رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده ضمن هشدار نسبت به برداشت‌های متفاوت از خانواده‌محوری، تصریح کرد: خانواده‌محوری نیاز به تعریف دقیق و شاخص‌گذاری درست دارد.
دکتر فهیمه فرهمندپور، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده در همایش «خانواده‌محوری در مکتب شهید رئیسی» که به همت مجمع ملی خانواده و به مناسبت اولین سالگرد شهادت آیت‌الله رئیسی و در راستای پویش «چله خدمت» برگزار شد، ابتدا گزارشی از نشست‌های بزرگداشت و گرامیداشت شهید رئیسی ارائه کرد و گفت: این نشست‌ها به‌صورت گسترده در سطح سران قوا، دستگاه‌های مختلف، نشست‌های مردمی و دولتی برگزار شد.
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به جایگاه و مأموریت خود، تصمیم گرفت این نشست‌ها را در قالب استخراج الگوهای حکمرانی بین‌المللی طراحی کند. الگوی حکمرانی شهید رئیسی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در قالب دو اجلاس اصلی و حدود ۶۰ نشست فرعی برگزار شد. دو اجلاس اصلی شامل یک نشست که در ۳۱ اردیبهشت‌ماه در مشهد با مشارکت آستان مقدس رضوی و دیگری در سوم خردادماه در تهران بود، برگزار شد. نشست‌های فرعی نیز متناسب با مأموریت ستادهای پنج‌گانه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی سازماندهی شد.
وی با اشاره به اینکه ستاد خانواده و زنان به‌عنوان یکی از پنج ستاد وابسته به دبیرخانه شورا، نشست‌هایی را با تمرکز بر دستاوردهای مدیریتی شهید رئیسی در سه دوره مسئولیتش در آستان قدس رضوی، قوه قضائیه و دولت برگزار کرد، گفت: نشست اول بر دستاوردهای دوران تصدی ایشان در دستگاه قضا متمرکز بود که برای من بسیار آموزنده و شگفت‌انگیز بود. به‌عنوان کنشگری با سابقه در حوزه زنان، پیش از این از عمق اقدامات ایشان در حوزه خانواده و زنان اطلاع نداشتم.
فرهمندپور ادامه داد: همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند: «دلم برای رئیسی سوخت»، اکنون درمی‌یابیم که وی در دوران مسئولیتش در قوه قضائیه چه گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته بود و ما اطلاع نداشتیم. نشست پایانی نیز پنجشنبه اول خردادماه در مشهد با مشارکت مرکز امور زنان و خانواده آستان قدس رضوی و با محوریت دستاوردهای شهید رئیسی در دوران خدمت در آستان قدس برگزار شد. شش نشست میانی نیز به موضوعات مشخصی مانند زنان و خانواده در برنامه هفتم توسعه، سند تحول دولت مردمی، دستاوردهای ستاد ملی زن و خانواده، جوانی جمعیت، فرزندآوری، ازدواج و مسائل جوانان اختصاص یافت.
تولید و انتشار محتوای نشست‌های مرتبط با دستاوردهای مدیریتی شهید رئیسی
وی خاطرنشان کرد: تأکید اصلی ما بر تولید، ثبت و انتشار محتوای این نشست‌هاست که امیدواریم به‌زودی در دسترس عموم قرار گیرد. همان‌طور که اشاره شد، نشست هشتم در هفته گذشته در حرم امام رضا(ع) برگزار شد.
فرهمندپور در بخش دوم سخنان خود به تفاوت نیت افراد در انجام اعمال اشاره کرد و گفت: در متون دینی آمده است که ارزش اعمال نه به شکل ظاهری، بلکه به نیت افراد بستگی دارد. برای مثال، کمک مالی به نیازمند از سر ریا با همان عملِ انجام‌شده با نیت خالصانه، از نظر ارزش اخلاقی کاملاً متفاوت است. پرسش اینجاست که چه عاملی باعث تفاوت نیت در افراد می‌شود؟ حضرت علی(ع) در خطبه‌ای فرمودند: «عظمت خالق در نگاه بندگانش متفاوت است.» کسی که خدا را بزرگ می‌پندارد، منافع خود را در مسیر رضای الهی جستجو می‌کند، اما فردی که خلق را محور قرار می‌دهد، نیتش متأثر از جلب نظر مردم است.
وی به مفهوم متفاوت «رعیت» در نگاه افراد مختلف اشاره کرد و گفت: کلیدواژه «رعیت» نیز در دو چارچوب متفاوت معنا می‌یابد. در نگاه امام خمینی(ره)، مردم «ولی نعمت» مسئولان هستند و حق مطالبه‌گری دارند، اما در نظام‌های استبدادی، رعیت به‌مثابه زیردستانی فرض می‌شوند که همواره مدیون حاکمانند. این تفاوت نگاه، رفتار حاکمان را شکل می‌دهد. مسئولی که مردم را بزرگ می‌بیند، خدمت به آنان را وظیفه خود می‌داند، اما کسی که خود را بالاتر از مردم می‌پندارد، خدمت‌رسانی را امتیازی برای خود قلمداد می‌کند.
رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده تصریح کرد: در حوزه خانواده نیز این نگرش کاربرد دارد. والدینی که می‌کوشند فرزندانشان را «فهمیده» تربیت کنند، به‌جای تحمیل دیدگاه‌ها، زمینه رشد فکری آنان را فراهم می‌سازند. حاکمیتی که به جای کنترل مردم، به ارتقای آگاهی و مسئولیت‌پذیری آنان می‌اندیشد، در واقع مسیر تربیت جامعه را هموار می‌کند. حاکمیت نباید تلاش کند که چیزی را با تحمیل به مردم بفهماند بلکه باید تلاش کند مردم فهمیده بار بیایند. دولتی که می‌خواهد چیزی را به مردم بفهماند مدام در حال ارائه گزارش است. شهید رئیسی در سفرهای استانی با پرسش از مشکلات مردم و پیگیری حل آنان، نمونه عملی این نگاه تربیتی را ارائه می‌کرد.
وجود برداشت‌های متفاوت از خانواده‌محوری
وی در ادامه به جایگاه مهم خانواده در فهیم شدن فرزندان اشاره کرد و گفت: در هیچ جای عالم، هیچ مدرسه‌ای از مدارس عالم، هیچ دانشگاهی از دانشگاه‌های عالم و هیچ مکتب‌خوانی از مکتب‌خانه‌های عالم، جایگاهی به‌اندازه خانواده برای تربیت مناسب نیست. البته خانواده‌محوری نیاز به تعریف دقیق دارد، نیاز به شاخص‌گذاری درست دارد. سیاست‌های کلان ابلاغ‌شده در حوزه خانواده، یا مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی، باید ارزیابی شوند ولی ما این کار را نکرده‌ایم. بنابراین، امروز ممکن است برداشت‌های مختلفی از خانواده‌محوری وجود داشته باشد.
فرهمندپور افزود: اجازه دهید در میان تمام تعریف‌ها و توصیه‌های ممکن درباره خانواده‌محوری، من معنایی تمدنی از آن ارائه دهم: اگر قرار است جامعه تربیت شود، این تربیت قطعاً از مدرسه شروع نمی‌شود، نه از آموزش‌وپرورش و نه از آموزش عالی، بلکه از خانواده آغاز می‌شود. نهادهای دیگر باید هنرمندانه این جریان تربیتی را امتداد دهند و آن را مدیریت و هماهنگ کنند. متأسفانه در این مسیر، اغلب کارنامه موفقی نداشته‌ایم. باید برای ارتقای هدفمند برنامه‌ریزی کرد و اقدام میدانی مناسب انجام داد تا این اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: حاکمیت اگر واقعاً حاکمیت خوبی باشد، باید به خانواده‌ها در این مسیر کمک کند. اگر خانواده نمی‌داند چگونه فرزندش را تربیت کند، حاکمیت باید به او بیاموزد. اگر خانواده از مسئولیت خود آگاه نیست، حاکمیت باید یادآوری کند. مسئولیت‌سازی، آگاه‌سازی و توانمندسازی خانواده ضروری است. خانواده باید حساس باشد، بداند چه اتفاقی در حال رخ‌دادن است، احساس مسئولیت کند و توانایی تربیت را داشته باشد. اما متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد.
وی در بخش پایانی سخنان خود، گفت: به‌عنوان مثال، اجازه دهید دو جمله درباره مهریه، خارج از موضوع اصلی بگویم؛ یکی از اشتباهات ما در حکمرانی این است که به‌جای کمک به انسجام خانواده، گاهی در مناسبات بین زوج‌ها مداخله می‌کنیم. مثلاً در مسئله مهریه، آیا حکمرانی حق دارد در حریم خانواده دخالت کند؟ مسئله اینجاست که ما گاهی فراموش می‌کنیم: خانواده خود مسئله نیست، خانواده راه حل است. یعنی راه حل مسائل اجتماعی از خانواده می‌گذرد، نه راه حل مسائل خانواده از جامعه.
