صد و بیستمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با حضور اعضای این مجمع و به منظور بررسی دستورهایی همچون پیشنویس طرح تحول در امور قرآنی برگزار و طی آن نقدهایی به این پیشنویس وارد شد، در نهایت نیز مقرر شد کمیته‌ای پنج نفره ایرادات این پیش‌نویش را احصاء کند.
صد و بیستمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی ظهر، ۲۶ دی‌ماه به صورت مجازی و حضوری در دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد.
در این جلسه که از ساعت ۱۴ تا ۱۶:۳۰ در جریان بود، تنها به دو دستور از چهار دستور جلسه پرداخته شد و مباحث پراکنده‌ای هم از سوی برخی اعضای در مورد سومین دستور مطرح شد.
در ابتدای این نشست، ابعاد و نحوه تدوین آیین‌نامه اجرایی بند «ز» تبصره ۹ لایحه بودجه ۱۴۰۱ کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت. بر اساس این بند دستگاه‌ها اختیار دارند دو درصد از بودجه هزینه‌های دستگاه‌ها را برای فعالیت‌هایی همچون موضوعات قرآنی، نمایشی، مطبوعاتی، رسانه‌ای نوین، نشر و کتاب و گردشگری اختصاص دهند.
اعضای مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی به همفکری پرداختند تا به راهکاری برای نحوه جذب بیشترین میزان بودجه برای فعالیت‌های قرآنی از طریق این بند بپردازند. در این بخش ابتدا محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت پیشنهاد تشکیل کارگروهی برای بررسی و تدوین ابعاد این موضوع را ارائه داد.
همچنین محمدمهدی عزیززاده، مدیرکل دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم نیز در سخنانی با اشاره به قانون بودجه سال ۸۹ که عبارتی شبیه به بند «ز» در آن گنجانده شده بود، گفت: چنین بندهایی با توجه به اینکه رصد نمی‌شود قابل گزارش‌گیری نیست و اگر سازوکار متمرکزی برای آن در نظر گرفته نشود در آینده قابل ارزیابی نخواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اخوان صباغ، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم نیز بیان کرد: دستگاه‌ها این دو درصد را بدون ارائه گزارش هزینه می‌کنند، به عنوان مثال وزارت صنایع سال ۸۹ بودجه‌ای را که دریافت کرد و به باشگا‌ه‌های ورزشی زیر مجموعه خود همچون فولاد و سپاهان که عنوان فرهنگی ـ ورزشی داشتند، تخصیص داد. بنابر این از بند «ز» می‌تواند چنین تفسیرهایی صورت گیرد.
محمدحسین فریدونی، مشاور دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز مسئولیت پیگیری این موضوع را متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست و گفت: اگر این موضوع از موضع دیگری دنبال شود، بسیار زمانبر خواهد بود.
وی همچنین پیشنهاد داد دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی طی جلسه‌ای با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این موضوع را پیگیری کند.
سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن نیز در این بخش، با اشاره به بودجه نیم درصدی که در سال ۱۳۸۹ به فعالیت‌های قرآنی اختصاص یافت، گفت: در آن سال این نیم درصد مختص فعالیت‌های قرآنی بود اما در حال حاضر به دو درصد رسیده و تعداد موضوعات نیز افزایش یافته است. به نظر می‌رسد با توجه به تعدد موضوعات و اختیاری بودن پرداخت این بودجه نمی‌توان بر روی آن حساب کرد. ما باید بر روی بودجه منشور توسعه فرهنگ قرآنی کار کنیم و ابتدا مبلغ ثابتی که گذاشته شده است، افزایش دهیم و در وهله دوم هم تلاش کنیم این بودجه که از کانال مصوب خود خارج شده است به کانال خود بازگردانیم. یعنی این بودجه را از طریق صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی اختصاص دهیم.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه در این دولت هم اراده و هم نگاه قرآنی وجود دارد، گفت: حجت‌الاسلام رئیسی در ادواری، وقت بسیار زیادی را برای بازدید از نمایشگاه قرآن اختصاص داده و اهتمام نسبت به موضوعات قرآنی داشتند و لذا انگیزه کار قرآنی دارند. اگر خود ایشان در جریان قرار بگیرند و به نحوی چارچوب روشنی از سوی وزارت ارشاد ارائه شود، می‌توان منتظر نتایج خوبی بود.
وی با اشاره به اختیاری بودن بند «ز» افزود: در این بند به موضوعات متعددی اشاره شده و در رأس آنها موضوعات قرآنی ذکر شده است. به نظر می‌رسد حدی از آن را دولت می‌تواند برای خود الزامی کند و از همان طریق یک درصد از این دو درصد شبهه الزامی شود. این را باید با یک هوشمندی به سرانجام برسانیم.
دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به اینکه محوریت کار بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود، گفت: با مسئولیت معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حضور چهار نفر دیگر از اعضای این مجمع، کارگروهی تشکیل خواهد شد تا حداکثر طی یک هفته سقف بودجه‌ای که از طریق بند «ز» می‌تواند به فعالیت‌های قرآنی اختصاص یابد، معین کنند.
بر همین اساس اعضای این کارگروه شامل نماینده معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی خواجه‌پیری، رئیس کمیته تخصیص اعتبارات صندوق مشارکت، محمدحسین حسنی، مدیرعامل ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اخوان صباغ، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم و علیرضا شعبانی‌فرد، کارشناس دبیرخانه شورای توسعه خواهد بود. این کارگروه یک هفته مهلت خواهد داشت تا علاوه بر تعیین سقف بودجه قرآنی در قانون بودجه سال ۱۴۰۱، مدل‌های اجرایی و پیشنهادهای احسن خود را برای دریافت این بودجه ارائه دهند. همچنین مقرر شد خروجی کارگروه پس از تایید در مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گردش کار شود.
در ادامه نوبت به دومین دستور این جلسه که زمان نسبتاً زیادی از کل وقت جلسه را نیز به خود اختصاص داد، رسید. در این بخش پیشنویس ساختار قرارگاه امور قرآنی کشور به بحث و تبادل نظر گذاشته شد. در این بخش ابتدا رضا سلامت‌پناه، معاون دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان نکاتی در خصوص شیوه اجرایی شدن قرارگاه قرآنی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی، مبانی، سیاست‌ها، چارچوب‌ها و ... پرداخت.
در ادامه هر کدام از اعضا به بیان دیدگاه‌های خود در مورد پیشنویس تهیه شده پرداختند که از جمله مهم‌ترین مباحث مطرح شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- اگر تغییرات عملی شود، چه تضمینی وجود دارد به سرنوشت گذشته دچار نشود. اگر قرار است تحولی صورت بگیرد، باید نتایج آن در بطن جامعه دیده شود.
- در این پیشنویس به برخی دستگاه‌ها و نهادهای تأثیرگذار بی‌توجهی شده است که لازم به جبران است.
- در بیانیه‌ای که روز ۱۵ آذر ۱۴۰۰ منتشر شد، تمرکز اصلی بر اصلاح فرایندها بود ولی در پیشنویس فعلی بر روی اصلاحات ساختاری تأکید شده است و ناهماهنگی بین آن بیانیه و این پیشنویس هست. احساس می‌شود بیانیه و پیشنویس در دو فضای متفاوت نوشته شده است و بایستی تناسب و ارتباط معنایی دقیقی بین این دو برقرار کرد. آنچه سخن از نگرش و فرایند بود و در پیشنویس امروز به صراحت از تغییر ساختار صحبت می‌شود.
- کمیته‌ای برای بررسی حقوقی و فنی عبارات استفاده شده در پیشنویس تشکیل شود.
- در پیشنویس ارتباط کمیسیون‌های استانی با ملی و بین‌المللی توضیح داده نشده است.
- در پیشنویس یک حلقه دیگر به نام ستاد مهندسی فرهنگی کشور اضافه شده است بدون اینکه هیچ توضیحی در مورد آن داده شود.
- در پیشنویس هیچ اشاره‌ای به بازآفرینی و بازمهندسی و تحول نشده است.
- از کنار اشکالات و کم‌کاری‌های گذشته دبیرخانه شورای توسعه نباید به سادگی گذشت.
- دبیرخانه در گذشته در بسیاری موارد اولویت کاری خود را درست تشخیص نداده است، ولی سخن از تحول از سوی دبیرخانه اقدام شجاعانه‌ای است.
- برخی سازمان‌ها و دستگاه‌ها در پیشنویس نقش کمرنگی پیدا کرده‌اند.
- الزامات قرارگاه را تعریف نکرده‌ایم، ابتدا باید خودمان نسبت به الزامات قرارگاه کار تبیینی انجام دهیم.
- مخالفت با استفاده از واژه کمیسیون در طرح تحول به دلیل عملکرد بسیار نامناسب کمیسیون‌ها در سال‌های قبل شورای توسعه.
- اگر امروز احساس می‌کنیم آن اتفاقاتی که باید در ۱۰ سال اخیر رخ می‌داد، نیفتاده است پس باید ابتدا از خودمان شروع کنیم.
- مشکل فعالیت‌های قرآنی و فعالان قرآنی مربوط به مرحله نگرش است و تا آن مشکل حل نشود رفتن به سراغ مراحل بعدی بی‌فایده است.
- پیشنویس با مبانی اصلی منشور توسعه فرهنگ قرآنی در تعارض است.
- در پیشنویس بار اصلی بر دوش کسانی است که امکاناتی برای عملیات ندارند.
- در پیوست مقام معظم رهبری کلید واژه «چابک‌سازی» که خیلی مهم است مورد اشاره قرار گرفته است، ایشان تصریح می‌کنند شوراهای اقماری کمک فکری دهند؛ این نکته مهمی است ولی ما ۱۸۰ درجه در تعارض با آن موضوع، سیستم دبیرخانه را گسترده کرده‌ایم.
همچنین در بخش دیگری از این جلسه به بحث در مورد وضعیت صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی که در قانون بودجه ۱۴۰۱ نادیده گرفته شده است، پرداخته شد.
در این بخش ابتدا اصغر عبداللهی، معاون امور مجلس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به بیان برخی نکات پرداخت و گفت: ما در فصل بودجه هستیم و یک پیشینه ناگوار در مورد نگاه نامطلوب به مجموعه ما وجود دارد. پایه و مبنای این نگاه نامطلوب هم تنوع گزارش‌های سلیقه‌ای است. ما هم همیشه اعتراض داشته‌ایم که وقتی می‌گوییم شورا یک نهاد رسمی است، اصولاً گزارش‌هایی از آن نهاد اعتبار حقوقی دارد که به صورت رسمی ارائه شده باشد و سایر گزارش‌ها اعتبار حقوقی ندارد. لذا اولین قاعده مدیریت، این است که این ارائه گزارش‌های سلیقه‌ای و غیررسمی را جمع کند.
وی با اشاره به اینکه سند تحول به مقام معظم رهبری ارائه شده است، گفت: در این سند ساحت‌های مختلفی در نظر گرفته شده است. سند تحول قرآنی می‌تواند بر اساس یکی از برش‌های تخصصی آن سند باشد.
عبداللهی در مورد وضعیت صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی نیز تصریح کرد: ما سه پیشنهاد در مورد امور قرآنی داشته‌ایم. یکی اینکه صندوق از دبیرخانه شورای عالی منتزع شود، چون خود اساسنامه مستقل دارد لذا نمی‌تواند در دبیرخانه ادغام شود.
معاون امور مجلس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه بودجه قرآنی باید حتماً افزایش پیدا کند، گفت: پیشنهاد شده برای بودجه سال ۱۴۰۱ یا نسبت یک درصد یا ۲۰۰ میلیارد تومان برای امور قرآنی در نظر گرفته شود، با این تفاسیر امید می‌رود رقم روی ۱۰۰ میلیارد تومان بماند.
در ادامه این نشست مقرر شد سازوکاری در نظر گرفته شود تا از طریق آن عنوان صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی در بودجه احیا و بودجه قرآنی از آن طریق پرداخت شود.
در پایان مقرر شد تا جلسه فوق‌العاده مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی یکشنبه هفته آینده سوم بهمن‌ماه برگزار و طی آن گزارش کمیته پنج نفره در مورد پیشنویس تحول ارائه شود.
