با حضور دکتر سعید رضا عاملی، رئیس کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ: دوفضایی شدن جهان و رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی هفتمین سمینار بین‌المللی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

این سمینار که به مناسبت سیزدهمین سالگرد هفته‌ جهانی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، هم‌زمان با 89 کشور دیگر در دانشکدۀ مطالعات جهان و با همکاری انجمن ایرانی‌ مطالعات جهان برگزار شد، بر محور جهانی «مرزهای دیجیتال نوین اطلاعات» و موضوع اختصاصی «شناخت و تمایز بین مرز داده‌های ملی و داده‌های جهان» متمرکز بود. سمینار با حضور دو سخنران کلیدی، چهار پنل تخصصی به مدیریت کرسی یونسکو و یک کارگاه اختصاصی توسط همراه اول، حامی معنوی و مادی این سمینار برگزار شد و درنهایت با پخش پیام یونسکو و خروجی‌های سیاستی سمینار در مراسم اختتامیه به پایان رسید.

مراسم افتتاحیه با گزارشی از این سمینار توسط دبیر علمی، آقای دکتر احسان شاه قاسمی، دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران آغاز شد. به گفته ایشان درمجموع تعداد 116 چکیده دریافت و از این بین تعداد 81 چکیده مورد پذیرش واقع شد. همچنین علاوه بر ایران، چکیده‌ها از سوی محققان و اساتید و دانشجویان کشورهای مختلفی ازجمله نیوزلیند، استرالیا، امارات متحده عربی، پاکستان، تاجیکستان، روسیه، هند، تایوان، کانادا، ایالات‌متحده و چین ارسال شده است. از بین چکیده‌های تأییدشده نیز، تعداد 24 چکیده برای سخنرانی انتخاب شد که در کنار 3 سخنرانی در مراسم افتتاحیه و اختتامیه، درمجموع تعداد 27 سخنرانی علاوه بر کارگاه آموزشی همراه اول، در این سمینار انجام شد.



دکتر سعید رضا عاملی، رئیس کرسی یونسکو در فضای مجازی و فرهنگ: دوفضایی شدن جهان و رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی، ضمن گرامیداشت یاد و خاطر مردم مظلوم و شریف غزه و لبنان و جبهه مقاومت؛ سخنرانی خود را تحت عنوان «ظرفیت‌های کوانتومی داده‌ها، هوش مصنوعی عمومی و خلق جان‌های موازی: مرز گذاری‌های جدید» ارائه کرد. او جهان جدید را جهان داده‌های بزرگ و ظرفیت‌های الگوریتیمیک کوانتومی برای کارکردهای پارامتریک پیچیده قلمداد کرد و افزود داده در مفهوم جدید ماهیت رقومی دارد و امروز ما با داده‌های عظیمی در سراسر دنیا مواجهیم که روز به روز در حال افزایش است و پیش‌بینی‌ها خبر از تولید روزانه 463 اگزابایت داده در سال 2025 می‌دهد و ما را با انباره‌ای از ظهور داده‌های جدید مواجه می‌کند و این ترافیک داده‌ای نیازمند قانون و نظم ارتباطات داده‌ای است تا از انحصار جلوگیری شود. وی با قرار دادن داده در مقابل اطلاعات که ماهیت آنالوگ و شیئی دارد، ظرفیت‌ها و چالش‌ها را مربوط به جهان ریاضی و فیزیک کوانتوم دانست. رئیس این کرسی در ادامه، داده‌های فضای مجازی را در دو دسته "داده‌های تولید شده توسط کاربران" و "داده‌های کلان" طبقه‌بندی کرد و گفت 60 تا 70 درصد داده‌های اینترنت از طریق کاربران تولید می‌شود و حدود 15 تا 20 درصد داده‌ها توسط دیوایس‌های IoT و IoE تولید می‌شود و این داده‌ها ساختاریافته، نیمه ساختاریافته یا غیر ساختاریافته هستند. در دنیای امروز که تمام زیست‌بوم‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به فضای دوم (فضای مجازی) منتقل‌شده و حکمرانی این فضا از فضای حقیقی پیشی گرفته ما عملاً با یک ساختار حکمرانی جدی در محیط داده‌ای مواجهیم و امروز "سواد ملی حکمرانی داده‌ای" در حکمرانی دوفضایی جدید، سواد پایه و زیرساختی حکمرانی محسوب می‌شود. وی در ادامه سواد داده‌ای را در پنج سطح سواد دیجیتال، سواد الگوریتمی، سواد کدنویسی، سواد کوانتومی و سواد هوش مصنوعی مورد بررسی قرار داد. و در پایان بر نیاز  به تقویت سواد و رمزگذاری داده‌ای و کوانتومی و توافق‌نامه‌های جدید بین‌المللی برای تأمین احترام به استقلال داده‌ای هم در سطح شخصی، هم در سطح نهادی و هم در سطح ملی تأکید کرد.

آقای دکتر یونس شکرخواه، عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، دیگر سخنران کلیدی این نشست، سخنرانی خود را تحت عنوان «هفته جهانی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی؛ چشم‌انداز معاصر دیجیتال» ارائه کرد و از مدیریت حقوق دیجیتال اپلیکیشن‌ها و برنامه‌ها که با ظاهر آپدیت بر روی دیوایس‌ها نمایان می‌شوند گفت.  وی در سخنان خود با اشاره به نقشه سفر کاربر (User Journey Map)  از خطر تبدیل شدن به یک غارنشین دیجیتال گفت. او سواد دیجیتال را در داشتن سهمی در افزودن به دانش برشمرد و لازمۀ این امر را "آپلود کردن اطلاعات" در مقابل "صرفاً یک دانلودر بودن" دانست. وی افزود سواد را باید در چرایی و فلسفه وجودی جستجو کرد؛ باید در تبلیغات و آگهی‌های بین برنامه‌ای جستجو کرد؛ و این بدین معناست که سواد را باید در همه‌جا گسترش داد. پدر روزنامه‌نگاری آنلاین ایران، ترویج اندیشۀ انتقادی نسبت به بسته‌های دریافتی و همچنین بالفعل کردن قابلیت‌های بالقوه و خارج شدن از حالت انفعال را از جمله وظایف مهم بر دوش جامعه برشمرد و افزود زمانی که اطلاعات (information)  از طریق یک مدیا یا رسانه وارد عرصه بیان می‌شود از حالت معصومانه خود خارج شده و گفتمان همان رسانه را می‌گیرد و در واقع باید گفت رسانه‌ها امتداد حواس ما هستند؛ بعضی گفتمان‌ها صرفاً اراده‌های معطوف به قدرت‌اند و در مقابل این گفتمان‌ها نباید منفعل ماند.
پنل تخصصی اول، بر موضوع سواد رسانه‌ای و هوش مصنوعی تمرکز داشت که به‌طور خاص هم‌راستا با محور اصلی برنامه 2024 هفته جهانی سواد رسانه‌ای بود و 6 سخنران (2 سخنران خارجی و 4 سخنران داخلی) در دو سطح معرفتی و کاربردی به این مسئله پرداختند.

پنل تخصصی دوم که برگزارکننده آن همراه اول بود، بر موضوعات جدید و پیشرو در این حوزه یعنی داده‌ها و اهمیت آموزش سواد دیجیتال در مدیریت ظرفیت‌های هوش مصنوعی و تقویت امنیت سایبری متمرکز بود.
پنل سوم و چهارم به‌صورت موازی برگزار شد که سخنرانی‌های پنل سوم بر موضوع اختصاصی این سمینار، یعنی حکمرانی داده و داده‌های بومی و جهانی تمرکز داشت و بحث حکمرانی داده در اتحادیه اروپا، امریکای لاتین و ایران بررسی شد.

پنل چهارم نیز بر موضوع سواد دیجیتال در رویکردی عمومی و از منظر اجتماعی و فرهنگی موردتوجه قرار گرفت و به‌طور خاص بر موضوعات خانواده، جوانان و سایبورگ متمرکز بود.
در پنل آخر نیز بحث ارتباطات سیاسی در پیوند با سواد رسانه موردتوجه قرار گرفت و برخی مطالعات موردی از استفاده و کاربردهای سواد رسانه در رویدادهای سیاسی در کشورهای مختلف بررسی شد.

همین‌طور در مراسم اختتامیه، پس از پخش پیام کرسی که از سوی مینگ کوک لیم، مشاور ارتباطات و اطلاعات دفتر یونسکو در رباط ارسال شده بود، در ادامه، دکتر عاملی، با اشاره به سه سطح "سواد عمومی"، "سواد اختصاصی" و "سواد تخصصی"، اذعان داشت از بین 89 کشوری که درگیر برگزاری همایش و مراسم بزرگداشت هفته سواد اطلاعاتی و رسانه‌ای هستند، 33 کشور به سطحی رسیده‌اند که دنبال سیاست‌گذاری برای تقویت سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی هستند. رئیس این کرسی در همین راستا از تمام شرکت‌کنندگان و محققین دست‌اندرکار این نشست خواست تا با سیاست‌گذاری صحیح به سمت تقویت سواد رسانه و اطلاعاتی گام برداریم.

درنهایت، این سمینار با گزارش اداره‌کنندگان پنل‌ها شامل آقای دکتر شاهو صبار، خانم دکتر الهه نوری غلامی‌زاده، خانم دکتر زینب قاسمی طاری و خانم دکتر زهره نصرت خوارزمی و همین‌طور گزارش دبیر علمی، آقای دکتر احسان شاه‌قاسمی و دبیر اجرایی خانم دکتر ماندانا سجادی به اتمام رسید.