کتاب تحولات سیاسی اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷ – ۱۳۹۶) تألیف یحیی فوزی به همت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها و شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی منتشر شد.
کتاب تحولات سیاسی اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷ – ۱۳۹۶) اثری پژوهشی در توصیف و تحلیل تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران و شناسایی ابعاد، پیامدها و عوامل مؤثر بر این تحولات در یک مقطع زمانی چهل‌ساله است. در این کتاب از یکسو چگونگی شکل‌گیری دولت، نهادها و ساختارهای جدید بعد از انقلاب توضیح داده می‌شود و کارگزاران و نیروهای مؤثر بر تحولات این مقطع تاریخی معرفی می‌گردد و از سوی دیگر رابطه پیچیده و تنگاتنگ تحول اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با تحولات سیاسی تبیین می‌گردد. در ضمن به این سوالات پاسخ داده می‌شود: در سالهای بعد از انقلاب چه اقداماتی برای تأسیس، تثبیت و تحکیم نظام سیاسی جدید و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در ایران در عرصه‌های مختلف انجام شد؟ تحولات در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور چگونه و تحت تأثیر چه عواملی شکل گرفت؟ در نهایت جمهوری اسلامی در تحکیم اهداف خود در چند دهه گذشته چه موفقیت‌هایی به‌دست آورده و با چه چالش‌هایی از درون و بیرون مواجه بوده است؟
فهرست مطالب این اثر عبارت است از:
مقدمه
بخش اول: تحولات دوران استقرار جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷- ۱۳۶۰)
فصل اول: روند تکوین ساختار سیاسی جدید و استقرار نهادهای قانونی در....
فصل دوم: نیروهای سیاسی تأثیرگذار در سالهای اولیه بعد از انقلاب
فصل سوم: چالشها و بحران‌های سیاسی و امنیتی سالهای اولیه بعد از انقلاب و...
بخش دوم: تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سالهای ۱۳۶۰- ۱۳۶۸: دوران تثبیت و تحکیم...
فصل اول: جنگ تحمیلی عراق علیه ایران: علل، روند و پیامدها
فصل دوم: تحولات سیاسی اجتماعی ایران در دوران ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای و...
بخش سوم: دوران تلاش برای سازندگی، توسعه و ارتقای...
فصل اول: تحولات ساختار سیاسی و بازنگری در قانون اساسی بعد از جنگ و عوامل مؤثر بر آن
فصل دوم: تحولات و رویکردهای سالهای ۱۳۶۸ – ۱۳۷۶:...
فصل سوم: تحولات سالهای ۱۳۷۶ – ۱۳۸۴:...
فصل چهارم: تحولات سالهای ۱۳۸۴ – ۱۳۹۲: دوران ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد
فصل پنجم: تحولات سیاسی اجتماعی در سالهای ۱۳۹۲-۱۳۹۶:...
نتیجه گیری
منابع و مأخذ
نویسنده در بخشی از مقدمه این اثر می‌نویسد: اصولاً دوران بعد از انقلاب را می‌توان به سه مقطع تاریخی مهم طبقه بندی کرد که هر مقطع از ویژگی‌های مختص به خود برخوردار است. اولین مقطع سالهای ۱۳۵۷ – ۱۳۵۹ می‌باشد که می‌توان آن را دوران استقرار نظام سیاسی جدید و سال‌هایی پر از چالش برای انقلاب نوپای اسلامی ایران دانست.
مقطع دوم که از ابتدای دهه شصت شروع می‌شود از یکسو همزمان با آغاز جنگ هشت ساله دولت یعنی عراق با جمهور اسلامی ایران می‌باشد و از سوی دیگر این دوران هم زمان با آغاز اولین دولت یکپارچه و باثباتی است که برخلاف دولتهای پیشین به مدت هشت سال تداوم یافت و کشور را در دوران جنگ اداره و مدیریت کرد. تداوم جنگ در این سال‌ها موجب شد تا بخش اعظم تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تحت تأثیر تحولات جنگ و پیامدهای آن قرار گیرد که این امر ویژگی‌های منحصر به فردی را به این دوران از تاریخ کشور داده است و لذا این دوران را می‌توان دوران تثبیت نظام جمهوری اسلامی و تلاش برای اداره و پیروزی در جنگ دانست.
سومین مقطع مهم در جمهوری اسلامی را می‌توان دوران بعد از جنگ و روی کار آمدن دولت سازندگی دانست، که در این مقطع با اجماع نظر مسئولان نظام، سیاستهای جدیدی مطرح و سنگ بنای سیاستهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مهمی بنیان نهاده شد که کلیت این سیاستها را در دولتهای مختلف بعد از جنگ با فراز و نشیب‌هایی ادامه دادند و پیامدهای این سیاستها تحولات مهمی را در سالهای بعد در کشور رقم زد.
بر این اساس این کتاب که مبتنی بر سرفصل‌های درس تحولات سیاسی اجتماعی در جمهوری اسامی ایران در رشته علوم سیاسی سازمان دهی شده، تلاش گردیده است تا این مقاطع مهم سه گانه در سه بخش مجزا (با توجه به لزوم محدود بودن صفحات کتاب) مورد واکاوی قرار گیرد.
در این راستا بخش اول شامل سه فصل می‌باشد که در فصل اول نحوه شکل گیری، تشکیلات و نهادهای انقلابی دوران گذر همچون شورای انقلاب، نهادهای انقلابی و دولت موقت بررسی شده و روند انتخاب نوع نظام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از سوی مردم تبیین گردیده است و سپس روند تأسیس نهادهای قانونی در کشور و چالشهای سیاسی همچون انتخاب اولین رئیس جمهور و چالشهای موجود و موضوعات مهمی همچون ریاست جمهوری یک ماهه رجایی به عنوان دومین رئیس جمهور و انتخاب اولین دوره مجلس شورای اسلامی و چالش جناح‌های سیاسی بحث و بررسی شده است.
در فصل دوم این بخش صف بندی نیروهای سیاسی مختلف سالهای اولیه انقلاب در قالب سه گروه مهم شامل نیروهای اسلام‌گرا، نیروهای لیبرال غیرمذهبی و مارکسیست مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی تحلیل واقع بینانه تری از بازیگران هم عرصه سیاسی کشور و دلایل رخدادها در این مقطع تاریخی را ارائه خواهد داد.
در فصل سوم این بخش چالشها و بحران‌های ایجاد شده در این مقطع مورد مطالعه قرار گرفته است و در این ارتباط اقدامات برخی گروه‌های تجزیه طلب و چپ گرا برای ایجاد بحران‌های قومی مذهبی و همچنین اقدامات تروریستی برخی از این گروه‌ها و تلاش برای براندازی نظام از این طریق کودتا تبیین گردیده و پیامدهای بحران آفرینی گروه‌های چپ در دانشگاه‌ها و تلاش جریانات اسلامی برای تحول در نظام آموزشی و همچنین ماجرای اشغال سفارت آمریکا و بحران ناشی از آن تبیین شده است.
در بخش دوم تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دهه شصت و سالهای ۱۳۶۰ – ۱۳۶۸ که می‌توان آن را دوران تثبیت نظام جمهوری اسلامی و اداره کشور در شرایط جنگی دانست مورد بحث قرار گرفته است. به این منظور ابتدا در فصل این بخش علل شکل گیری جنگ تحمیلی و روند آن و موضوعاتی همچون عوامل مؤثر در آغاز جنگ، روند آغازین جنگ و روند و تحولات جنگ بعد از فتح خرمشهر تا آغاز مذاکرات صلح و پذیرش قرارداد ۱۹۷۵ به وسیله عراق جهت آشنایی مخاطب مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوم این بخش برخی تحولات مهم این دوران همچون موضوع بازنگری در قانون اساسی و تحول در ساختار سیاسی کشور مطرح شده است و سپس به تحلیل سیاستها و جهت گیری های دولت در دوران جنگ تحمیلی و پیامدهای آن در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تحولات سیاسی خارجی ایران در دهه ۶۰ پرداخته شده است.
در بخش سوم کتاب، سیاستها و جهت گیری های دولتهای بعد از جنگ یعنی دولتهای آیت الله هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام خاتمی، دکتر احمدی نژاد و دکتر حسن روحانی (در پنج فصل) تحلیل شده و ضمن تبیین هر یک از دولتهای مذکور در یک فصل جداگانه به بررسی ابعاد و پیامدهای این رویکردها در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیاست خارجی پرداخته است. در نهایت به جمع بندی و نتیجه گیری مختصری از این روندها پرداخته ایم.
کتاب تحولات سیاسی اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷ – ۱۳۹۶) تألیف یحیی فوزی به همت پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین (سمت) و شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۲۹۲ صفحه و به بهای ۳۳ هزار تومان منتشر شد.
