این برهه زمانی جوانان انقلابی را در قامت چنین مخاطبی می بینند که می توان چنین مجموعه ای را به آنها ابلاغ کنند.دشمن در تلاش است که حافظه های تاریخی ما را پاک کند یا با یک سری اطلاعات جعلی جایگزین کند. روایت‌های مختلفی از گذشته ارائه می دهد. یک‌سری رویدادهای غیرموجود را موجود جلوه می دهد. حقایق را معکوس جلوه می دهد. جای جلاد و شهید را عوض می کند. به وضوح دروغ می گویند.
پیغامی گفت: دومین کارکرد این بیانیه این است که انسان انقلابی انسان رو به آینده است. در عین اینکه حافظه تاریخی را از دست نداده، تصویری از آینده دارد. یکی از کارکردهای مهدویت این است که انسان دیندار برای آینده این جهان یک منزلگاه پایانی را تصور می کند. تمام ادیان نسبت به موعود بذری را کاشته اند. انسان غیر دیندار موعود ندارد، هرچند که ممکن است موعودهای ساختگی برایش بسازند.آمریکایی‌ها سالهاست که تحت عنوان رؤیای آمریکایی در تلاشند که برای مردمشان یک آینده مجعول بسازند. همان طور که انسان کامل ندارند و برای الگوسازی شخصیت‌های ابرقهرمانی را برجسته می‌کنند، برای آینده موعود هم رؤیا ساخته اند. همین کلمه رؤیا نشان دهنده این است که عمق خواسته آنها چیزی فراتر از خیال پردازی نیست، ولی آینده شناسی انسان دین مدار، آینده شناسی واقعی مبتنی بر حقایق قرآن است.
استاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: برای مقام معظم رهبری بسیار مهم است که چهل سالگی که نقطه عطف بلوغ است برای یک عنصر فرهنگی استفاده کنند تا به انسان انقلابی بگویند که تو به درجه ای از بلوغ رسیده ای و این نقطه باید نقطه عطف تو برای حرکت دوم باشد. در چهل واره باید یک گام دوم را برداری. این هستی شناسی که معظم له برای انسان انقلابی خلق می کنند بسیار حائز اهمیت است. این بیانیه تلاشی است برای اینکه به آینده فکر کنیم و در روزمرگی غرق نشویم.اگر مفهوم اننظار را در نظر بگیریم در روزمرگی گم نخواهیم شد، چون انتظار حسی است که باید هر لحظه در وجودمان حس کنیم و برای آن لحظه خاص آمادگی داشته باشیم. حضرت آقا بارها در سخنرانی هایشان به این نکته اشاره کردند که گروه هایی تشکیل دهید و برای ایران پیشرفته ۵۰ سال آینده بیندیشید. بسیار مهم است که این تصویر در انسان انقلابی ساخته شود. آینده شناسی اقتضاء می کند که فرصت ها و تهدیدها را بشناسید. انسان انقلابی با این آینده شناسی که دارد با تهدیدهای ناشناس، پیش دستانه مقابله می کند. یکی از خروجی های این آینده شناسی امیدواری است. نگاه توحیدی و الهی باعث می شود انسان امیدوار همواره به خدا امید داشته باشد و همه مشکلات را در مقابل خدا ناچیز می داند.
پیغامی گفت: در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی چندین بار به دوگانه هایی اشاره شده است که جای بحث دارند. مثلاً رهبری بر دوگانه اسلام و اسکتبار یا چپ و راست مدرنیته تأکید دارند. در جایی اشاره می کنند که یک سری دوگانه های ساختگی مثل دین و دنیا را به مردم تحمیل کرده اند. این انقلاب سعی کرده که این چارچوب ها را بشکند. از طرفی نیاز بوده که دوگانه ای در ذهن ساخته شده و پررنگ شوند. این دوگانه ها در نهایت به نزاع حق و باطل بر می گردند. به عنوان مثال می توان به دوگانه ای مثل رویش ها و ریزش ها اشاره کرد که ایشان خواستند این امید را به ما بدهند که رویش و ریزش بخشی از مسیر است و نباید باعث نگرانی شود.مقام معظم رهبری بالغ بر ۳۳ صفت برای انقلاب اسلامی ایران نام بردند که می‌توانیم آنها را به انسان انقلابی هم نسبت دهیم. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می کنم: مثلاً می فرمایند انقلاب اهل افراط و چپ روی نیست. انقلاب در برابر زورگویان و گردن کشان صراحت و شجاعت داشته است. امروزه مردم دنیا هم قبول دارند که تنها نظامی که بدون وابستگی به زر و زور صحبت می کند جریان انقلاب اسلامی است. انقلاب دفاع از مستضعفان و مظلومان را در سرلوحه کار خود قرار داده است. انقلاب چه در برخورد با دشمنان خود و چه در برخورد با غافلان داخلی، جوانمردی و مروت انقلابی دارد. انقلاب اهل صداقت و صراحت است. انقلاب مایه سربلندی ایران و ایرانی است. انقلاب آرمانش بزرگ است؛ از جمله این آرمان‌ها می توانیم به ایجاد تمدن نوین اسلامی اشاره کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اگر آرمان‌ها بزرگ باشند بسیاری از اختلافات سیاسی، زودگذر و کمرنگ می شوند. کارکرد انقلاب آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظماست. این آمادگی همان انتظار فعال است. انسان انقلابی حتماً در ابعاد جهانی فکر می کند. دشمنان دوست دارند که ما را در سطح منطقه نگه دارند، ولی انسان انقلابی نگاه جهانی دارد. هر چند که گاهی دایره عمل ما محدود و منطقه ای است، اما نگاه و افق جهانی است. انقلاب ما مردمی ترین انقلاب است. انسان انقلابی هم باید مردمی ترین عنصر باشد. انقلاب باگذشت و مهربان است. انقلاب مظلوم هست، اما ظلم پذیر است. انقلاب فاقد احساس و ادراک نبوده و زنده است. انقلاب با اراده و فعال است. انقلاب محکم و غیرمردد است. انقلاب دارای انعطاف است. انقلاب آماده تصحیح خطاها است. انقلاب متحجر نیست. انقلاب آغازگر عصر جدید است. رهبری به نخبگان فرمودند: فرض کنید در حال یافتن تئوری های علمی ای هستید که ۵۰ سال دیگر جزو مطالب رایج است. انقلاب نهضت آمیختگی دین با آسمان (مقابله با سکورالیسم) است. انقلاب ترکیب دین و دنیا است. انقلاب نظم در عین جوشش انقلابی است. معمولاً انقلابها در مسیر بی نظمی پیش می روند و حتی بی نظمی را تئوریزه می کنند. انقلاب ما این دو صفت به ظاهر متضاد را در یک وحدت منسجم جمع کند.
پیغامی در پایان بیان کرد: از دیگر نکاتی که در بیانیه گام دوم روی آن تاکید ویژه شده بحث رسانه و جنگ روایتها است. مقام معظم رهبری معتقدند که جوانان باید در شکستن محاصره تبلیغاتی دشمن پیشگام باشند و نباید اسیر هجمه های تبلیغاتی و عملیات روانی شوند. ایشان می فرمایند یکی از دلایلی که صفات الهی را به ما می آموزند این است که قرار است تلاش کنیم که شبیه خدا شویم. به این دلیل باید به عنوان انسان های انقلابی، صفاتی مشابه انقلاب داشته باشیم.