دکتر علی خیرالدین، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آیین رونمایی از سامانه اتاق‌های فکر ۱۶گانه این وزارت گفت: راه‌اندازی اتاق‌های فکر در وزارت علوم، در راستای فرمایش و تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت ایجاد هیات‌های اندیشه‌‌ورز است.
در آیینی که با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاونان این وزارت و روسا و دبیران اتاق‌های فکر ۱۶ گانه برگزار شد، از سامانه اتاق‌های فکر وزارت علوم رونمایی شد.
دکتر علی خیرالدین معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم در این مراسم گفت: راه‌اندازی اتاق‌های فکر در وزارت علوم بر اساس تاکید مقام معظم رهبری بر ایجاد هیات‌های اندیشه ورز صورت گرفته است.
وی افزود: اعضای اتاق‌های فکر با هماهنگی روسا و دبیران اتاق‌های فکر از افراد صاحب نظر، باتجربه، خلاق و نوآور انتخاب شده است که روحیه فعالیت گروهی نیز داشته باشند.
معاون وزیر علوم با اشاره به تصویب اساسنامه اتاق‌های فکر توسط وزیر علوم گفت: تدوین سیاست‌های راهبردی، ارائه راهکار برای مشکلات اصلی آموزش عالی و ارائه مشاوره در خصوص مسائل ارجاعی از مدیران وزارت علوم، مهمترین ماموریت اتاق‌های فکر است.
وی افزود: بر اساس اساسنامه اتاق‌های فکر، وزیر علوم، مشاور وزیر علوم در امور علمی، تحقیقاتی و فناوری، مسئول دبیرخانه اتاق های فکر، روسای اتاق های فکر و ۳ الی ۵ نفر از دبیران این اتاق ها، کمیته راهبری اتاق های فکر را تشکیل می دهند.
دکتر خیرالدین با اشاره به اینکه روسا و دبیران اتاق های فکر به مدت دو سال توسط وزیر علوم منصوب می شوند گفت: اعضای هر اتاق نیز ۱۵ نفر است که به مدت ۲ سال با حکم مشاور وزیر علوم منصوب می‌شوند.
در ادامه این نشست از سامانه اتاق های فکر رونمایی شد که این سامانه امکان ارتباط اعضای هر اتاق با یکدیگر، رویت دستور جلسات و دریافت پیشنهاد از جامعه علمی کشور را فراهم می کند.
معاون وزیر علوم عناوین اتاق های فکر وزارت علوم و شرح وظایف هر کدام را به شرح ذیل اعلام کرد:
۱ اقتصاد آموزش عالی
اضافه بر علم اقتصاد که امروزه خود بعنوان یکی از علوم اصلی به تنظیم مناسبات انسانی اقدام میکند نفس اقتصاد آموزش عالی نیز در جهان فعلی بسیار حائز اهمیّت است. ایجاد منافع و ثروت برای کشور از طریق بسط و توسعه خدمات تعلیمی و آموزشی عالی در جهان و کشورهای منطقه و تعیین سهم و نسبت این فعالیتها با علم اقتصاد و مدل اداره اقتصادی کشور اهمّ وظائف و تکالیف اتاق فکر اقتصاد آموزش عالی را تشکیل میدهد.
۲ کاربردی سازی پژوهش
اگرچه قدر و منزلت اشتغال به علم و فعالیت‌های علمی فی نفسه در نظام و جهان بینی اسلامی و حتی غیر اسلامی ارزش و امتیاز محسوب می‌شود اما قابلیّت تبدیل نتایج تحقیقی به استفاده‌های عملی و انحاء این تبدیل خود حقیقتی است که در نظام سیاستگذاری کشور نباید و نمی‌تواند مغفول واقع شود. اتاق فکر کاربردی سازی پژوهش انحاء طرق تبدیل تحقیقات به مصارف کاربردی و قابل استفاده را مورد بحث و مطالعه قرار میدهد.
۳ سیاست گذاری علمی
متناظر با تاریخ علم و فلسفه علم که قسمتی بسیار مهمّ از اشتغالات علمی انسان امروز است تعیین جهت و غایت مطلوب حرکت و فعالیت‌های ذهنی انسان از جمله دغدغه‌ها و نکات بسیار مهمّی است که باید مورد رصد و تعقیب و تعاقب واقع شود و از حرکت کورکورانه و مبتنی بر تقلید محض در این مسیر اجتناب شود. اشتغال به این مباحث و موارد حیطۀ فعالیّت اتاق فکر سیاستگذاری علمی را تشکیل میدهد.
۴ دیپلماسی و مرجعیّت علمی
احراز مقام مرجعیّت علمی که موضوع مورد تاکید در کشور است منوط و متوقّف است به برخی ملزومات و یکی از مهمترین این ملزومات داشتن دیپلماسی قوی علمی در نظام تعلیم و علم و حوزۀ آموزش عالی است. علیرغم شخصیّت و مقام علمی قابل قبول کشور در منطقه، تقویت و ارتقای این شخصیّت و تبدیل شدن به قطب علمی جهانی یا قارّه¬ای هدفی است جالب و جاذب که طرق نیل به آن فعالیت‌های اتاق فکر دیپلماسی و مرجعیت علمی را تشکیل میدهد.
۵ اجتماعی و فرهنگی
با عنایت به اینکه عرصه علوم و فنون یکی از اجزاء جامعه و فرهنگ کشور محسوب می‌شود، تعیین میزان تجانس و تناسب خروجی نظام علمی کشور با مفاهیم تکوین کنندۀ جامعه و فرهنگ و هویّت اسلامی و ایرانی وظیفه‌ای خطیر است که اتاق فکر اجتماعی و فرهنگی متولّی اشتغال و پرداختن به آن است.
۶ تحوّل در علوم انسانی
علوم مشهور به علوم انسانی طیّ دو دهۀ اخیر از جمله اصلی ترین عرصه¬های ایجاد دغدغه در تضعیف هویّت و سبک زندگی ایرانی و اسلامی بوده است. با عنایت به ابتنای فرهنگ اسلامی و ایرانی بر تناسب توأمان مادیّت و معنویّت و تفوّق معنی بر مادّیت ایجاد سبکی و تولید قرائتی از علوم انسانی که مانع از سقوط انسان در دام مادّیگری صرف باشد از اهمّ موارد مبتلابه کشور است. اتاق فکر تحوّل در علوم انسانی موظّف است با تدقیق و تفکّر و تعقّل در جمیع فعالیت‌های صورت گرفته در این حوزه نسبت به تدوین طرحی قابل اجرا در این خصوص اقدام کند.
۷ شفافیّت و تعارض منافع
از جمله بهترین نتایج تمدّن ومدنیّت جدید جهانی اصرار بر ایجاد شفافیّت در انجام هر نوع تعاملات است. ایجاد منافع غیر مشروع و غیر قانونی و تضییع حقوق و اموال و منابع عمومی در غیاب شفافیّت بدیهی‌ترین نتیجه و ملموس‌ترین تبعات است. تعارض منافع یعنی وضعیّتی که فرد طیّ آن منافع فردی و حزبی و قومی و قبیله‌ای خود را بر منافع طبیعی و عمومی ترجیح میدهد بیش از هر چیز ثبات مدیریتی و سیاستگذاری در کشور را مورد لطمه و خدشه قرار میدهد. اتاق شفافیّت و تعارض منافع با لحاظ جمیع موارد مطروحه در این حوزه، اقدام به تولید طرح‌ها و اسلوب‌های اجرائی خواهد کرد که استعمال این اسالیب، شفافیت را به حد اکثر و تعارض منافع را به حد اقل خواهد رساند.
۸ سیاستگذاری فناوری
رشد و توسعه فناوری و مهارت‌های فنی انسان بعد از دوره رنسانس و ظهور مصنوعات و اختراعات حیرت آور و محیّر العقول مباحث تازه ای را در منظر نظر انسان فعلی گشوده است و نسبت و رابطۀ مفاهیمی چون اخلاق و تکنولوژی، تغییرات اقلیمی، حقوق فضای مجازی، مناسبات انسانی و قوام خانواده و …مورد سوال و بعضاً تهدید جدی واقع شده است. تعیین جهت فناوری و اطلاع از نتایج و تبعات و عواقب این جهت گیری موضوع بحث و مداقّۀ اتاق سیاستگذاری فناوری را تشکیل میدهد.
۹ آموزش هدفمند
با عنایت به تغییرات عظیم صورت گرفته در نظام تعلیم و تربیت طیّ دو قرن اخیر در ایران و عمومی و رسمی شدن و اتّکای آن به دولت، تعیین هدف برای این آموزش‌ها از موارد حائز اهمیت بسیار است. رصد تغییرات اجتماعی و تجدید نظر منظّم و به موقع در منابع درسی و تعلیمی سیاستی است مناسب برای مواجهه با تغییرات مداوم نیازهای عرصه عمومی و اجتماعی، اتاق فکر آموزش هدفهمند، هدف از تعلیم و تعلّم را تبیین میکند. نیاز بازار، رشد و تعالی و ترقّی مادی و معنوی انسان علی العموم و اتباع کشور علی الخصوص و مواردی از این قبیل وظائف این اتاق را تشکیل میدهد.
۱۰ ایثارگران
وزارت علوم در تعیین و تبیین وظایف و تکالیف خود هم عرصه جهانی را منظور نظر قرار داده و هم به اقتضائات و شرایط خاص داخلی التفات و توجّه دارد. وجود جمع کثیر ایثاگران معظم در جامعه ایران اسلامی، ضرورت تخصیص منابع و امکانات برای رشد و ارتقا و حل مسائل و رفع مشکلات ایشان را ضروری می‌سازد. وزارت علوم معتقد است جامعه از ایثارگران عزیز به واسطه‌ی شخصیت والای ایشان بیش از سایر جوامع انتظار رشد و درخشش دارد. اتاق فکر ایثارگران شرایط و مقدماتی را تمهید میکند تا این عزیزان بتوانند جلوه‌ای از شخصیت والای خود را در قالب فعالیت‌های علمی جلوه گر کنند.
۱۱ سنجش و انگیزش
طی دو دهۀ گذشته، تاکید بیش از حد بر فعالیت‌های تدریسی و تحقیقی و الزام در تالیف و ارائه مقاله، حالتی تکلیفی و الزامی برای فعالین عرصه علم و تحقیق ایجاد کرده که در بادی امر به نظر می‌رسد این تکالیف و الزامات، نظام تولید علم کشور را از تناسب و توازن خارج کرده است. متقابلاً بذل عنایت به فعالیت‌های ایجابی مثل ایجاد جواذب تشویقی و لحاظ امتیازات برای محققین خیلی مورد عنایت و التفات قرار نگرفته است. اتاق فکر سنجش و انگیزش متولی تعیین صحّت و سقم فرض مذکور است و موظّف است نقیصۀ مذکور را مورد بحث و مطالعه قرار دهد.
۱۲ جوانان و نخبگان
در هر جامعه‌ای جوانان منابع و ثروت‌های عمومی ساختن و عمران و آبادانی آن جامعه محسوب شده و نخبگان منابع و ثروت‌های اختصاصی آن هستند و کشور عزیز ایران نیز از این قاعده مستنثنی نیست. ایجاد فرصت و زمینه برای رشد و ترقّی و تعالی آحاد جوانان عزیزی که برای تکمیل کمالات نفسانی و رشد شخصیت علمی قدم به عرصه تعالیم عالی می‌گذارند و نیز حفظ نخبگان و استفاده حد اکثری از ایشان به عنوان منابع انسانی بسیار نفیس جامعه مستلزم تدوین سیاست‌ها و استراتژی‌هایی است که تدوین آن متوجّه اتاق فکر جوانان و نخبگان می‌باشد.
۱۳ ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرادستی
برنامه‌ها، طرح‌ها، قوانین، قواعد و ضوابط و اسناد فرادستی قالب‌هایی هستند که دغدغه‌ها و ترجیحات و تمایلات اجتماعی و آرمانها و مطالبات جامعه را انعکاس میدهد. جریان روان و سیّال مدیریّتی باعث می‌شود از تراکم این اسناد و مدارک کاسته شده و به مطالباتی که این اسناد دنبال می‌کنند جواب مناسب و به موقع داده شود. در حال حاضر با حجم کثیر اسناد آمره در حوزۀ آموزش عالی مواجه هستیم. اسنادی مانند نقشه جامع علمی کشور، قوانین مجلس شورای اسلامی، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و غیره تکالیف بسیاری برای وزارت علوم ایجاد می‌کنند. اشتغال بدنۀ نیروی انسانی وزارت به امور جاری بعضاً باعث غفلت از این اقتضائات و تکالیف اسناد بالادستی می‌شود. لذا مقتضی است این اسناد و مدارک و مستندات بطور مداوم در معرض ارزیابی و تجزیه و تحلیل بوده تا بیشترین نفع از آن برای نظام اجرائی کشور حاصل شود. نیل به هدف مذکور را اتاق فکر ارزیابی برنامه‌ها و اسناد فرا دستی میسّر میکند.
۱۴ اسلامی شدن دانشگاه‌ها
طبق تصریح قانون اساسی نظام مقدّس جمهوری اسلامی ایران، اسلام دین رسمی ایران است و این اصل الی الابد قابل تغییر نیست و اسلامیت در ایران باید از هر نوع خدشه و آسیب مصون باشد. لذا ضروری است کلیۀ فعالیت‌های اجتماعی و کشوری از جمله فعالیت‌های علمی و دانشگاهی در چارچوب اسلام باشد. طرحهایی همچون وحدت حوزه و دانشگاه و تشکیلاتی همچون شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها از مجاری تحقّق هدف فوق هستند. اتاق فکر اسلامی شدن دانشگاه‌ها با تشکیل خود به این هدف مهمّ قیام می‌نماید و خروجی آن باید به ارتقای هویّت اسلامی در فضای دانشگاه و نظام تعلیم علوم کشور منتهی شود.
منبع:اداره کل روابط عمومی وزارت علوم
