آئین افتتاحیه «سال  بین‌المللی علوم پایه برای پیشرفت پایدار» امروز سه شنبه ۱۷ اسفندماه در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، در این مراسم به سخنرانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
 
امروز، روز ولادت حضرت امام سجاد(ع) است و آنچه در انگاره‌های ذهنی ما درباره ایشان شکل گرفته نشان می‌دهد ایشان از صرفاً برخی از آموزه‌های اخلاقی برای ما داشته‌اند اما واقعیت این است که ایشان در دوره‌ای زندگی می‌کردند که فقهای زیادی وجود داشتند لذا ابن جوزی می‌فرماید ایشان سید الفقها بود و حتی دشمنان به این موضوع اقرار داشتند. یکبار نامه‌ای از کشوری دیگر برای عبدالملک مروران آمده و سؤالی در آن بود که همگی از پاسخ به آن عاجز بودند لذا سراغ ایشان رفتند و امام سجاد(ع) پاسخ آن را دادند بنابراین ائمه در این موارد برای بیان اصالت و حقانیت اسلام ورود پیدا می‌کردند.
توجه به ابداع و اختراع در صحیفه سجادیه
صحیفه سجادیه ارتباطی جدی با عنوان همایش امروز در زمینه علوم پایه دارد چون ایشان این زمینه را فراهم کردند که بعداً حضرت امام باقر(ع) و امام صادق(ع) دانشگاهی را ایجاد کنند که اصل آن بر علوم پایه بود و این را به راحتی می‌توان از خروجی‌های آن دید. دانشمندان و عالمان بزرگی همانند ابن هیثم که کپلر، مباحث مربوط به نور را از وی می‌‌گیرد، بوعلی، خوارزمی، رازی، ابوریحان و ... نیز از خروجی‌های چنین دانشگاهی هستند که علاوه بر حوزه علمی در زمینه دینی نیز تغییریات شگرفی ایجاد کردند.
 
در صحیفه سجادیه ممکن است ما صرفاً برخی مضامین همانند دعا در راستای مسائل اخلاقی و اسوه حسنه بودن را مشاهده کنیم اما اگر دقت بیشتری داشته باشیم به مباحث بیشتری پی می‌بریم که می‌تواند برای ما تذکری باشد که از ائمه برای حمایت از علم عاریت بگیریم. در صحیفه مباحث سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و علمی وجود دارد. در آنجا توجه به اصل بنیادین ابداع و اختراع است و از شاخص‌های مهم علم آموزی نیز توجه به رهیافت‌های دینی است.
لوازم حمایت از علوم پایه
از دیدگاه امام سجاد(ع) توجه به علم و نوآوری یک اصل است بنابراین لازم است ابعاد علمی کتاب ایشان را به صورت جدی مورد توجه قرار داده و ذهنیت ما درباره ایشان صرفاً اخلاقی نباشد چون ایشان پایه‌گذار علوم بزرگی بوده‌اند که باید به آن افتخار کنیم. بنده به حضرت آیت‌الله اعرافی، مدیر محترم حوزه‌های علمیه سراسر کشور عرض کردم که چرا در حوزه‌ها دروس ریاضیات و هندسه را برداشتید در حالی که آنها هم علوم ارزشمندی هستند. مقام معظم رهبری نیز درباره علوم پایه می‌فرمایند باید گسترش پیدا کرده و تبدیل به عرف شود چراکه مبنای تحول در هر کشوری است. اسناد بالادستی و مخصوصاً نقشه جامعه علمی کشور نیز این موضوع را مورد توجه قرار داده‌اند.
 
در ابتدای دهه هشتاد شمسی، مقام معظم رهبری موضوع جنبش نرم افزاری و تولید علم را مورد مورد توجه قرار دادند اما شاید به دلایل مختلف توجه چندانی به این موضوع نکردیم. یکی از دلایلی که هنوز این هدف به خوبی محقق نشده است مدرک‌گرایی است در حالی‌که می‌توانیم مثلاً به جای دوره پسادکترا در دانشگاه‌های کشور، دنبال دوره‌های مطالعاتی و پژوهشی باشیم که در سطح دنیا هم مورد توجه قرار گرفته است. مطمئناً برای اینکه حمایت از علوم پایه تبدیل به عرف شود نیاز به بستری مناسب داریم و آموزش و پرورش به دلیل گستردگی که دارد می‌تواند بسترهای این موضوع را فراهم کند و اقداماتی که لازم باشد را در این راستا انجام خواهیم داد.
چالش‌های نظام آموزش و پرورش
البته یکی از چالش‌های نظام آموزش و پرورش رویکرد آن است چراکه بسیاری از مسائل از بیرون به ما دیکته می‌شود. مثلاً تمرکز بر روش حافظه‌محور و کوتاه‌مدت می‌شود و بعد از مدتی مطالب فراموش می‌شود. در شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار شد تأثیر سه سال آخر تحصیلی در کنکور را بیشتر کنیم که قطعاً از وضعیت کنونی که صرفاً شامل تست زنی است بهتر است.
 
نکته دیگر اینکه لازم است بسیاری از برنامه‌های درسی ما تغییر کند. برنامه درسی دارای روش، محتوا و هدف و ارزشیابی است اما هدفگذاری ما به گونه‌ای است که کودکان ما چیستی و چرایی درس خواندن را نمی‌دانند لذا به عنوان یک اجبار همانند سربازی به آن نگاه می‌کنند و چون فلسفه علم را به دانش‌آموز  منتقل نکرده‌ایم بنابراین بی چون و چرا تبعیت می‌کنند لذا به جای اینکه دانش‌آموز پیشرو باشد صرفاً پیرو است. به همین دلیل مقام معظم رهبری فرمودند فلسفه علم را از همان دوره ابتدایی به دانش آموزان یاد دهید. البته باید معلمان ما هم مهارت چنین آموزش‌هایی را داشته باشند.
 
محتوای آموزشی ما نیز صرفاً کتاب است بنابراین باید محیط را متنوع کرده و عرصه‌های یادگیری را زیادتر کنیم تا یادگیری صرفاً از طریق کتاب نباشد. ما هفتصد و پنجاه پژوهش‌سرا در کشور داریم که از پنج درصد ظرفیت آنها هم استفاده نمی‌شود بنابراین باید از چنین روش‌هایی نیز برای یادگیری دانش آموزان استفاده شود و البته باید مسئولان تجهیزات آن را تأمین کنند. ما بیش از دو هزار و دویست کانون فرهنگی و تربیتی داریم که لازم است در یادگیری نقش داشته باشند.
حمایت آموزش و پرورش از توسعه علوم پایه
موضوع بعدی در زمینه روش است. روش‌های مسئله‌محور نداریم بلکه با سخنرانی می‌خواهیم درس را به دانش‌آموز یاد دهیم و این باعث می‌شود شاهد زایش‌های علمی در جامعه نباشیم. البته کشور ما به رشد علمی خوبی رسیده است اما باید روش‌های یادگیری دیگری همانند یادگیریِ باز را پیگیری کنیم. نکته دیگر ارزشیابی است که نباید نگاه کمی به آن داشته باشیم چون امری کیفی است. این ظرفیت در آموزش و پرورش وجود دارد که از سیستم آموزشی به سمت سیستم تربیتی حرکت کنیم و این به رشد و پیشرفت علمی در کشور کمک می‌کند. البته در سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش این موضوع وجود دارد.
 
ما هر چه در توانمان باشد در آموزش و پرورش در راستای فراهم کردن بستر توسعه علوم پایه انجام خواهیم داد. البته لازم است محوریت علوم پایه در جهان اسلام مخصوصاً کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی و از طریق سازمان علمی و آموزشی آن توسط وزارت علوم و دانشگاه شهید بهشتی پیگیری شود. در این صورت نیز گام‌های ارزشمندی در راستای توسعه علوم پایه برداشته خواهد شد.