رهبر معظم انقلاب درباره کتاب خوب معتقد هستند: برای اینکه اثری ماندنی شود، باید خوب باشد. خوب هم که می‌گوییم، یعنی پاسخی به یک سؤال و یک نیاز باشد. خوب فقط معنایش این نیست که از لحاظ هنری خوب تنظیم شده باشد و خیلی عمیق باشد. ممکن است این‌طور نباشد؛ لیکن پاسخی به یک نیاز باشد؛ مهم این است.
امسال بیست و نهمین دوره هفته کتاب و کتابخوانی جمهوری اسلامی ایران را جشن می‌گیریم. هر سال یک شعار و عناوینی برای هر یک از روزهای هفته انتخاب می‌شود و امسال با شعار «جای خالی را با کتاب خوب پر کنیم» آغاز می‌شود. آغاز این رویداد در حالیست که حال کتاب خوب نیست و نیازمند تدبیر مدیران فرهنگی است. این را هم رسانه‌ها و هم ناشران، مؤلفان، مترجمان و کسانی که دلشان برای کتاب می‌تپد، بسیار گفته‌اند و تکرار شده است اما دریغ از اقدام مؤثر. اکنون کتاب در شرایطی است که اقدام می‌طلبد نه سخنرانی و شعار.
در گزارش پیش رو می‌خواهیم در رابطه با کتاب خوب که شعار امسال با همین محوریت انتخاب شده است، پیام‌های رهبر معظم انقلاب را بازخوانی کنیم تا بتوانیم به مؤلفه یا مؤلفه‌هایی در این زمینه دست یابیم و بتوانیم کتاب خوب را بشناسیم.
رمزگشایی یک حقیقت تاریخی
کتاب، دروازه‌ای به سوی گستره دانش و معرفت است و کتاب خوب، یکی از بهترین ابزار‌های کمال بشری است. همه دستاورد‌های بشر در سراسر عمر جهان، تا آنجا که قابل کتابت بوده است، در میان نوشته‌هایی است که انسان‌ها پدید آورده‌اند و می‌آورند. در این مجموعه بی‌نظیر، آموزش‌های آسمانی و درس‌های پیامبران به بشر و دانش‌ها و شناخت‌هایی است که سعادت بشر بدون آگاهی از آن امکان‌پذیر نیست. کسی که با این دنیای زیبا و زندگی‌بخش- دنیای کتاب- ارتباط ندارد بی‌شک از مهم‌ترین دستاورد انسانی و نیز از بیشترین معارف الهی و بشری محروم است. برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن، با کتاب سر و کاری نداشته باشند و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب، مأنوس و همواره در حال بهره‌گیری از آن یعنی آموختن چیز‌های تازه باشد. با این دیدگاه، به روشنی می‌توان ارزش و مفهوم رمزی عمیق این حقیقت تاریخی را دریافت که اولین خطاب خداوند متعال به پیامبر گرامی اسلام(ص) این است که: «بخوان!» و در اولین سوره‌ای که بر آن فرستاده عظیم‌الشأن خداوند فرود آمده، نام قلم به تجلیل یاد شده است: «اقرأ و ربّک‌الأکرم، الذی علّم بالقلم».
پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب - ۱۳۷۲/۱۰/۴
کتاب و سبک زندگی
یک مسئله در همین سبک زندگی و عادات و روش‌های خوب زندگی، مثلاً حالا کتابخوانی [است]. البته در این گزارشی که فرمودند، یک اشاره‌ای به این معنا هست، منتها این خیلی مهم است که ما مردم را، جوان‌ها را وادار کنیم به کتابخوانی. کتاب خواندن خیلی مهم است؛ کتاب خوب را هم معرفی کنید. حتی بنده تصور می‌کنم -حالا البته این را باید آقایانی که مسئول هستند، جوانبش را بررسی کنند- و فکر می‌کنم خوب است که محل‌های نماز جمعه، مرکز نمایش کتاب‌های خوب و کتاب‌های روز و کتاب‌های مطلوب باشد؛ که بیایند ببینند این کتاب‌ها هست، اگر می‌خواهند از همانجا یا از جای دیگر تهیه کنند. مردم را وادار کنیم به کتابخوانی؛ نخبگان را وادار کنیم به تولید کتاب؛ اینها یک چیز‌هایی است که لازم است.
بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور- ۱۳۹۴/۱۰/۱۴
کتاب‌های راهگشا
با دانش، خودتان را مجهز کنید؛ من توصیه می‌کنم به همه شما جوانان عزیز که درس خواندن را جدی بگیرید. توصیه دیگر من این است، ورزش و سلامت جسمانی را هم جدی بگیرید؛ امروز جوان‌های ما بایستی، هم سلامت جسمی، و هم سلامت معنوی، و هم سلامت فکری را با هم داشته باشند و برای خودشان نگه دارند. سلامت جسمی را با ورزش و با تغذیه مناسب؛ سلامت معنوی و قلبی را هم با توجه به خدا، با نماز، با دعا، با توسل، با یاد شهدا؛ سلامت فکری را هم با کتابخوانی تأمین کنید؛ از کتاب‌های خوب، راهگشا، راهنما -که از سوی متفکران و نویسندگان خوب ما تهیه شده و در اختیار ما گذاشته شده- استفاده کنید و بخوانید. این موجب می‌شود که نسل نوجوان ما، هم سلامت جسمی داشته باشد، هم سلامت معنوی و روحی داشته باشد، هم سلامت فکری و عقلانی داشته باشد؛ آن‌وقت این، آینده کشور را تأمین می‌کند.
بیانات در مراسم جشن تکلیف دانش‌آموزان - ۱۳۹۵/۹/۲۳
انس با کتاب؛ هر طور شده!
مردم ما، با کتاب، بیش از آنچه که امروز انس دارند باید انس بگیرند. کتابخوانی چیزی است که برای یک ملت، فریضه است؛ واجب و لازم است. مردمی که اهل کتاب خواندن باشند، از لحاظ معلومات و ذکاوت و هوشیاری، تفاوت می‌کنند با مردمی که با کتاب و مطبوعات انس نداشته باشند. خوشبختانه کتاب زیاد است و کتاب‌های زیادی چاپ می‌شود. نمی‌خواهم عرض کنم همه آنچه که چاپ می‌شود، کتاب‌های خوب و مفیدی است. نه؛ ای بسا کتابی چاپ می‌شود و به بازار هم می‌آید، اما کتاب مفیدی نیست. کتاب بی‌فایده و عاطل و باطلی است که اگر کسی نگاهش کند، از آن استفاده‌ای نخواهد کرد؛ و ای بسا کتابی که چاپ می‌شود و به بازار هم می‌آید و مضر است! این فایده ندارد، بلکه ضرر هم دارد. الان ما در کتاب‌هایمان- کتاب‌های بازار مطبوعات کشور- چنین کتاب‌هایی را داریم که در دسترس مردم است؛ یعنی چاپ شده و به بازار هم آمده است؛ اما هیچ فایده‌ای که ندارد، مضر هم هست. با این همه، اینها بخشی و تعداد کمی از مطبوعات است. اکثر آنچه که چاپ می‌شود، مفید است؛ چه از جهات علمی، چه از جهات فرهنگی، چه از جهات دینی، چه از لحاظ معارف گوناگون اسلامی و چه از لحاظ ادبی و هنری. مردم ما، از معارفی که در کتاب‌هاست بی‌نیاز نیستند و باید کتاب‌ها را بخوانند. انس با کتاب، بسیار چیز باارزشی است.
مصاحبه در پایان بازدید از پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران - ۱۳۷۱/۲/۱۷
به قلبم فشار می‌آید!
ملت ما مطالعه کردن را اصلاً جزو کار‌های بشری نمی‌دانند! مثل خوراک و ورزش و دیگر چیز‌هایی که جزء کار‌های معمول انسان است، مطالعه اصلاً جزو این چیز‌ها نیست! آدم باید عنوان دیگری داشته باشد- یا باید شب امتحانش باشد؛ یا باید معلم در مدرسه از آدم بخواهد؛ یا باید یک دانشمند باشد؛ یا باید بخواهد در جایی سخنرانی کند- تا موجب شود که مطالعه کند! این چه‌قدر خسارت است؟! واقعاً خدا می‌داند من وقتی یادم می‌آید- و این چیزی است که تقریباً هیچ‌وقت از یادم نمی‌رود- که مردم ما مطالعه کردن را بلد نیستند، به قلب من فشار می‌آید! از این بابت، ما چقدر داریم هر ساعت خسارت می‌بینیم؟! واقعاً این به عهده چه کسی است؟ در حال حاضر این‌طور است که بنده یا یک نفر مثل بنده، سالی یک‌بار به نمایشگاه کتاب برود و یک کلمه راجع به مطالعه بگوید؛ آن هم به شرطی که دست یک گزارشگر خاص نیفتد؛ اینکه نمی‌شود!
در دیدار با اعضای گروه اجتماعی صدای جمهوری اسلامی ایران - ۱۳۷۰/۱۱/۲۹
کتاب خوب می‌خواهیم؛ سالم و مقوی
باید به فکر باشیم و دغدغه نوع کتاب‌هایی که تولید می‌شود نیز در ما باشد. باید کتابِ خوب تولید شود. کتاب یک غذاست؛ یک غذای روح است؛ یک نوشیدنی روح است و چنانچه مقوی باشد، روح را تقویت می‌کند. ما که سفارش می‌کنیم از این نوشیدنی بخورید، نوع نوشیدنی را معین نکرده‌ایم. باید مواظب باشیم که مبادا نوشیدنی مسموم، خطرناک، فاسد، گندیده و مضر با رنگ‌آمیزی‌های خیلی خوب، دست مردم داده شود؛ بدون اینکه مردم بدانند. همان‌طور که اماکن و سازمان‌های ویژه، اگر ببینند غذایی فاسد به مردم فروخته می‌شود، با تولیدکننده مقابله می‌کنند؛ اگر کتاب فاسدی هم به مردم داده می‌شود، باید با آن مقابله شود. البته من اعتقاد ندارم که باید هر کتاب و نوشته‌ای را که با سلیقه خاصی نمی‌سازد و مضر به‌نظر می‌رسد، جلویش را بگیریم. لکن کتب و نوشته‌هایی هست که مضر بودنشان برای مردم، واضح است؛ یعنی ترویج فحشا و فساد و از این قبیل است که برای مردم زیان‌آور است، نباید اجازه بدهند که چنین کتب و نوشته‌هایی منتشر شود. اما بیشتر باید تلاش کرد که کتاب‌های خوب، چاپ و منتشر شود.
مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب - ۱۳۷۲/۲/۲۱
کتابخانه را خریدیم!
ما کتابخانه مرحوم حاج مصطفی خوانساری را بعد از وفات ایشان خریدیم. ایشان کتابخانه بسیار نفیسی با پنج شش هزار جلد کتاب خوب داشت که حدود هزار و اندی از کتاب‌هایش خطی بود. من، چون دیدم این کتاب‌ها از دست می‌رود و ضایع می‌شود، همه‌اش را خریدم. ایشان مثل چشمش این کتاب‌ها را حفاظت می‌کرد و در زمان حیاتش آنها را به هیچ‌کس نشان نمی‌داد، ولی من می‌دانستم چنین کتابخانه‌ای دارد. ما کتاب‌های خطی کتابخانه ایشان را به آستان قدس فرستادیم و کتاب‌های چاپی‌اش را هم به مؤسسه آقای مصباح در قم دادیم؛ هدیه کردیم.
بیانات در دیدار اعضای همایش مرحوم حاج آقا نورالله اصفهانی- ۱۳۸۴/۵/۱۵
سبد خرید خانوار!
باید خرید کتاب، یکی از مخارج اصلی خانواده محسوب شود. مردم باید بیش از خریدن بعضی از وسایل تزییناتی و تجملاتی- مثل لوستر‌ها، میز‌های گوناگون، مبل‌های مختلف و پرده و... - به کتاب اهمیت بدهند. اول کتاب را مثل نان و خوراکی و وسایل معیشتی لازم بخرند؛ بعد که این تأمین شد به زواید بپردازند. خلاصه، باید با کتاب انس پیدا کنند. در غیر این صورت، جامعه ایرانی به هدف و آرزویی که دارد که حق او هم هست، نخواهد رسید.
مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب - ۱۳۷۴/۲/۲۶
جای کتاب؛ هیچ چیز!
من فکر می‌کنم اگر بتوانیم فرهنگ کتابخوانی را در کشور رایج کنیم و در کنار آن، تولید کتاب را هم خوب گسترش دهیم، بخش عمده‌ای از وظایف فرهنگی دولت جمهوری اسلامی، بدین وسیله انجام خواهد گرفت... کتاب، مقوله بسیار مهمی است. من البته به کار‌های هنری و تصویری، تلویزیون یا سینما یا از این قبیل مقولات، خیلی اعتقاد دارم؛ اما کتاب، نقش و جایگاه مخصوصی دارد. جای کتاب را هیچ چیز پر نمی‌کند و باید کتاب را ترویج کرد.
مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب- ۱۳۷۲/۲/۲۱
چند وظیفه بزرگ!
بی‌شک برخی از میراث مکتوب اسلامی در گوشه و کنار جهان هست که باید آن را شناخت و بدان دسترسی یافت. این یکی از وظائف بزرگ همه کسانی است که به گونه‌ای با مسئله کتاب سر و کار دارند... همگانی کردن کتاب از راه گسترش زنجیره کتابخانه‌های عمومی در هر گوشه و کنار کشور همراه با فراهم‌سازی زمینه لازم برای همگانی کردن کتابخوانی و معرفی کتاب‌های خوب و پدید آوردن نوشته‌های فراوان در همه موضوع‌های مورد نیاز و مورد علاقه، وظیفه بزرگ دیگری است که امید است بیش از آنچه که تاکنون شده، به گونه پیگیری، انجام گیرد.
پیام به مناسبت گردهمایی کتاب و کتابخانه - ۱۳۷۴/۶/۲۱
تولید و احیای کتاب‌های خوب!
من این‌طور تصور می‌کنم که بایستی تولید کتابمان به مراتب از آن مقداری که هست، بیشتر باشد؛ هم به معنای تولید کتاب- که تألیف و ترجمه و این‌طور چیزهاست- هم به معنای احیای آثار کهن و قدیمی. خیلی از کتاب‌ها هست که در قدیم چاپ شده، ولی ما الان از آنها هیچ نشانه‌ای نمی‌بینیم و در دست مردم نیست. اینها را باید احیا کنند. البته مواردی که خوب و مناسب است... برای اینکه اثری ماندنی شود، باید خوب باشد. آثار خوب می‌مانند، در دل‌ها جای می‌گیرند و کهنه نمی‌شوند. خوب هم که می‌گوییم، یعنی پاسخی به یک سؤال و یک نیاز باشد. خوب فقط معنایش این نیست که از لحاظ هنری خوب تنظیم شده باشد و خیلی عمیق باشد. ممکن است این‌طور نباشد؛ لیکن پاسخی به یک نیاز باشد؛ مهم این است.
مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب - ۱۳۷۷/۳/۵
منبع:برگرفته از سخنان رهبر معظم انقلاب به نقل از سایت khamenei.ir
