برگزاری پنج‌دوره از کنگره علوم انسانی اسلامی، سبب شده جریان فعالی در حوزه تحول علوم‌انسانی با رویکرد اسلامی در کشور ترویج پیدا کند و عملاً بستر علمی نوپا فراهم شود.
فرایند گفتمان‌سازی و جریان‌سازی در فضای علمی ذیل تحول علوم انسانی اسلامی را می‌توان جزو دستاوردهای علمی در بستر گفتمان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به حساب آورد. زیرا بازنگری در مضمون و ماهیت علوم انسانی یکی از اقداماتی بوده که در راستای بومی‌سازی علوم انسانی مطرح می‌شود. بر همین‌اساس موج اسلامی‌سازی علوم انسانی پس از پیروزی انقلاب به راه افتاد و تاکنون ده‌ها مجلد کتاب و صدها مقاله علمی پژوهشی و پنج کنگره علمی و پژوهشی در این زمینه منتشر و برگزار شده است.
برگزاری کنگره علوم انسانی اسلامی که امسال ششمین دوره آن برگزار می شود، طی سال‌های گذشته فضایی را برای به نمایش درآمدن آخرین دستاوردهای تحول در علوم انسانی فراهم آورده تا نخبگان و اندیشمندان این حوزه را گرد هم آورد و ویترینی برای عرضه مقالات و پژوهش های انجام گرفته باشد.
برگزاری پنج دوره از کنگره علوم انسانی اسلامی تاکنون سبب شده جریان فعالی در حوزه تحول علوم‌انسانی با رویکرد اسلامی در کشور ترویج پیدا کند و عملاً بستر علمی نوپا فراهم شود. این نوپایی در بخش‌های مختلف و در راستای تعریفی روشن، مستدل و قابل دفاع از علوم انسانی اسلامی مبتنی بر مبانی دین و آموزه های اسلام نمود پیدا کرده است و حالا قرار است ششمین دوره کنگره علوم انسانی اسلامی به همراه پنجمین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی در آذرماه با حضور نخبگان و اندیشمندان برگزار شود.
در کنگره‌های پیشین، سعی شد با به کارگیری کمیته ها و کمیسیون های تخصصی مسیر علوم انسانی اسلامی با تحولی شگرف روبه رو شود و در همین راستا آخرین یافته های علمی و پژوهشی را مورد بررسی قرار می دهد.
* نگاهی گذرا بر پنج دوره برگزاری کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی
جمعی از مراکز علمی کشور با هدف تولید علوم انسانی اسلامی، زمینه‌سازی برای گسترش نوآوری و نظریه‌پردازی در علوم انسانی با رویکرد اسلامی در ایران و خارج از کشور به همراه جذب و هماهنگی دانشگاهیان علاقه‌مند به مطالعه روشمند در رشته تخصصی خود با رویکرد اسلامی، تصمیم گرفتند کنگره ای را در جهت زمینه‌سازی برای تولید اطلاعات و منابع در زمینه علوم انسانی اسلامی و تلاش برای فعال‌نمودن گروه‌های علمی مرتبط در سال ۹۱ طراحی کنند که اکنون پنج دوره از آن با موفقیت برگزار شده است.
کنگره اول
اولین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ با حضور دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی و اساتید و محققان برجسته برگزار شد. در دوره اول ۶۳۶ چکیده و مقاله دریافت شد و ۹۰ مقاله مورد تایید قرار گرفت.
چاپ مجموعه مقالات اولین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی این مجموعه مقالات توسط انتشارات آفتاب توسعه در ۵ جلد در اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ منتشر شده است.
در کنگره اول بیش از ۳۰ نفر از محققان و علاقمندان کشورهای مختلف مشارکت داشتند. اندیشمندانی همچون پروفسور منیر فاشه از فلسطین، پروفسور راجو از هند و دکتر کلود آلوارز از هند در کنگره اول حضور پیدا کردند. بخش بین المللی نخستین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با حضور علامه آیت الله مصباح یزدی و صاحب نظران داخلی و خارجی در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شده بود.
کنگره دوم
دومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی ۲۶ آبان ماه ۱۳۹۲ در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا و سیما و اختتامیه آن ۲۷ آبان ماه در بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسرا برگزار شد. در کنگره دوم ۵۴۲ چکیده و مقاله کامل دریافت شد که در نهایت ۱۱۱ مقاله مورد پذیرش قرار گرفت.
در این کنگره تعداد محدودتر و البته با کارنامه علمی پربارتری شرکت داشتند. برخی از مهمانان بین المللی کنگره دوم شامل دکتر اسد زمان پروفسور موسسه بین المللی اقتصاد اسلامی در دانشگاه بین المللی اسلامی اسلام آباد پاکستان، دکتر ماسودال چودری استاد تمام اقتصاد در دانشکده بازرگانی دانشگاه سلطان قابوس عمان، دکتر رولاند پیچ استاد فلسفه و مطالعات اسلامی در دانشگاه مونیخ آلمان، دکتر حسین هریانتو استاد فلسفه دانشگاه جاکارتا در اندونزی و دکتر مظفر اقبال موسس و بنیانگذار مرکز اسلام و علم آلبرتا در کانادا می شدند.
کنگره سوم
در سومین کنگره علوم انسانی اسلامی ۵۶۹ چکیده مقاله و ۴۱۱ اصل مقاله به دبیرخانه رسیده که تعداد ۹۲ مقاله آن در روز برگزاری کنگره در قالب ۱۰ کمسیون تخصصی ارائه شد. در نهایت ۹۷ مقاله علمی و تخصصی برای چاپ در کتاب کنگره تایید شد. مهم‌ترین ویژگی کنگره سوم در مقایسه با دو کنگره قبلی ارائه مقاله از سوی استادان صاحب نام بود.
نشست بین‌المللی سومین کنگره در روز نهم آبان ماه ۱۳۹۴ در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما و با حضور اساتید و صاحب‌نظرانی از ایران و لبنان برگزار شد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر شیخ شفیق جرادی رئیس موسسه پژوهشی «معهد المعارف الحکمیه للدراسات الدینیه والفلسفیه» و دکتر احمد ماجد استادیار «معهد المعارف الحکمیه للدراسات الدینیه والفلسفیه» از کشور لبنان در این همایش حاضر بودند.
مراسم افتتاحیه کنگره سوم با حضور دکتر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و مراسم اختتامیه با حضور مرجع عالیقدر حضرت آیت الله مکارم شیرازی برگزار گردید.
کنگره چهارم
برای کنگره چهارم، ۴۸۶ چکیده مقاله و ۳۷۱ اصل مقاله به دبیرخانه رسید که حدود ۸۰ مقاله آن در روز برگزاری کنگره (دوم آبان ماه ۱۳۹۶) در قالب ۱۰ کمسیون تخصصی ارائه شد. از این مقالات، ۱۲۰ مقاله پذیرفته و در ده جلد منتشر شده است.
در چهارمین دوره کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی از چند تن از اندیشمندان و محققان برجسته جهان اسلام دعوت به عمل آمد تا در کنگره چهارم حضور یافته و آخرین دستاوردهای علمی خود را ارائه کنند اما به جز دکتر مظفر اقبال اندیشمند پاکستانی مقیم کانادا، دیگر دانشمندان امکان حضور در همایش را پیدا نکردند.
کنگره پنجم
پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی سوم آذرماه سال ۱۳۹۸ با حضور حجت الاسلام ابراهیم رئیسی رئیس وقت قوه قضائیه برگزار شد. در این دوره از برگزاری ۴۶۵ چکیده مقاله و ۳۶۳ مقاله به دست ما رسیده است که از میان آنها مقالات برگزیده انتخاب شده‌اند. همچنین از عثمان بکّار مالزیایی به عنوان یکی از برجسته‌ترین صاحبنظران خارجی در حوزه علوم انسانی اسلامی تجلیل به عمل آمد.
آیین اختتامیه پنجمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و چهارمین جایزه بین المللی علوم انسانی اسلامی در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) و با حضور مرحوم آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی برگزار شد.
منبع:مهر
