آیت الله علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در جلسه درس اخلاق که به صورت مجازی برگزار شد اظهار داشت: ما گرفتار روزمرگی هستیم. یکی از موانع بسیار بزرگ در مسیر رشد و کمال ابتلاء به روزمرگی و عادت است. حتی عادت خوب گاهی می‌تواند به مانع تبدیل شود، برای مثال انسان کاری را صرفاً از روی عادت انجام می‌دهد خود فعل هم اگر بسیار عالی باشد اما چون فاعل بر حسب عادت آن کار را انجام داده چه بسا ممکن است حسن فاعلی محقق نشود.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه استان تهران افزود: یکی از آن وضعیت و حالت‌ها این است که ما هنگامی که مطالعه می‌کنیم و معتقد هستیم اما در مقابل عمل، توجه نداریم نقش ما همانند نقش آن دستگاه تایپی است که مطلب را می‌نویسد، چاپ می‌شود، دیگران هم می‌خوانند و چه بسا برخی افراد به آن عمل کنند اما خود فرد به آن عمل نمی‌کند چون با تفطن و خودآگاهی این کار را انجام نداده است.
این استاد حوزه علمیه بیان داشت: یکی از آن نوع اتفاقات که از آن قسم است که می‌خوانیم، می‌دانیم و می‌نویسیم اما به آن عمل نمی‌کنیم آن مسائل و عناصری است که در کار علمی و پژوهشی و حوزه تولید معرفت دخیل است.
وی افزود: یکی از آن علت‌هایی که سبب می‌شود معرفت به واقع ختم شود و یا زمینه‌ها و عللی که به لحاظ معنوی معرفت تولید می‌کند اگر آدمی به آنها ملتزم باشد به مقام عارفی می‌رسد و آن اخلاص است.
اخلاص رمز موفقیت علمای بزرگ در عرصه علمی و عملی
رشاد با استناد به روایتی از پیامبر اکرم (ص) اظهار داشت: حضرت فرمودند اگر کسی ۴۰ روز عبادت خود را خالصانه انجام دهد و با اخلاص عبادت کند بعد از آن ۴۰ روز بر زبانش چشمه‌هایی از حکمت جاری می‌شود. این را ما در دیگران مشاهده کردیم و شنیدیم که مثلاً فلان کس بر اساس انجام یک عمل مخلصانه خداوند فلان عنایت را به او روا داشته است.
رئیس پژوهشگاه اندیشه اسلامی با بیان اینکه کار مخلصانه کاری است که هیچ چیزی غیر از خدا در آن دخیل نباشد و الهی محض باشد، تصریح کرد: عمل خالصانه به قدری ظریف، دقیق و دشوار است که بسیار با زحمت این کار انجام می‌شود. طوری که گاهی انسان تحمل نمی‌کند که بتواند این مهم را تجربه کند. راههای رخنه ابلیس هم در این زمینه بسیار پیچیده و فراوان است. او از متن و اصل مسئله نفوذ می‌کند تا نفس یک عبادت محض به عنوان ابزار انحراف مبدل شود. برای مثال جهاد از کارهای بسیار دشوار است که ممکن است انسان عمری به جهاد بپردازد. اما خالصانه نباشد. لذا آن اثری که از جهاد توقع می‌رود حاصل نمی‌شود.
وی افزود: امروز کسانی که عمری در دوران دفاع مقدس به جهاد مشغول بودند اما مشاهده می‌شود این جهاد در عمل آنها تأثیری نداشته و ظاهر این افراد خوب و باطنی آلوده دارند. برخی از افراد نیز بعد از دهها سال جهاد فکری، نظامی، علمی، اجتماعی و نفسانی در مقطعی مسیرشان تغییر کرد و موجب تعجب همگان شدند. این تغییر علل فراوانی دارد که یکی از آن علل می‌تواند این باشد که تمام این سال‌ها را آنچه انجام داده اند خالصانه نبوده لذا جهادشان بر عملشان تأثیر نداشت.
رشاد ادامه داد: گاهی انسان نمی‌داند کاری که انجام می‌دهد خالصانه نیست و تصور می‌کند که عملش در نهایت اخلاص بوده در حالی که او دچار توهم است.
رئیس پژوهشگاه اندیشه اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: برخی افراد عمرشان به قدری برکت دارد که آن مقدار از تولیدات علمی و اقدامات عملی آنان را اگر مورد توجه قرار دهیم باید برای آن تولیدات علمی یک نهاد یا صدها نفر ایجاد می‌شد تا آن تولیدات تولید شود که باز این امر محقق می‌شد. این اتفاقات علمی که در زندگی بعضی از علما رخ می‌دهد نتیجه عنایات الهی و اخلاصی است که آنان دارد.