سید مهدی اسماعیلی یکشنبه شب در سلسله نشستهای تخصصی "مبنا" با موضوع "جوانان، پیشگامان، نهضت تبیین" مربوط به دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای در مشهد که به صورت مجازی برگزار شد افزود: رهبر معظم انقلاب در کنار همه وظایف و مسوولیتهایی که به عنوان رهبری امت اسلامی بر عهده دارند، از ویژگی منحصر به فرد برخوردار هستند که مربوط به مهارت معظم له در بکارگیری مفاهیم جدید و بلند برای سیاستگذاریهای کلان و استراتژیک است که در طول سه دهه رهبری ایشان شاهد آن بوده ایم.
وی ادامه داد: با جمعی از دوستان تلاش شد مفاهیم ابداعی رهبر معظم انقلاب گردآوری شود که دایره المعارفی از ابداعات کلامی ایشان حاوی ۵۰ مفهوم کلیدی از قبیل "ناتوی فرهنگی"، "اقتصاد مقاومتی" و نظایر آن به وجود آمد. 
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: یکی دیگر از هنرمندیهای رهبر معظم انقلاب در حوزه نظریه پردازی، استفاده خاص از برخی کلمات در یک مفهوم جدید متناسب با شرایط زمان است که از جمله آنها می توان به کلمه "فتنه" اشاره کرد که در آیات قرآن کریم و تعابیر بلند ائمه معصومین (ع) و در ادبیات معاصر ایران نیز آمده است.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب زمانی که از کلمه "فتنه" استفاده کردند، واقعه ای در کشور رخ داده بود و با استفاده از این کلمه، یک الگوگیری و جهت گیری معنایی را القا کردند که بسیار موثر بود چرا که امروز استفاده از کلمه "فتنه" به یک مرزبندی سیاسی تبدیل شده و استفاده یا عدم استفاده از آن دیدگاه افراد مختلف را نسبت به واقعه سال ۸۸ نشان می دهد.
اسماعیلی ادامه داد: کلماتی مانند "بصیرت" و "فتنه" مفاهیمی بودند که توسط رهبر معظم انقلاب در فضای سیاسی عنوان شد که این وزارتخانه حدود ۲۰۰ کلمه از این گروه را که ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی را ارتقا بخشیده گردآوری کرده است.
وی به تداوم رویکرد رهبر معظم انقلاب در ادبیات و گفتمان انقلاب اسلامی طی ۳۰ سال اخیر اشاره کرد و گفت: معظم له در آغاز چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با هوشمندی از تعبیر جدیدی با عنوان "گام دوم انقلاب" استفاده کردند که بیان کننده فاصله بین ۴۰ سال گذشته و دوره جدید نظام است و مرزبندی بین این دو بخش انجام می گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: در آغاز دوره جدید انقلاب اسلامی، مهمترین واژه ای که رهبر معظم انقلاب به کار بردند، "تحول" است که در این راستا شروع به ایجاد فضای گفتمان سازی و بنیان نهادن پایه های جدید آن در مدیریت و حکمرانی کشور نمودند.
وی ادامه داد: نمونه این تحول را می توان در دوره جدید قوه قضاییه با نگاه به اصول اسلامی و بازخوانی مجدد آرمانهای انقلاب اسلامی دید، همین مفهوم تحول در دوره جدید مجلس شورای اسلامی نیز شکل گرفت و سپس زمینه ساز تشکیل یک دولت مردمی شد.
اسماعیلی گفت: این فرآیند را رهبر معظم انقلاب به صورت دقیق و در چارچوب یک گفتمان و نظریه جدید مدیریت کردند و مشهود است که ایران در سه سال اخیر یک پوست اندازی دوباره در ساختار و مدل حکمرانی خود آغاز کرده که توجه به نقش آفرینی جوانان در این حکمرانی از یک سو و تحلیل انقلاب اسلامی از سوی دیگر مشاهده می‌شود.
وی افزود: یکی از بیشترین نکات تکرار شده در بیانیه گام دوم انقلاب، میدان داری جوانان است و این بیانیه با جمله "سلام بر جوانان" به پایان می رسد، تحول کلید واژه اصلی بیانیه گام دوم انقلاب است که پرچم دار و میدان دار اصلی آن جوانان هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: رهبری میدان داری اصلی در مجلس انقلابی را بر عهده جوانان گذاشتند، ویژگی عمده کارگزاران دولت را افرادی دانستند که جوان باشند یا از روحیه جوانی برخوردار باشند و این مهم مبنای تشکیل دولت جدید برای حکمرانی بوده است.
وی گفت: هر کدام از این تحولات در حوزه ساختاری به صورت معنادار اعتماد عمومی را ارتقا داده است که نمونه آن را می توان از بهمن سال ۱۳۹۷ تا امروز دانست که اعتماد مردمی چندین برابر افزایش یافته است زیرا رییس دستگاه قضا به سبب تسلط خود بر اجرای قوانین که ممکن است، خوشایند عده ای نباشد، با محبوبیت زیاد به عنوان رییس قوه مجریه انتخاب می شود لذا دولت جدید باید بر آرمانهای بلند در حوزه حکمرانی وفادار باشد.
اسماعیلی افزود: پرچمداری جوانان در مدیریت تحولات جمهوری اسلامی است و میدانداری در عرصه دفاع از انقلاب اسلامی را نیز شامل می شود زیرا با یک فضای مه آلود مواجه هستیم که در آن امپریالیسم با جنگ نابرابر در حوزه فرهنگی، فضایی را بوجود آورده است که مردم نسبت به کارآمدی نظام، نظام دینی و قدرت آن برای آبادانی کشور دچار تردید شوند، اینجا است که رهبر انقلاب عالمانه و مدبرانه در ادامه ریل گذاری برای نقش آفرینی جوانان، عنوان "جهاد تبیین" را به کار می برند تا تلاش و کوششی مضاعف از سوی جوانان در این زمینه بوجود آید.
وی ادامه داد: در اوایل انقلاب ۹۵ درصد از اماکن شهری فاقد آب و برق بودند، نرخ بیسوادی در جامعه ۵۳ درصد بود، امام راحل از ادبیات "جهاد سازندگی" بهره گرفتند تا این عقب ماندگی ها جبران شود و بدنه این جهاد را جوانان دانشجو تشکیل دادند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: دفاع مقدس نیز یک جهاد نظامی بود، ریشه‌کن کردن بیسوادی با مفهوم "نهضت سوادآموزی" از سوی امام راحل آغاز شد لذا کلمه "جهاد" در گفتمان انقلاب اسلامی معنای روشنی دارد و این از افتخارات ایران اسلامی است، رهبر معظم انقلاب نیز در طول سالهای مختلف از پیش فرض جهاد برای بسیاری از اقدامات استفاده کردند که نمونه آن "جهاد علمی" و "جهاد خدمت" است.
وی افزود: تاکید بر انجام "جهاد تبیین" از سوی رهبر معظم انقلاب نشان می دهد وضعیت مخاطره آمیزی در عرصه تحلیل و تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی وجود دارد و جوانان انقلابی و معتقد به آرمانهای انقلاب باید با شجاعت و صراحت وارد عرصه شده و دستاوردهای انقلاب اسلامی، شرایط محیطی و محاط بر جامعه امروز و مشکلاتی را که دشمنان برای ما ایجاد کرده اند تبیین نمایند.
اسماعیلی ادامه داد: گاهی در تبیین شرایط و دستاوردهای انقلاب اسلامی دچار افراط و تفریط می شویم، اگر بخواهیم حق مطلب را ادا کنیم باید ارایه یک تحلیل علمی و بیان توانمندی ها در کنار مشکلات را سرلوحه کار قرار دهیم چرا که نیاز به غلو و اغراق یا زیاده گویی در تبیین انقلاب و دستاوردهای آن نداریم، انقلاب اسلامی آنقدر روشن عمل کرد که باید نقاط قوت و ضعف واقعیتها بیان شود و این مسوولیتی است که امروز بر عهده دوستداران انقلاب اسلامی و جوانان انقلابی گذاشته شده است.
وی گفت: یکی از نقاط تهاجمی و مهمترین شگردهای دشمن این است که وقایع را آنچنان سیاه نمایی و بزرگنمایی می کند که امکان دفاع و تبیین دستاوردهای انقلاب را از دوستداران و معتقدان به این نظام می گیرد تا نتوانند از مواضع به حق خود دفاع کنند و آن را به مخاطبان خود برسانند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ حکم رییس جمهوری فرمودند ما نیاز به تحول در کار رسانه داریم به این معنا که در راستای جهاد تبیین، تولید محتوا یا پیام و پخش آن در تبیین دستاوردهای انقلاب و بازتوزیع مناسب آن ضروری است زیرا مانع از عملیات روانی و گسترده دشمن می شود.
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب به دلیل ماهیت جهادی که امروز تبیین کرده اند، نقش و موقعیت فوق العاده را برعهده جوانان پرانگیزه و پرانرژی گذاشتند تا با اتکا بر حوزه نظری و گفتمان قوی بتوانند در حوزه تبیین ارزشهای انقلاب اسلامی پیش روند.
اسماعیلی ادبیات جوانان را تند و تیز و پیش برنده و مقتضای سن آنان دانست و گفت: این به معنای ادبیات افراطی نیست بلکه ادبیات تند و تیز جوانان در برابر ادبیات محافظه کاری قرار می گیرد که خاصیت برخی از سنین است، لذا در جهاد تبیین باید جوانانی که دچار محافظه کاری نمی شوند و با قدرت از آرمانهای انقلاب اسلامی دفاع و از آن روایت می‌کنند، جلو روایتهای نادرست را می گیرند و با تیغ تیز به عنوان انقلاب از نارسایی ها جلوگیری می کنند، میدان دار باشند.
وی افزود: اقتضای موقعیت امروز جمهوری اسلامی بازنگری و تحول و عبور از وضعیت فعلی است که جوانان مسوولیت آن را برعهده دارند و باید با تبیین دقیق و بیان دستاوردها، آرمانها، ارزشها و هنجارهای انقلاب و همچنین با بیان شفاف و بدون لکنت و بدون محافظه کاری از بیان کاستی ها تکلیف خود را انجام دهند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: داشتن "آزادی بیان" یکی از موضوعات اصلی و در دستور کار این وزارتخانه است و مسوولان جمهوری اسلامی نیز باید میدان داری جوانان در جهاد تبیین را بپذیرید و فضای تعمیق این جهاد را فراهم کنند و در کنار آن از تیغ تیز نقد وضعیت موجود و عبور از محافظه کاری نهراسند.
وی گفت: اگر می خواهیم جهاد تبیین دچار سلسله واژه های تکراری نشود و فضای تحول را نمایندگی کند و تحول را در نظام پیش ببرد، نیازمند بیان آزاد و منصفانه دیدگاه های جوانان در تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی هستیم.
اسماعیلی در پاسخ به سوالی در خصوص نقش "نوجوانان" در جهاد تبیین افزود: امروزه با گسترش فناوریهای نوین، سن بلوغ اجتماعی کاهش یافته و این امکان را بوجود آورده است که بخش عمده ای از نوجوانان در شرایط فضای اجتماعی کنونی کشور قرار گیرند.
وی ادامه داد: در همین راستا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طرحی با عنوان " قرارگاه نوجوانان" طراحی کرده تا نوجوانان که شاید در این جبر زمانه و فشار رسانه ای و تغییر مدل های یادگیری و در مواجهه با اطلاعات گسترده در فضای مجازی، کمتر مورد توجه قرار گیرند، بتوانند نقش آفرینی موثر داشته باشند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه نقش سینما در "جهاد تبیین" نیز گفت: سینما یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی و رساندن پیام است و کشورهای غربی برای تحقق اهداف سیاسی خود از ابزار سینما بسیار بهره گرفته اند، به طوری که به عنوان مثال بیش از صدها فیلم سینمایی برای واقعه ۱۱ سپتامبر ساخته شده تا بتواند روایت هژمونی آمریکایی از این واقعه را در جهان گسترش دهد.
وی افزود: یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در "جهاد تبیین" توجه به سینما است، در این راستا تلاش کرده ایم "شورای عالی سینما" به ریاست رییس جمهوری و متشکل از شخصیتهای حقوقی سینمایی و غیرسینمایی شکل گیرد و بتوان با تزریق بودجه و فراهم کردن بستر لازم، میدان آوری جوانان پراستعداد کشور در عرصه سینما را برای جهاد تبیین محقق کرد.
اسماعیلی تولید و تهیه کلیپهای آموزشی، استفاده از دبیرستانهای هنرهای نمایشی برای شناسایی استعدادهای برجسته و حمایت از آنان، برگزاری دوره های آموزشی و استفاده از جوانان انقلابی در عرصه های موسیقی، سینما و تئاتر به منظور بهره گیری از ابزار هنر برای بیان و تبیین هنرمندانه و اثرگذار دستاوردهای انقلاب را از برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه سینما برشمرد.
وی به تاثیر سینما در تبیین واقعیتها اشاره کرد و ادامه داد: در انتخابات سال ۱۳۹۶ روایتهای متفاوت از برخورد جمهوری اسلامی با منافقین که ۱۷ هزار نفر از افراد بیگناه ایرانی را به شهادت رساندند، بیان شد و جریانی را تحت عنوان اتهامات جمهوری اسلامی ایران در برابر این فرقه براه انداختند اما ساخت دو فیلم سینمایی "به وقت نیمروز" و فیلمی که درباره واقعه مرصاد ساخته شد، به خوبی ابهامات در خصوص این فرقه را رفع کرد و واقعیتها را تبیین نمود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: تبیین دستاوردهای انقلاب در جایگاه های علنی خود نیاز به زبان علمی دارد که بیان هنرمندان مبتنی بر یک بیان علمی و تبیین واقعیتها است، پیام هنر اگر خالی از بیان علمی باشد به تخیل می انجامد، ما در جهاد تبیین به دنبال بیان واقعیت ها با بهره گیری از زبان هنر هستیم.
وی افزود: ایران اسلامی مملو از استعدادهای جوان و غیرجوان است که در عرصه تبیین دستاوردهای انقلاب پیشتاز هستند، به رغم همه مشکلات، یک بدنه نیرومند جوان انقلابی رویش پیدا کرده است که به راحتی می تواند ماموریتهای انقلاب از جمله جهاد تبیین را پیش ببرد، اینان در یک وحدت گفتمانی با امام یا پیشوای خود قرار دارند و به دلیل این همراهی و پیروی جریان انقلابی از امام ، سرمایه های بزرگی هستند که وارد این عرصه خواهند شد.
اسماعیلی در خصوص حجاب و ناهنجاریها در این زمینه نیز ادامه داد: جامعه ایرانی و اسلامی ما یک جامعه عفیف است و در همه نظرسنجی ها از آن به عنوان یک جامعه مومن، معتقد و عفیف نام برده شده است که اکثر قریب به اتفاق ایرانیان را شامل می شود البته در کنار آن ناهنجاریهای اجتماعی نیز وجود دارد که در پوشش ها و آرایش ها نمود پیدا می کند.
وی گفت: جریان انقلابی وظیفه مضاعفی برعهده دارد تا بیان عالمانه از فلسفه پوشش و حجاب در جامعه اسلامی ارایه دهد، اینکه در جامعه تعداد اندکی از نظر پوشش و آرایش دچار مشکل هستند، به معنای ناامیدی از جامعه اسلامی نیست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: اگر امر به معروف به این تعداد اندک دارای پوشش یا آرایش نامناسب به صورت بیان همراه با ملاطفت و سعه صدر توام با احترام و استدلال علمی باشد، همراهی مطلوبی را خواهند داشت.
وی ادامه داد: یکی از ماموریتهای جوانان در جهاد تبیین تبلیغ و ترویج سبک زندگی صحیح ایرانی، اسلامی است که این مهم از تلاش علمی تا انجام واجبات، رفتار و مناسک و پوشش را شامل می شود.
اسماعیلی گفت: ماموریت ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتقای سبک زندگی ایرانی، اسلامی است که نیاز به جهاد تبیین توسط جوانان دارد تا به سیاستگذاران فرهنگی کمک کند که این سبک در جامعه رواج یابد.