نشست نقد و بررسی نخستین نمایشگاه مجازی قرآن کریم هفته گذشته با حضور مدیران اجرایی و برنامه‌ریزان این نمایشگاه و نیز تعدادی از دانشجویان منتقد عرصه فعالیت‌های قرآنی کشور به دعوت ایکنا برگزار شد.
در این نشست که نزدیک به سه ساعت به طول انجامید، نقدهای متعددی به نمایشگاه مجازی قرآن کریم وارد شد. محتوای این نشست در قالب دو گزارش متوالی و با عناوین «دو عامل مشارکت کم‌ مردم در نمایشگاه مجازی قرآن» و «جایگاه پایین فعالیت‌های قرآنی در اولویت‌های مردم» بر روی خروجی ایکنا قرار گرفت.
بخشی از مباحث مطرح شده در نشست مورد اشاره،‌ ارائه آمارهایی از این نمایشگاه بود که در سایه دیگر جزئیات مطرح شده در نشست قرار گرفت. به همین انگیزه، نگاهی گذرا به این آمار و تأملی هر چند کوتاه بر آن خالی از لطف نبوده و می‌تواند مبنایی برای سیاست‌گذاری‌های دقیق‌تر از سوی متولیان امر باشد.
نخستین نمایشگاه مجازی قرآن به نشانی iqfa.ir از ۱۲ اردیبهشت‌ماه امسال که مصادف با هجدهمین روز از ماه مبارک رمضان بود فعال شد و در بخش فروش تا پایان ماه مبارک ادامه یافت. هم اکنون نیز بخش محتوایی این نمایشگاه فعال است.
میزان واقعی فروش و مقایسه آن با هزینه‌ها
این نمایشگاه در مدت زمان فعالیت خود، سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان فروش پشت جلد داشته و رقمی نزدیک به همین عدد نیز به عنوان هزینه نمایشگاه اعلام شده که از سوی بخش دولتی و خصوصی تأمین شده است. یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان از هزینه نمایشگاه از سوی بخش دولتی (معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و یک میلیارد و نیم نیز از سوی بخش خصوصی (بانک صادرات ایران از طریق اهدای بن خرید به ۱۷ هزار فعال قرآنی) یعنی نمایشگاه سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان فروش و سه میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان نیز هزینه داشته است.
نکته‌ای که در مورد میزان فروش باید لحاظ شود، این است این میزان در حالی رقم خورده است که این عدد مربوط به فروش پشت جلد کتاب‌ است و بر همین اساس نقدینگی حاصل از فروش در نمایشگاه کمتر از رقم اعلام شده است، چرا که محصولات نمایشگاه قرآن با تخفیف حداقل ۲۰ درصدی همراه بوده است، یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت اندکی بیشتر از دو و نیم میلیارد تومان فروش نقدی داشته است.
اما مجموع سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان درآمد نمایشگاه صرف خرید ۹۰ هزار عنوان کتاب شده است. این تعداد عنوان کتاب در قالب ۱۵ هزار سفارش از سوی ۹ هزار کاربر ثبت و خریداری شده است. بد نیست بدانیم که در نمایشگاه مجازی کتاب تهران که دو ماه قبل از نمایشگاه قرآن(اسفندماه ۱۳۹۹) برگزار شد، ۲۲۰ هزار عنوان کتاب به فروش رفت که مبلغی بالغ ۶۴ میلیارد تومان شده است.
نکته دیگر که در مورد میزان خرید از سوی کاربران باید مورد اشاره قرار گیرد، این است که کل کاربرانی که از نمایشگاه خرید کرده‌اند، ۹ هزار کاربر اعلام شده است، این در حالی است که بن خرید از نمایشگاه قرآن به ۱۷ هزار نفر اهدا شده، یعنی اگر تمام کاربران سایت را در زمره افراد فعال قرآنیِ دریافت‌کننده بن خرید به حساب بیاوریم (که این نیز قابل تأمل است)، ‌تنها حدود نیمی از آنها به سایت فروش مراجعه و اقدام به خرید کرده‌اند و با این تحلیل هیچ خریدی از سوی شهروندان بدون دارنده بن، صورت نگرفته است؛ نکته‌ای بسیار قابل تأمل که جای تحلیل‌ مبسوطی را می‌طلبد.
نتایج ارسال وسیع پیامک به شهروندان
مسئولان برگزارکننده نمایشگاه برای جذب بیشتر شهروندان و ترغیب آنها برای ورود به سامانه در روز ۲۱ اردیبهشت‌ماه که روزهای پایانی فعال بودن بخش فروش بود، از طریق اپراتورهای تلفن همراه اقدام به ارسال پیامک حاوی لینک نمایشگاه قرآن برای ۳۰ تا ۴۰ میلیون مخاطب کردند. بر اساس آنچه مسئول فناوری اطلاعات نمایشگاه قرآن در نشست نقد و بررسی نمایشگاه مجازی قرآن اعلام کرد، در تبلیغات پیامکی اثرگذاری حدود ۲۰ درصدی وجود دارد، یعنی ضریب نفوذ آن تبلیغ، ۲۰ درصد است.
این در حالی است که از بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون شهروندی که پیامک دریافت کرده‌اند، تنها ۱۵۶ هزار نفر بر روی لینک داخل پیامک کلیک کرده و وارد سایت نمایشگاه شده‌اند. با محاسبه میانگین ۲۰ درصدی نفوذ تبلیغات پیامکی در کاربران، انتظار می‌رفت شش تا هشت میلیون نفر از طریق لینک پیامکی وارد سایت شوند، اما این رقم یک چهلم یا ۰/۰۲۵ درصد بوده است. از سوی دیگر ماندگاری این ۱۵۶ هزار بازدیدکننده از نمایشگاه ماندگاری مطلوبی بوده و شش میلیون ریکوئست به سمت سامانه نمایشگاه ارسال کرده‌اند.
نکته پایانی اینکه سایت نمایشگاه در ایام فعالیت بیش از ۶۸۲ هزار بازدیدکننده داشته است، یعنی به طور میانگین روزانه ۵۶ هزار بازدیدکننده، این تعداد بازدید، ۴۶ میلیون ریکوئست به سمت نمایشگاه قرآن ارسال کرده‌اند که ۳۶ میلیون آن از طریق سامانه ایکفا و ۱۰ میلیون هم ریکوئست مستقیم به سامانه بخش فروش بوده است.