پژوهش «موج سوم پیماش سنجش وضعیت مصرف کالاهای فرهنگی در ایران»؛ بهکوشش دکتر سعید معیدفر (مدیر علمی)، محمد سلگی (مدیر طرح) و عباس وریجکاظمی (ناظر علمی) انجام شده که توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال 1399 منتشر شده است.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، شناخت عالمانه مصرف فرهنگی؛ جزئیات، الگوهای اصلی و روندهای نوپدید؛ گامی در راستای بازنگری و بررسی ذائقه فرهنگی مردم ایران، به منزلۀ یکی از نشانگرهای تحولات فرهنگی و اجتماعی کلان و بهعنوان منبعی موثق در تحلیل تمایزات و نابرابریها در دسترسی به تولیدات فرهنگی و نیز معیاری برای سنجش کارآمدی و اثربخشی سیاستهای فرهنگی است.
لذا هدفکلی پژوهشگران این پیمایش به شرح ذیل است:
فراهم ساختن مجموعهای از دادهها درباره شیوه گذرندان زمان فراغت مردم در شهرها و روستاهای ایران و «مصرف فرهنگی» آنان بوده است. همچنین این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر زمانی، از نوع مقطعی میباشد. از نظر گستره، از نوع پهنانگر میباشد. در این پژوهش در دو سطح توصیفی و تحلیلی و با بهرهگیری از پارادایم مطرح در چهارچوب نظری، یافتههای بهدست آمده ارائه شده است.
دادههای این پژوهش به شیوه پیمایش گردآوری شده است. اطلاعات مربوط به شهروندان ایرانی از طریق پرسشنامه ساختاریافته بهصورت مصاحبه رودرو، جمعآوری شده است.همچنین جمعیت آماری این پژوهش، شامل تمامی افراد 15 سال به بالای ساکن شهر و روستاهای کشور است.
تعداد نمونه در این بررسی 15606 نفر در 31 استان کشور هستند.
در بخش «دستگاههای شنیداری و دیداری» این پیمایش درباره استفاده از دستگاههای شنیداری و دیداری، از پاسخگویان پرسیده شده است: "کدامیک از دستگاههای صوتی و تصویری استفاده میکنید؟" که بهشرح ذیل نگاشته شده است:
23.1 درصد گفتهاند که از رایانه استفاده میکنند. 19.7 درصد گفتهاند از سینمای خانگی، 15.6 درصد سیدی یا دیویدیپلیر، 3.6 درصد ستاپ باکس، 5 درصد امپیتریپلیر، 3.6 درصد بلندگوهای بلوتوثی و 2.6 درصد دستگاه امپیفورپلیر استفاده میکنند. 54.1 درصد هم گفتهاند که از هیچ یک از این دستگاهها استفاده نمیکنند.
اولویت در استفاده از دستگاههای شنیداری و دیداری نیز پرسش شده است که در اولویت اول، 36.3 درصد استفادهکنندگان از این دستگاه، گفتهاند از رایانه، 33.9 درصد از سینمای خانگی، 15.2 درصد از سیدیپلیر یا دیویدیپلیر، 5.0 درصد از ستاپباکس و سپس حدود 0.6 تا 1.6 درصد از امپیتریپلیر و بلندگوی بلوتوثی و امپیفورپلیر استفاده میکنند.
اما در اولویت دوم،29.3 درصد از رایانه، 28.5 درصد از سیدیپلیر یا دیویدیپلیر، 16.3 درصد از سینمای خانگی و سپس 9 درصد از امپیتریپلیر، 6.8 درصد از بلندگوهای بلوتوثی، 4.6 درصد از ستاپباکس و 4/4 درصد از امپیفورپلیر استفاده میکنند که در جدول ذیل مبسوط ارائه شده است:
همچنین در ادامه بخش «نوع برنامههای مورد استفاده از دستگاههای شنیداری» این پیمایش در مورد اینکه "از دستگاههای شنیداری، معمولاً چه برنامههایی را گوش میکنید؟ (تا دو اولویت را نام ببرید)" نگاشته شده است:
در اولویت اول، 79.3 درصد استفادهکنندگان از دستگاههای شنیداری، از این دستگاهها، موسیقی گوش میکنند.
برنامههای آموزشی، قرآن، برنامههای سرگرمی و صداهای مذهبی با بهترتیب 5.4، 4.9، 3.8، 3.5 درصد در ردیفهای بعدی شنیدن برنامههای شنیداری هستند.
اما در اولویت دوم، برنامههای آموزشی با 29.9 درصد و برنامههای سرگرمی با 21.5 درصد بیشترین شنونده و سپس صداهای مذهبی با 17.3 درصد، قرآن با 10.9 درصد، سخنرانی با 8/8 درصد و قصه و داستان با 8 درصد در ردیفهای بعدی برنامههای شنیداری پرمخاطب هستند.
در جدول ذیل "نوع برنامههای مورد استفاده از دستگاههای شنیداری" مشخص شده است:
لذا مشخص شد با کاهش سن، شنیدن موسیقی و با افزایش سن شنیدن قرآن و نواهای مذهبی، سخنرانی، جوک و برنامههای سرگرمی، قصه و داستان، افزایش مییابد.
مردان بیشتر از زنان، موسیقی و سخنرانی میشنوند و زنان بیشتر از مردان، قرآن گوش میدهند.
با افزایش سطح تحصیلات، شنیدن موسیقی و برنامههای آموزشی افزایش و شنیدن قرآن، نواهای مذهبی، جوک و برنامههای سرگرمی کاهش مییابد.
با افزایش منزلت شغلی، شنیدن برنامههای آموزشی افزایش پیدا میکند و شنیدن موسیقی و جوک و برنامههای سرگرمی کاهش مییابد.
با افزایش پایگاه اقتصادی، شنیدن موسیقی و برنامههای آموزشی افزایش و شنیدن قصه و داستان، قرآن و نواهای مذهبی کاهش مییابد.
خانهدارها نسبت به دیگر گروههای فعالیت، برنامههای جوک و سرگرمی و قصه و داستان را بیشتر میشنوند.
همچنین در بخش "نوع برنامههای مورد استفاده از دستگاههای دیداری از کسانی که از دستگاههای شنیداری و دیداری استفاده میکنند پرسیده شده که «از دستگاههای دیداری، معمولاً چه برنامههایی را تماشا میکنید؟ (تا دو اولویت)" در اولویت اول، 78.0 درصد استفادهکنندگان از دستگاههای دیداری، از این دستگاهها، فیلمهای سینمایی و سریال تماشا میکنند.
با کاهش سن، دیدن برنامههای موسیقی و شو، برنامههای آموزشی و فیلمهای سینمایی افزایش پیدا میکند.
موسیقی و شو، برنامههای آموزشی، برنامههای مذهبی و مستند به ترتیب 9.7، 4.7، 3.5 و 2.7 درصد در ردیفهای بعدی تماشای برنامههای دیداری هستند.
اما در اولویت دوم، موسیقی و شو با 34.4 درصد و برنامههای آموزشی با 22.2 درصد بیشترین بیننده و سپس برنامههای مستند با 17.8 درصد، برنامههای مذهبی با 12.9 درصد، کارتون با 8.0 درصد و فیلم سینمایی و سریال با 4.1 درصد در ردیفهای بعدی برنامههای دیداری پرمخاطب هستند.
در جدول ذیل "نوع برنامههای مورد استفاده از دستگاههای دیداری" نگاشته شده است:
لذا مشخص شد با کاهش سن، دیدن برنامههای موسیقی و شو، برنامههای آموزشی و فیلمهای سینمایی افزایش پیدا میکند.
با افزایش سن، دیدن برنامههای مذهبی و مستند افزایش مییابد. زنان نسبت به مردان، بیشتر فیلم و سریال و کارتون نگاه میکنند و کمتر موسیقی و شو و مستند میبینند. با افزایش سطح تحصیلات، دیدن برنامههای موسیقی و شو و آموزشی افزایش پیدا میکند و دیدن برنامههای مذهبی کاهش مییابد.
با افزایش منزلت شغلی، دیدن برنامههای مستند، آموزشی افزایش پیدا میکند و دیدن فیلم سینمایی و سریال و موسیقی و شو کاهش مییابد.
با افزایش پایگاه اقتصادی، دیدن برنامههای آموزشی و فیلم و سریال افزایش پیدا میکند و تماشای برنامههای موسیقی و شو و مذهبی کاهش مییابد.
خانهدارها نسبت بهدیگر گروههای فعالیت، فیلم سینمایی و سریال و کارتون و کمتر از دیگران، برنامههای موسیقی و شو و مستند میبینند.
بیکاران بیشتر موسیقی و شو، افراد در حال تحصیل، بیشتر از دیگران، برنامههای آموزشی نگاه میکنند.
با افزایش منزلت شغلی، دیدن برنامههای مستند، آموزشی افزایش پیدا میکند و دیدن فیلم سینمایی و سریال و موسیقی و شو کاهش مییابد.