نشست هم‌افزایی و هم‌اندیشی متولیان آموزش عالی کشور، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، برگزار شد. در این نشست، چالش‌ها و راهکارهای پیش‌روی نظام آموزش عالی کشور مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش مرکز رسانه و روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در ابتدای سخنان خود به نقدی جدی درباره رویه‌های رایج در جلسات و نشست‌های مسئولان پرداخت و گفت: متأسفانه در بسیاری از جلسات، زمانی که دور هم جمع می‌شویم، به جای ارائه راهکارهای عملی و اجرایی، صرفاً به درد دل و بیان مشکلات بسنده می‌کنیم. حتی در مواردی نیز راهکارها را می‌دانیم، اما اراده‌ای برای اجرای آن‌ها نداریم. این رویه به یک فرهنگ نادرست تبدیل شده است که در آن به جای حل مسائل، تنها به ایرادگیری و انتقاد می‌پردازیم.
وی با اشاره به این که این فرهنگ نادرست مانع پیشرفت و تحول در نظام آموزش عالی شده است، افزود: اگر می‌خواهیم مشکلات آموزش عالی را حل کنیم، باید از این رویه فاصله بگیریم و به سمت اقدامات عملی و اجرایی حرکت کنیم. مسئولان باید مسئولیت‌پذیر باشند و به جای شانه خالی کردن از مشکلات، با عزمی راسخ به دنبال حل آن‌ها باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به لزوم تقویت نرم‌افزاری در نظام آموزش عالی اشاره کرد و گفت: اولین گام برای بهبود وضعیت آموزش عالی، تقویت نرم‌افزاری است. ما باید به جای پرداختن به مسائل سطحی، چند مشکل کلیدی را شناسایی و برای حل آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم.
وی با تأکید بر این که عامل اصلی بسیاری از مشکلات، عملکرد نادرست مسئولان است، افزود: ما به عنوان مسئولان نظام آموزش عالی، باید بپذیریم که بخشی از مشکلات موجود ناشی از عملکرد خود ماست. اگر به دنبال حل ریشه‌ای مسائل هستیم، باید از موضع انفعال خارج شویم و با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح، به سمت بهبود وضعیت حرکت کنیم.
مهاجرت نخبگان؛ مسئله‌ای قابل حل
استاد خسروپناه با اشاره به موضوع مهاجرت نخبگان به عنوان یکی از چالش‌های مهم آموزش عالی، گفت: مهاجرت نخبگان یک مسئله پیچیده است، اما غیرقابل حل نیست. ما می‌دانیم که بسیاری از نخبگان به دلیل نبود فرصت‌های شغلی مناسب، عدم حمایت کافی از پژوهش‌ها و تحقیقات، و نبود محیط‌های علمی پویا، کشور را ترک می‌کنند. راهکارهای این مسئله نیز مشخص است: ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب، افزایش حمایت‌های مالی از پژوهش‌ها، و بهبود کیفیت محیط‌های علمی و دانشگاهی. اما سؤال اینجاست که چرا با وجود آگاهی از این راهکارها، اقدام عملی برای اجرای آن‌ها انجام نمی‌شود؟
وی با بیان این که حل این مسئله نیازمند عزم ملی و همکاری همه‌جانبه است، افزود: ما باید به جای شعار دادن، به اقدامات عملی روی بیاوریم. اگر می‌خواهیم نخبگان در کشور بمانند، باید شرایطی فراهم کنیم که آن‌ها احساس کنند در وطن خود می‌توانند به اهداف علمی و شغلی خود دست یابند.
در بخش دیگری از سخنان خود، استاد خسروپناه بر لزوم تحول در نگرش و عملکرد مسئولان تأکید کرد و گفت: ما به عنوان مسئولان نظام آموزش عالی، باید نگرش خود را تغییر دهیم و به جای تمرکز بر مشکلات، به دنبال راهکارهای عملی و اجرایی باشیم. این تحول نگرشی باید در تمام سطوح مدیریتی اتفاق بیفتد تا بتوانیم به نتایج مطلوب دست یابیم.
وی با اشاره به این که تحول در آموزش عالی نیازمند زمان و تلاش مستمر است، افزود: ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که همه مشکلات یک‌شبه حل شوند. اما اگر با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح، گام‌های کوچک اما مؤثر برداریم، می‌توانیم به تدریج به بهبود وضعیت آموزش عالی کشور کمک کنیم.
حجت‌الاسلام خسروپناه با جمع‌بندی مطالب مطرح‌شده، بر لزوم اقدامات عملی و اجرایی تأکید کرد و گفت: ما باید از مرحله حرف و شعار عبور کنیم و به سمت اقدامات عملی حرکت کنیم. حل مسائل آموزش عالی نیازمند همکاری همه‌جانبه، برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح است. اگر می‌خواهیم نظام آموزش عالی کشور را بهبود بخشیم، باید از همین امروز شروع کنیم و با عزمی راسخ، به سمت تحول و پیشرفت حرکت کنیم.
تأکید بر نقش آموزش عالی در دفاع نرم‌افزاری
حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی رستمی در این نشست ابتدای سخنان خود با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درباره تهدیدات نرم‌افزاری، گفت: مقام معظم رهبری همواره بر این موضوع تأکید داشته‌اند که تهدیدات نرم‌افزاری فرصتی برای دشمنان است تا جمهوری اسلامی را به عقب برانند. این تهدیدات در شرایط کنونی از اهمیت بالایی برخوردار است و ما باید به سراغ راه‌های مقابله با آن برویم. سؤال اینجاست که در کدام بخش‌های کشور می‌توانیم این قدرت نرم‌افزاری را تولید و تقویت کنیم؟
وی افزود: از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، ما آسیب‌های فراوانی را متحمل شده‌ایم و گاهی حتی با کمبود امکانات مواجه بوده‌ایم، اما در این شرایط، مردم ایران همواره با حضور جهادی و ایثارگرانه خود، مشکلات را پشت سر گذاشته‌اند. چه در دوران دفاع مقدس و چه در سال‌های اخیر، مانند دوران شیوع بیماری کرونا، شاهد این روحیه مقاومت و همبستگی بوده‌ایم.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با اشاره به حضور مردم در حمایت از جبهه مقاومت، گفت: حتی در روزهای اخیر، در پویش‌هایی مانند »ایران همدل» و مراسم تشییع شهدای مقاومت در بیروت، شاهد حضور پررنگ و حماسه‌آفرین مردم بودیم. در این مراسم، با صحنه‌هایی از مقاومت و ایستادگی مواجه شدیم که نشان‌دهنده روحیه بالای مردم ایران است. حتی با وجود تهدیدات و پرواز جنگنده‌های رژیم صهیونیستی، هیچ تزلزلی در اراده مردم مشاهده نشد.
وی در پایان تأکید کرد: وقتی قدرت نرم‌افزاری وجود داشته باشد، صحنه‌های عالی‌تری رقم خواهد خورد و ضعف‌های سخت‌افزاری پوشیده می‌شود. اما اگر این قدرت وجود نداشته باشد، حتی قدرت سخت‌افزاری نیز کارایی خود را از دست می‌دهد.
ضرورت تقویت انسجام ملی و سواد رسانه‌ای
دکتر حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، نیز در ادامه این نشست با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درباره دفاع نرم‌افزاری، گفت: به نظر می‌رسد در این بیانات، استعاره‌ای وجود دارد که مقصود از آن، دستکاری افکار عمومی و تغییر در مبانی محکم انقلاب اسلامی است. در این عرصه، دشمن جنگ نرم را آغاز کرده و ما باید راه‌های مقابله با آن را بیابیم.
وی افزود: راه مقابله با دشمن، ایجاد و تقویت انسجام ملی و حاکمیت است. هرچه این انسجام بیشتر باشد، اعتماد به دشمنان و تأثیر تبلیغات رسانه‌ای آن‌ها کمتر خواهد شد. ما باید اعتمادسازی کنیم و فرهنگ خودباوری را در جامعه تقویت نماییم.
وزیر علوم با اشاره به اهمیت سواد رسانه‌ای، گفت: موضوع مهم دیگر، افزایش سواد رسانه‌ای مردم است. متأسفانه نسل جوان ما از سواد رسانه‌ای پایینی برخوردار است، در حالی که این سواد در دنیا به عنوان یکی از معیارهای انسان باسواد محسوب می‌شود. باید در نظام آموزشی خود، به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشیم و سواد رسانه‌ای را به‌روزرسانی کنیم.
لزوم بروزرسانی روش‌ها برای دفاع نرم‌افزاری
دکتر محمد مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، نیز در ادامه این نشست با اشاره به اهمیت موضوع قدرت نرم‌افزاری، گفت: در شرایط کنونی، دفاع از نظام و جمهوری اسلامی یک هدف اساسی و مهم است. امروز شاهدیم که شخصیت‌هایی مانند ایلان ماسک، از کسانی حمایت می‌کنند که ادبیات آن‌ها بیشتر شبیه به پادشاهی است تا ریاست جمهوری. این تغییر پشتوانه ایالات متحده از سلاح به بخش نرم‌افزاری، پیام واضحی برای ما دارد.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب همواره بر سه کلیدواژه اصحاب دانش، دستگاه اصلی آموزش و دفاع نرم‌افزاری تأکید داشته‌اند. امروز زندگی ما با نرم‌افزارها عجین شده است، اما هنوز در گفتار و عمل، مبتنی بر مفاهیم دو دهه پیش هستیم. در حالی که پیشرفت‌های جهانی به نسل ششم فناوری اشاره می‌کنند. بنابراین، برای دفاع نرم‌افزاری، باید خود را بروزرسانی کنیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان تأکید کرد: برای دفاع نرم‌افزاری، چه در دانشگاه‌ها و چه در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، باید یک انقلاب در روش‌ها رخ دهد. ادامه روش‌های قدیمی اشتباه است. دفاع نرم‌افزاری یک امر واجب است که همه باید در آن مشارکت کنند. این دفاع، یک دفاع همه‌جانبه از اصل ایران است و نیازمند نگاه‌ها و روش‌های جدید است.
دکتر وحید شالچی معاون فرهنگی وزارت علوم در این نشست عنوان کرد: بحث رهبر معظم انقلاب دراین باره در ادامه تاکیدی است که ایشان در حوزه فرهنگ دارند. ما در حوزه های سخت افزاری و نرم افزاری کاستی های داریم و آن چیزی که می تواند ما را در مقابل این چالش ها حفظ کند، عقبه فرهنگی ما است.
وی در ادامه تاکید کرد: اگر به این نگاه آرمانی متکی شویم می‌توان با همین منابع هم کارهای بزرگی را انجام داد. ما از این پتانسیل آنچنان که باید استفاده نکرده ایم و این به نظر دو دلیل دارد یکی این که مدیریت آموزش عالی درگیر کارهای روزمره شده است و دوم اینکه ساختاری متناسب با این امر طراحی نشده است.
دکتر حسن مسلمی نائینی رئیس جهاد دانشگاهی در این نشست گفت: به نظر می رسد که باید برای تقویت دفاع نرم افزاری از مهد کودک ها و مقطع دبستان آغاز کنیم. ما باید یک نهال را بارور کنیم و نه اینکه وقتی در دانشگاه به یک درخت تبدیل شد تازه به آن رسیدگی کنیم. رهبر معظم انقلاب نیز به این موضوع تاکید دارند و می فرمایند که در درجه اول باید به ساختن و پرداختن به شکل روحیه کودکان خود بپردازیم. بنابراین ما اگر می خواهیم کاری را انجام دهیم باید از مقطع دبستان شروع کنیم و در آن مقطع به افکار شکل دهیم.
