• جلسه: 43
• |
• تاریخ تصویب: 15 دی 1397
• |
• تاریخ ابلاغ: 21 فروردین 1398
• |
• شماره مصوبه: 3260
• |
• شماره ابلاغ: 506

سند راهبردي توسعه پژوهش و آموزش عالي قرآني كشور

---

سند راهبردي توسعه پژوهش و آموزش عالي قرآني كشور
مصوب جلسات 35 و 43 مورخ 04/10/1395 و 15/10/1397 شورای توسعه فرهنگ قرآنی
شماره ابلاغ: 506/98/دش - تاریخ ابلاغ21/1/98

وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَـؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ (سوره نحل، آیه 89)

با توکل بر پروردگار متعال و با عزم ملی برای نیل به جامعه متمسّک به قرآن و عترت (ع)، زمینه­ سازی تلفیق فرهنگ حوزه و دانشگاه با محوریت قرآن و عترت (ع) و استخراج علوم از قرآن مبتنی بر تبیین اهل بیت علیهم‌السلام و به منظور تحقق اهداف، سیاست­ها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه تولید دانش و تربیت نیروی انسانی، اجرایی‌سازی ماده 4 قانون برنامه پنجم توسعه کشور و جزء جیم ماده 37 قانون احكام دائمي برنامه‌­هاي توسعه كشور و پشتیبانی از مواد و بندهای مرتبط در نقشه جامع علمی کشور، نقشه مهندسی فرهنگی، سند راهبردی کشور در امور نخبگان و سند دانشگاه اسلامی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی در جلسات 35 و 43 مورخ 04/10/1395 و 15/10/1397 شورای توسعه فرهنگ قرآنی، «سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور» (مصوب جلسه 26 مورخ 8/2/1397 کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور) را به شرح زیر به تصویب رساند:
اصول حاکم 

1. محوریت نص قرآن و تبیین پیامبر (ص) و اهل­ بیت (ع) در پژوهش و آموزش عالی قرآنی
2. مسئله ­محوری نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در جهت رفع نیازهای جامعه
3. تعامل سازنده كميسيون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی كشور با ساير نهادهای سیاستگذار علوم اسلامي، انسانی و هنر  
4. پرهيز از تصدي­گری دبيرخانه كميسيون در اجراي اقدامات سند و بهره ­مندی حداكثري از ظرفيت­ دانشگاه­ها و حوزه­هاي علميه
5. اعمال سیاست‌ها و اجرای تصمیمات از طریق ساختارهای رسمی آموزش عالی و پژوهش کشور

اهداف

1. تحقق شایستگی­ هاي لازم در فراگیران دوره‌های رسمی و غیررسمی قرآنی برای انجام فعالیت­های قرآنی و جهت‎ دهي به فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي اين دوره­ها براي تأمين نيازهاي جامعه بر اساس آموزه‌هاي قرآني
2. قرآن‌محور شدن دروس اولویت‌دار در رشته‌های الهیات و معارف اسلامی و ادبیات عرب و جهت­ دهي به فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي اين دوره­ها براي تأمين نيازهاي جامعه بر اساس آموزه‌هاي قرآني
3.  جاري‌سازي آموزه­های قرآنی در برنامه‌های درسی رشته‌های علوم انسانی و هنر و جهت­دهي به فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي اين دوره­ها براي تأمين نيازهاي جامعه بر اساس آموزه‌هاي قرآني

راهبردها و اقدامات ملّی
راهبرد ملی1: استقرار و ارتقای نظام سیاستگذاری، هماهنگی، نظارت و ارزیابی پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور

1. اصلاح و بهينه ­سازي ساختار و فرایندهای مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور و بسترسازی حقوقی و انگیزشی برای تأمین و ارتقای مستمر نیروی انسانی مرکز جهت ایفای نقش راهبری اجرای سند
2. طراحی نظام تصمیم ­سازی مشارکتی در جهت بهره­گیری از نظرات علمی و تجربی صاحب­نظران
3. طراحی سازوكارهاي برنامه‌ریزی و بودجه­ ریزی عملیاتی و نظارت بر اجرای سند در دبیرخانه کمیسیون
4. طراحی و استقرار نظام ارزیابی، سطح ­بندی و رتبه­بندی مراکز و گروه­های پژوهشی و آموزش عالی قرآنی و دستگاه‌هاي عضو شوراي توسعه فرهنگ قرآني با مشارکت دانشگاه و حوزه
5. بازطراحي ضوابط برنامه‌ریزی و گسترش آموزش عالی قرآني منطبق با نيازهاي نظام توسعه فرهنگ قرآني
6. طراحی و پیاده ­سازی سازوکارهای گسترش فرهنگ وقف و خیریه و مشارکت مردمی در توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی با اولویت آموزش عالی غیررسمی و پژوهش­های کاربردی
7. تدوین و ارائه پیشنهادهای قانونی جهت ایجاد امتیازهای ویژه در قوانین و مقررات پژوهش و آموزش عالی کشور در راستای حمایت از اقدامات تأمین‌کننده نیازهای توسعه فرهنگ قرآنی
8. طراحی و اجرای برنامه معرفی و ترويج سند و اقدامات آن در سطوح تخصصی و عمومی
9. استقرار شبکه نظارت اجتماعی خبرگان حوزوی و دانشگاهی نسبت به فعالیت‌های نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور

راهبرد ملی 2: طراحي و ارتقای برنامه ­­های درسی قرآنی نظام آموزش عالی دانشگاهی و حوزوی

1. نيازسنجي، طراحی و به­ روزرساني رشته­ های قرآنی دانشگاهی و حوزوی در مقاطع مختلف متناسب با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی با جلب مشارکت حداکثری گروه­ها و اساتید صاحب‌نظر و اجرای آن
2. حمایت از تأسیس انجمن علمي مشاغل قرآنی و ساير تشكل­هاي مورد نياز در پژوهش و آموزش عالي قرآني و طراحی سازوکارهای اثرگذاری آن­ها در برنامه­ های درسی آموزش عالی رسمی و غیررسمی و ساير بخش­هاي مقتضي
3. حمایت از گروه­های آموزشی رشته ­های الهیات و ادبیات عرب، علوم انسانی و هنر براي بازنگري، تدوين و اجراي برنامه‌ها و واحدهاي درسی چندرشته‌اي و بینارشته­ ای قرآني
4. استانداردسازی و ارتقاي برنامه ­های درسی آموزش­ عالی غیررسمی قرآنی با حمايت و همکاری کمیسیون­های شورای توسعه فرهنگ قرآنی

راهبرد ملی 3: ارتقای نظام شناسایی، جذب، هدایت و توانمندسازی سرمایه­ انسانی نظام ­پژوهش­ و آموزش ­عالی ­قرآنی

1. طراحی و اجرای برنامه ­ها و دوره­ های مجازی دانش‌افزایی و كسب مهارت­هاي پژوهشي قرآني
2. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل همزمان دانشجویان رشته‌های مختلف در رشته­ های قرآنی با اولويت مقطع كارشناسي
3. طراحی و تصویب سازوکارهای تحصیل در دوره­ های فشرده رشته‌های مختلف برای استادان و دانشجویان رشته‌های قرآنی
4. طراحی و برگزاری جشنواره‌های دوره‌ای نقد و مناظره دانشجویی در موضوعات علمی توسعه فرهنگ قرآنی
5. هدایت ظرفیت­های فعال دانشجويي در حوزه قرآن و عترت به سمت فعالیت‌های آموزش عالی و پژوهش قرآنی
6.  طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگ‌سازی قرآنی در جامعه دانشگاهی و حوزوی کشور
7. شناسايي نخبگان و نهادهای قرآنی دانشگاهی و حوزوی جهان و ایجاد و تقویت شبکه همکاری آنان از طریق تعریف و اجرای دوره‌های آموزشی و طرح‌های پژوهشی مشترک، تبادل استاد، دانشجو و طلبه درقالب طرح جامع تعاملات­ علمی­ بین‌المللی قرآنی

راهبرد ملی 4: توسعه مطالعات و رویدادهای علمی و پژوهشی تأمین‌کننده دانش فرهنگ­سازی و نظام‌سازی قرآنی

1. تعیین و اعلام اولویت‌های پژوهشی نظام توسعه فرهنگ قرآنی به صورت دوره ­ای با مشارکت صاحب­نظران، دستگاه‌ها و گروه­هاي ذی­ربط
2. اجرای «شیوه­نامه حمایت از پایان­نامه­ ها و رساله­ های قرآنی دانشجویان و طلاب» و ترویج موارد برتر
3. طراحي الگوي ساماندهی، ارتقا و ارزشيابي نيازمحور مقالات، نشريات و رويدادهاي علمي قرآني و حمايت از اجراي آن
4. حمایت از گروه­ها و انجمن­های علمی رشته­ های مختلف دانشگاهي و حوزوي جهت برگزاری رویدادهای علمی قرآنی (سخنرانی­، نشست، مناظره‏، همایش‌، کرسی­های نقد و بررسی و نظریه ­پردازی)
5. تعریف و اجرای طرح­های مشترک پژوهشی قرآنی میان پژوهشگران داخلی و خارجی به ویژه کشورهای جهان اسلام
6. طراحی و اجرای جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش و آموزش عالی
7. فعال‌سازی ظرفیت جشنواره­ های علمي مختلف در حمايت از پژوهش­ هاي ميان ­رشته­ اي قرآني
8. اجرای «آیین ­نامه حمایت از تعاملات علمی بین­ المللی قرآنی»
9. حمایت از پژوهش‌های قرآنی در راستای ارتقای قرآن‌محور نظام‌های تبلیغات دینی و تعلیم و تربیت

راهبرد ملی 5: توسعه فضا، تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز توسعه پژوهش و آموزش عالي قرآني

1. حمایت از توسعه کیفی و به­ روزرسانی مأموریت گروه­ها، مؤسسات پژوهشی و آموزش عالي قرآني متناسب با ظرفیت‌های موجود و نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی
2. حمايت از افراد و گروه­ های مستعد جهت تأسیس مراکز رشد، کارورزی، پارک­های علم و فناوری و مؤسسات دانش‌بنیان در جهت تولید آثار و محصولات قرآنی
3. راه‌اندازی سامانه جامع نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور با زیرسامانه های لازم براي اجراي اقدامات سند

چارچوب نهادی و الزامات اجرایی سند

1. مسئولیت سیاست‌گذاری کلان و ارزیابی و نظارت راهبردی بر اجرای سند و تصویب اقدامات جدید پیشنهادی کمیسیون بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
2. مسئولیت برنامه‎ ريزي و هماهنگي، نظارت و ارزيابي عملیاتی و تدوین و تصویب سياست­هاي اجرايي، بر عهده کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور است.
3. کارگروه­ های تخصصی کمیسیون مسئولیت نظارت و ارزیابی برنامه‌های اجراشده توسط دستگاه‌های اجرایی را در چارچوب این سند برعهده دارند و دستگاه‌های مشارکت‌کننده موظفند در دوره‌های یک‌ساله، نتایج حاصل از اجرای برنامه‌ها را به کمیسیون گزارش کنند.
4. کلیه دستگاه­های دولتی و نهادهای عمومی‏ و همچنین مؤسسات و نهادهای مردمی مورد حمایت، موظف به همکاری با دبیرخانه کمیسیون تخصصی در اجرای سند می ­باشند.
5. مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی به عنوان دبیرخانه کمیسیون موظف است پس از تصویب سند، با تشکیل کمیته راهبری اجرای سند، جزئیات اقدام­ های ملی منتخب را به تدريج در قالب شناسنامه اقدام شامل: تعیین دستگاه­های همکار، افق زمانی، اهداف کمّی، شاخص­های عملکردی، الزامات و سایر توضیحات مورد نیاز اقدام، با همکاری دستگاه­های مربوط تدوین کند. شناسنامه­ های اقدام پس از تصویب در کمیسیون، با امضای رئیس کمیسیون، به دستگاه­های ذی­ربط ابلاغ می­شود.
6. مسئولیت بررسی برنامه­ های حوزه پژوهش و آموزش عالی قرآنی دستگاه­ها و نهادهای مختلف دولتی‏، عمومی و مردمی برای استفاده از اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و نظارت عام و مرحله ­ای بر اجرای آن، بر عهده کمیسیون است.
7. کمیسیون موظف است گزارش سالانه وضعیت پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه نماید.
8. کلیه اقدامات مربوط به اجرای سند در حوزه‌های علمیه با مدیریت و نظارت شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی حوزه­های علمیه در چارچوب مصوبات کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور انجام می­شود.
9. به منظور تحقق اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن کشور در جامعه دانشگاهی و حوزوی و فضاسازی فرهنگی برای انس با قرآن و تدبر در آن، اقدامات فرهنگ‌سازی قرآنی و شناسنامه اقدامات مربوطه بر اساس سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن و سند راهبردی توسعه فعالیت­های تبلیغی ترویجی قرآنی کشور و با هماهنگی و تأمین اعتبار کمیسیون­های مربوطه، در شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (موضوع مصوبه جلسه 575 مورخ 6/10/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی) و شورای هماهنگی و گسترش فعالیت­های قرآنی حوزه­ های علمیه تصویب و توسط نهادهای دانشگاهی و حوزوی اجرا می­شود.