- جلسه: 29
- |
- تاریخ تصویب: 15 اسفند 1394
- |
- تاریخ ابلاغ: 1 تیر 1395
- |
- شماره مصوبه: 3264
- |
- شماره ابلاغ: 6028
طرح ملی حفظ قرآن کریم
طرح ملی حفظ قرآن کریم
مصوب جلسات 25 و 29 مورخ 2/12/1393 و 15/12/1394 شورای توسعه فرهنگ قرآنی
شماره ابلاغ: 6028/95/دش - تاریخ ابلاغ: 1/4/95
در اجرای مواد 1 و 2 و بندهای چهار و شش ماده 4 منشور توسعه فرهنگ قرآنی، در جلسه بیست و پنجم و بیست و نهم مورخ 2/12/1393 و 15/12/1394 شورای توسعه فرهنگ قرآنی «طرح ملی حفظ قرآن کریم» به شرح ذیل به تصویب رسید:
|
بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از چیزهايی که میتواند تدبر در قرآن را به ما ارزانی بدارد، حفظ قرآن است. ما حافظ قرآن کم داریم. من قبلاً گفتم که در کشور ما حداقل باید یک میلیون نفر حافظ قرآن باشند - حالا یک میلیون که عدد کمی است نسبت به این جمعیتی که ما داریم- اما حالا چون دوستان الحمدللَّه یک مقدماتی فراهم کرده‌اند، کارهایی را مشغول شدهاند و دارند برنامه هايي را فراهم ميكنند براي اينكه انشاءالله حفظ راه بيفتد، ما هم اميدمان بيشتر شده و به جاي يك ميليون، ميگوييم: انشاءالله ما باید ده میلیون حافظ داشته باشیم.
رهبر معظم انقلاب 11/5/1390 |
مقدمه
تحقق آرمانهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در گرو فراگیر شدن فرهنگ قرآنی در سطوح مختلف نظام و جامعه اسلامی است. توسعه این فرهنگ به معناي تعمیم و تعمیق ایمان، شناخت و ارتباط و انس با قرآن و عمل به آموزه‌های قرآن توسط آحاد جامعه و مسئولان نظام است. این مهم مستلزم تعلیم قرآن به همه افراد جامعه است و ترویج فرهنگ حفظ قرآن و افزايش تعداد حافظان کلام وحی در کشور یکی از مهمترین راهبردها در این تعلیم است. توجه به شیوه تعلیم در سیره و تذکر مقام معظم رهبری (مدظله) نسبت به اهمیت حفظ قرآن و کمبود جدی حافظان قرآن در جامعه اسلامی ایران و تصریح ایشان بر ضرورت وجود حداقل ده میلیون نفر حافظ قرآن در کشور میتواند اهمیت توجه به این راهبرد را گوشزد کند. دستیابی به این هدف نیازمند همت و اراده ملی و برنامه‌ریزی صحیح است. طرح ملی حفظ قرآن، اصول، رویکردها، راهبردها و اقدامات لازم برای تحقق مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر تربیت 10 میلیون حافظ قرآن در کشور را تبیین نموده است. این طرح ملی با نگاه سلسله مراتبی ذیل سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن موضوع ماده 4 قانون برنامه پنجم جمهوری اسلامی ایران تعریف می شود؛ اگر چه این طرح ارتباط وثیقی با حوزه های تبلیغ و ترویج، و پژوهش و آموزش عالی و مدیریت کلان توسعه فرهنگ قرآنی دارد.
تعاریف
حفظ قرآن: به یاد سپاری آیات قرآن و نگاهداشت و جلوگیری از فراموشیِ آیاتی که در فرآیند تعلّم به حافظه سپرده شده است.
حافظ قرآن: فردی که توانایی دارد همه یا بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به صورت صحیح و روان با تلفظ عربی حروف و حرکات در حد تمایز همراه با درک معنای ظاهری آیات از بر بخواند.
|
چشم انداز
در افق 1414، حفظ قرآن كريم، امري فراگیر بين تمامي اقشار جامعه اسلامي ايران خواهد بود؛ به گونه ای كه تعداد حافظان قرآن کریم در کشور به 10 میلیون نفر خواهد رسید. برنامه های آموزشی و محافل حفظ در سراسر كشور برپا شده و استفاده از آیات قرآن کریم در گفتگوها و تعاملات روزمره عموم و فرهیختگان رایج خواهد شد.
|
اصول و رویکردهای اساسی
- هدف از حفظ قرآن، افزایش «ایمان»، «شناخت»، «انس» و «عمل» به قرآن است. حفظ راهی برای قرائت مستمر و عمل به آیات قرآن است. لذا ضرورت دارد در برنامه های تربیت حافظ، به فهم قرآن کریم توجه ویژه شود.
- لازم است تا پايان سند چشم انداز در 1404 كليه ظرفيتها براي ترويج و فرهنگسازي حفظ قرآن به كار گرفته شود و سامانه ها و سازوكارهاي اجرای طرح ملی، مستقر و حدود يك سوم از چشم انداز طرح (5/3 ميليون حافظ كل قرآن) محقق شود.
- تربيت حافظان مبلّغ و حرفه اي قرآن براي حضور و ارائه برنامه در محافل تبليغي ترويجي داخلي و بين المللي امري لازم است اما در اين طرح منظور از 10 ميليون حافظ قرآن چنين سطحي از تسلّط بر حفظ نيست.
- نیل به 10 میلیون حافظ قرآن، بدون ایجاد تحول اساسی در سبک زندگی فردی و اجتماعی و رویکردهای مدیریتی ممکن نیست. ابعاد این تحول در نوع نگاه به قرآن، چگونگی نقش آفرینی اجتماعی و مرجعیت قرآن در زندگی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
- برنامه ها و روش های ترویج و آموزش حفظ قرآن بر اساس تفاوت در ظرفیت و امکانات افراد اجتماع، می بایست از کثرت و تنوع برخوردار باشد بنابراین لازم است راهبردها و اقدامات اختصاصی برای گروه های مختلف لحاظ شود.
- قدم نخست در حفظ قرآن، اعتقاد و باور به اهمیت و انگیزه برای حفظ است. لذا در فعالیتهای اجرایی باید به ترویج جایگاه و انگیزه سازی برای حفظ توجه ویژه شود.
- گرچه بکارگیری انگیزاننده های مادی برای آغاز حفظ قرآن و استقامت در آن مناسب است امّا برنامه ریزیها باید به گونهای باشد که این انگیزاننده ها بر انگیزه های معنوی و قصد قربت افراد غلبه نیابد و در نگاه سایر اقشار شائبه غلبه انگیزه های مادی بر انگیزه های معنوی را ایجاد نکند.
- در واگذاری مسئولیتهای آموزشی و فرهنگی نظام اسلامی مراتب حفظ قرآن به عنوان یکی از اولویتهای مهم تلقی شده و احراز آن در فرآیندهای ارزشیابی و انتصاب مدنظر قرار گیرد. در مورد سایر مسئولیتها نیز این عامل به عنوان یکی از ارزشها در نظر گرفته شود.
- در برنامه ریزی و فضاسازی برای رواج حفظ علاوه بر پرهیز از اجبار و اکراه باید به گونهای عمل کرد که افراد در عین آزادی و اختیار نسبت به حفظ قرآن انگیزه پیدا کنند.
- حفظ قرآن باید به یک موضوع فرهنگی رایج در جامعه تبدیل شود و منحصر در مراکز، رشته ها و گروههای خاصی نباشد.
- برای ترویج و توسعه پایدار حفظ قرآن در جامعه باید به نیروهای مردمی و اجتماعی متکی بود و نقش حاکمیت در مقام سیاستگذاری و حمایت با پرهیز از تصدی گری (غیر از نظام رسمی آموزش عمومی و عالی) و ایجاد ساختارهای جدید باشد.
- حافظ قرآن باید به اخلاق قرآنی آراسته و دور از آفتهای تکبر و تفاخر باشد. لذا در برنامه ریزیها علاوه بر توجه به آداب حفظ و رشد اخلاقی حفاظ باید در حمایتها، چهره سازی‌ها و تعاملات اجتماعی به این آسیبها توجه داشت.
راهبردهاي كلان
- ترويج و گسترش حفظ در خانواده ها
- ترویج و گسترش حفظ قرآن در مدارس و مراكز وابسته به آموزش و پرورش
- ترویج و گسترش حفظ قرآن در مراکز آموزش عالی حوزوی و دانشگاهی
- ترویج و گسترش حفظ قرآن در نهادها و دستگاه‌های دولتی و عمومی
- ترویج و گسترش حفظ قرآن در بخش خصوصی و مجموعه ها و مؤسسات مردم نهاد و گروههای اجتماعی
- توسعه محصولات و خدمات آموزشی فرهنگی مرتبط با حفظ قرآن
- تبليغ و ترويج حفظ در فضاهای اجتماعی و رسانه اي مختلف
- طراحي و ايجاد ساز و كارها و ساختارهای پشتيبان اجراي طرح ملي حفظ
راهبردهاي ملي
- فراهم کردن زمینه و فرصت لازم برای والدين به ويژه مادران و زنان خانه دار جهت حفظ قرآن کریم
- تشویق و زمینه سازی برای آشنایی کودکان زیر هفت سال با قرآن و شروع حفظ از این سنین
- هدایت مدارس به ویژه مدارس ابتدايي برای برگزاری دوره ها و کلاسهای حفظ قرآن
- تربیت معلم و مربی حفظ قرآن و ایجاد تسهیلات و سازو کارهای لازم برای حضور حافظان قرآن در مدیریت مدارس و تدریس با تمرکز بر مراکز پیش دبستانی و دبستان
- توسعه برنامه ها، مسابقات و رویدادهای مرتبط با حفظ قرآن در آموزش و پرورش
- توسعه پژوهش در حوزه حفظ قرآن و تربیت حافظ
- ارتقای جایگاه حفظ و حافظان قرآن در فرایندهای آموزشی، ارزیابی و ارتقاء اساتید و دانشجویان در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی
- ترویج حفظ قرآن در حوزه های علمیه از طریق افزایش سهم محتوای مبتنی بر حفظ قرآن و تعیین مشوقهایی برای طلاب حافظ
- تشویق کارمندان دستگاهها و نهادهای کشوری و لشکری به حفظ قرآن از طریق تعیین امتیازات و تشویقهای مادی و معنوی
- استفاده از فرصت خدمت مقدس سربازی برای ترویج و گسترش حفظ قرآن
- توسعه مؤسسات مردمی و خصوصی فعال در حفظ قرآن از طریق تعیین تسهیلات و مشوقهای تشکیل و اداره آنها
- ترويج و گسترش جلسات حفظ قرآن مردمي و هدايت جلسات و هيئات مختلف به سمت حفظ قرآن
- ترغیب شرکتها و مؤسسات خصوصی و مردمی غير قرآني به حفظ و استفاده از حافظان قرآن
- طراحي ساز و كارهايي جهت ارتقاي جايگاه اجتماعي و تكريم حافظان قرآن در جامعه
- حمايت از توليد محصولات محتوايي مورد استفاده در آموزش حفظ قرآن كريم
- زمينهسازي براي گسترش محصولات نرمافزاري و سختافزاري با كيفيت در حوزه حفظ قرآن
- ترويج و توسعه محتوا و خدمات مرتبط با حفظ قرآن در فضاي مجازي
- توليد برنامه هاي راديويي و تلويزيوني براي ترويج حفظ قرآن و تبيين جايگاه آن
- تبلیغ و ترویج اهمیت و اثرات حفظ قرآن در تبلیغات محیطی و شهری
- تكريم حافظان قرآن و الگوسازي ایشان براي اقشار مختلف جامعه
- فراهم كردن زمينه آموزش عمومي حفظ با استفاده از ظرفيت صدا و سيما
- فراهم كردن امكان تبليغ ارزان قيمت مؤسسات، محصولات و خدمات مرتبط با حفظ قرآن در رسانه هاي مختلف
- استفاده از ظرفیت گروهها و تشکلهای مذهبی برای تبلیغ و ترویج حفظ قرآن کریم
- ارزيابي مستمر و دقيق حافظان و مؤسسات حفظ از طريق طراحي و ايجاد ساختارها و سازوكارهاي ارزشيابي مناسب
- ساماندهي اطلاعات و محتواي موجود در حوزه حفظ قرآن در كشور از طريق ايجاد پايگاه‌هاي داده و ساختارهای اطلاعاتي مورد نياز براي توسعه و ترويج حفظ قرآن
- طراحي و ايجاد سامانه ها و سازوكارهاي برنامه ريزي و بودجه ريزي هماهنگ و يكپارچه جهت اجرايي شدن طرح ملی
چارچوب نهادی و اجرایی
الف. سیاستگذاری و نظارت راهبردی
سیاستگذاری، نظارت راهبردی و روزآمد سازی طرح ملی حفظ بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
ب. برنامه‌ریزی، هماهنگی، نظارت و ارزیابی اجرای طرح ملی حفظ قرآن کریم
به منظور برنامه ريزي، هماهنگي، نظارت و ارزیابی بر اجراي طرح ملی حفظ قرآن کریم، ستاد راهبری طرح ملي حفظ قرآن کریم تحت نظر شوراي توسعه فرهنگ قرآني تشكيل ميشود.
ج.فرهنگ‌سازی و اجرا
وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان صدا و سیما، سازمان تبليغات اسلامي، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و سایر وزارتخانه‌ها، نهادها و دستگاه‌های اجرایی، تبلیغی و فرهنگی کشور، در فرایند اجراییکردن و فرهنگ‌سازی طرح ملی با ستاد راهبری طرح ملي حفظ قرآن کریم همکاری می‌کنند. تمامي دستگاه‌هاي اجرايي موظفند در چارچوب اين طرح، برنامههاي خود را جهت بررسي و يكپارچهسازي و تصويب به ستاد ارسال نمايند و در دورههاي زماني معين، نتايج حاصل از اجراي برنامهها را به ستاد گزارش دهند.
د. الزامات اجرایی
شوراي توسعه فرهنگ قرآني موظف است ظرف مدت حداکثر سه ماه ستاد راهبری طرح ملي حفظ قرآن کریم را با محوريت وظايف ذيل تشكيل دهد:
- هماهنگي و هدايت تعاملات و ارتباطات دستگاه‌هاي مختلف و اجزاي مختلف جامعه در راستاي تحقق چشم انداز طرح ملی
- تشكيل كميته ها و كارگروههاي تخصصي متشكل از دستگاه‌هاي مسئول و مؤسسات فعال در زمينه حفظ براي برنامه ريزي و هماهنگي اقدامات و فعاليتها
- تدوين اهداف بخشي و زماني متناسب با بخشهاي مختلف جامعه و تعيين شاخصهاي ارزيابي
- تدوین اقدامات و تهيه شناسنامه اقدامات (شامل اهداف، سیاست‌ها و الزامات اجرایی، شاخصهاي عملكردي، تقسيم وظايف كلان، بودجه) و برنامه اجرايي سالانه متناسب با آن
- ارزيابي مستمر و به روز رساني دورهاي طرح ملی با توجه به شرايط و نتايج حاصل از اجراي آن در راستاي تحقق چشم انداز تعيين شده و ارائه گزارش سالانه به شوراي توسعه فرهنگ قرآني
- تأمين منابع مالي مورد نياز براي اجراي طرح از طريق بودجه سنواتي و بودجه‌هاي قرآني و فرهنگي دستگاه‌هاي مختلف و طراحي سازوكارهاي تشويقي جهت جلب مشاركتهاي مردمي و بخش خصوصي
تبصره – ترکیب ستاد راهبری و تشکیلات آن طبق مصوبه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی خواهد بود.
