به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر خزعلی در این نشست طی سخنانی اظهار داشت: امروز در آغاز قرن جدید و با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب، که  تحول در نظام برای ایجاد  تمدن نوین اسلامی را ضروری می‌داند، روز ملی جمعیت را آغاز می‌کنیم.
 

دکتر خزعلی گفت: هدف از نام گذاری ایام در شورای عالی انقلاب فرهنگی تقویت هویت ملی، تحکیم پیوندهای، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی،  اقتصادی و علمی است.ایجاد گفتمان در فرهنگ عمومی، پاسخ به مطالبات مردم، ارائه گزارش عملکرد دستگاه ها برای مردم از دیگر اهداف نامگذاری است.
وی افزود این گزارشات می‌بایست  به نحوی باشد که ارتباط مردم و دولت بر پایه امید و اعتماد ملی فراهم و بر سرمایه اجتماعی افزوده شود و باعث افزایش شوق و نشاط اجتماعی گشته  و وحدت ملی را افزایش دهد.
وی ادامه داد: در رهنمود های مقام معظم رهبری در بحث جمعیت به این مسئله اشاره شده است که  کشور باید به سمت افزایش جمعیت  به نحو مطلوب و معتدل برود.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: جمعیت جوان برای کشور یک مسئله اساسی و تعیین کننده است که  به همین دلیل نام جایزه جمعیت "ایران جوان بمان" تعیین شده است.
دکتر خزعلی ادامه داد: علاوه بر این مقام معظم رهبری می فرمایند نگاه مقلدانه‌ای  که نسبت به فرهنگ وسبک  زندگی غرب وجود داشته ما را به اینجا رسانده است و میراث آن به ما رسیده است و ما هم در برهه‌ای از زمان (از جمعیت ) غفلت کردیم و کاری که باید انجام بدهیم را انجام ندادیم در حالی که کشورهای غربی هم از کاهش باروری پشیمان هستند.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیح داد: باید کار درستی انجام شود و در سیاست‌های نسلی باید تجدید نظر صورت بگیرد و همانگونه که مقام معظم رهبری فرموده اند از سال ۷۱ به بعد باید سیاست‌های جمعیتی تغییر می‌کرد و این عدم تغییر یک خطا بود که خطای مسئولین باید جبران شود .
وی دربخشی از سخنانش برتغییرات فرهنگی حاصل از القائات مادی اشاره کرد وگفت : در همین راستا   بیانیه گام دوم انقلاب بر معنویت و اخلاق تاکید کرده و آن را جهت دهنده‌ی فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شمرده است .که در صورت توجه با انها می‌توان به ایجاد تحولی مبتنی بر تمدن نوین اسلامی امیدداشت واین در حالی است که ولنگاری و وادادگی نسبت به سبک زندگی غربی زیان‌های جبران‌ناپذیر، اخلاقی، اقتصادی و دینی به کشور وارد کرده است
.دکتر خزعلی کاهش فرزند را یکی از آثار این سبک زندگی دانست وتحقق دقیق سیاست‌های جمعیتی را زمینه ساز تغییرات مطلوب دانست.
وی افزود: پس از اردیبهشت سال ۹۳ و تعیین سیاست‌های جمعیتی و ابلاغ ان توسط مقام معظم رهبری در تیرماه  همان سال ۹۳ نیز دستور العمل اجرایی وتقسیم کار و نگاشت نهادی آن  از طرف معاون اول رئیس جمهور به دستگاه‌های مسئول برای اجرای  سیاست‌ها ابلاغ شد و دستگاه‌های مسئول موظف به ارائه گزارش هر شش ماه یکبار شدند، بدیهی است که نتایج آن در  روز جمعیت در هرسال  بر مردم عرضه شود.
به گفته‌ی این مقام مسئول، در این هفته مطالبات گروه‌های مردمی وسازمان های مردم نهاد به عنوان نام گذاری هر روز هفته انتخاب شده و در رسانه ها منتشر شده  است این نام هاحول محورهایی چون حمایت از ناباروران و معضل تک فرزندی وپیری جمعیت است وضرورت پاسخگویی مسئولانه مسئولین  در مقابل آن مطالبات، در جدولی مجزا ارایه شده، که عبارتند از:
جمعه 24 اردیبهشت: توزیع متوازن جغرافیایی جمعیت
شنبه 25 اردیبهشت: رشد جمعیت جوان و افزایش امید به زندگی
یکشنبه 26 اردیبهشت: تسهیلات ازدواج و رفع موانع بازدارنده افزایش فرزند
دوشنبه 27 اردیبهشت: تحکیم خانواده و افزایش نسل پرنشاط و با امید
سه شنبه 28 اردیبهشت: مجلس شورای اسلامی؛ قوانین و سیاست های جمعیتی
چهارشنبه 29 اردیبهشت: دولت؛ حمایت‌ها و اجرای قوانین و مصوبات جمعیتی
پنج شنبه 30 اردیبهشت: قوه قضائیه، پیگیری اجرای قوانین و سیاستهای مصوب جمعیتی.
دکتر خزعلی افزود: روز 30 اردیبهشت  جایزه جمعیت اعطا می‌شود.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره نحوه اعطای جایزه جمعیت توضیح داد: طبق اساسنامه، جایزه ملی جمعیت بر مبنای کارهای علمی پژوهشی و فعالیت‌های فرهنگی هنری  و رسانه‌ای با هدف فرهنگساری برای تغییر نگاه مردم و مسئولین در موضوع جمعیت، گفتمان سازی، ترویج حرکت‌های مردمی و مجموعه‌های فعال در حوزه جمعیت تهیه شده است.  در طول سال فعالیت های علمی فرهنگی مربوط به جمعیت گردآوری می‌گردد و در نهایت برای یک تا پنج نفر از شخصیت‌های حقیقی و حقوقی جوایزی در نظر گرفته خواهد شد.
وی افزود: این اقدامات در راستای تغییر نگرش‌ها، روش‌ها و منش‌ها در جهت سیاست‌های مصوب نظام انجام خواهد شد. هدف این جایزه، شناسایی متخصصان علم و فرهنگ هنر وفن آوری در علوم مختلف و ایجاد فضای همکاری میان متخصصان و محققان با کنشگران وهنرمندان و فعالان اجتماعی است. به علاوه تمامی دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، فرهنگسراها، سازمان‌های مردم نهاد و نهادهای غیردولتی مرتبط با جمعیت می‌توانند برای دریافت این جایزه به ارائه آثار خود اقدام  یا شایستگان را معرفی و نامزد کنند.
دکتر خزعلی ادامه داد: محورهای جایزه در حوزه‌های علم و فرهنگ، فقه وحقوق، فناوری، و نیز فعالیت‌های تبلیغی ترویجی، خدماتی، بهداشت و سلامت، می‌باشد این جایزه سالی یک بار اعطا می‌شود. کسانی که می‌خواهند نامزد شوند می‌توانند برای سال آینده از طرف مراکز ذیربط مردمی و دولتی معرفی گردند. روز ۳۰ اردیبهشت هر سال روز ملی جمعیت است.
 

در ادامه این مراسم علی اکبر محزون کارشناس جمعیت گفت: آخرین برآوردها نشان داد که جمعیت ۲۳ استان کشور کمتر از سطح جانشینی  بوده و تنها ۸ استان دارای نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی  بوده‌اند و ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت جوان مجرد در سن متعارف ازدواج داریم.
محزون با اشاره به آخرین شاخص‌ها و آمار و ارقام جمعیتی اظهار کرد: جمعیت کشور ما در سال 1395 در سرشماری حدود 80 میلیون نفر بود و در سال 1399 حدود 84 میلیون نفر را پیش‌بینی کردیم، در حال حاضر از سوی مراجع رسمی جمعیت کشور 84 میلیون و 516 هزار نفر آخرین برآورد جمعیت کشور است که توسط مراجع رسمی از جمله مرکز آمار ایران منتشر شده است.
وی ادامه داد: تعداد خانوار در کشور، 26 میلیون است که با احتساب جمعیت و  خانوار، متوسط تعداد افراد در خانوار یا شاخص بُعد خانوار در کشور ما در حدود  3.2 نفر برآورد می‌شود که نسبت به سال 1395 که  3.3 نفر بود، 0.1 کاهش داشته است.
محزون در اشاره به نرخ رشد جمعیت خاطرنشان کرد: بر اساس بررسی‌های کارشناسی‌، نرخ رشد طبیعی  جمعیت در سال 1399 بین 0.71 تا 0.76 درصد بوده که رقم قابل توجهی کمتر از یک درصد برآورد شده است و نرخ رشد طبیعی جمعیت به زیر یک درصد کاهش پیدا کرده است؛‌ نرخ باروری یعنی متوسط تعداد فرزندان به ازای هر خانم در سن باروری نیز در سال 98، 1.77 فرزند به ازای هر زن بوده است، برای خانم‌های ایرانی این نرخ 1.74 فرزند است، این اختلاف به خاطر اتباع غیر ایرانی ساکن در کشور است.
وی افزود: آخرین برآوردهای نرخ باروری در سال 1398 نشان داد که جمعیت 23 استان کشور کمتر از سطح جانشینی  بوده است و تنها 8 استان دارای نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی  بوده‌اند، استان‌های سیستان و بلوچستان،‌ خراسان جنوبی و شمالی و رضوی، خوزستان، هرمزگان،‌گلستان و یزد نرخی بالاتر از سطح جانشینی داشته‌اند.
مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران تصریح کرد: آمار زنان در سن باروری که به سنین 15 تا 49 سال اشاره دارد، نشان می‌دهد که این آمار تا سال 1408 متوقف می‌شود و بعد از آن با کاهش آمار زنان در سن باروری مواجه خواهیم بود.
وی در اشاره به چند آمار کلی دیگر اضافه کرد: آمار جوانان 15 تا 29 سال کشور که در سرشماری سال 1390،‌ 23 میلیون و 700 هزار نفر شمارش شده بود در سال 1395 به 20 میلیون و 50 هزار نفر کاهش و در سال 99 به 17 میلیون و 827 هزار نفر رسیده  که یک آمار کاهشی است؛ در خصوص، سالمندان بالای 60 سال،  آمارها نشان می‌دهد که در سال 1390، 6 میلیون و 205 هزار نفر سالمند داشته‌ایم که در سال 1395 به 7 میلیون و 414 هزار نفر و در سال 1399 به 8 میلیون و 542 هزار نفر افزایش پیدا کرده است، به عبارتی در سال 99 سهم سالمندان بالای 60 سال 10.2 درصد از جمعیت کل کشور برآورد شده است و ما از مرز 10 درصد عبور کرده‌ایم، رشد جمعیت سالمندان هم 3.62 درصد برآورد شده است.
محزون در خصوص آمار موالید در سال‌های اخیر یادآور شد: در سال 1397،‌ یک میلیون و 367 هزار نفر و در سال 1398 با 170 هزار کاهش یک میلیون 197 هزار نفر تولد داشته‌ایم؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 1399 بعید است بیش از یک میلیون و 100 هزار ولادت داشته باشیم؛‌ در این رابطه منتظر اعلام آمار دقیق از سوی سازمان ثبت احوال هستیم؛‌ از سوی برخی دستگاه‌ها اختلالی در رصد آماری سیاست‌های جمعیتی به وجود آمده است که با مرکز آمار ایران که مرجع ملی آمار رسمی است باید همکاری مناسب‌تری صورت گیرد تا این اختلال برطرف شود، گفتنی است به طور شفاهی در رابطه با آمار موالید در ماه‌های اخیر  به ما اعلام معذوریت کرده‌اند.
وی ادامه داد: تاخیر در فرزندآوری در سال‌هایی اخیر باعث شده است 45 درصد ولادت‌ها مربوط به خانم‌ها بالای 30 سال باشد؛  حدود 9 میلیون و 800 هزار نفر آمار جمعیت جوان در سن متعارف ازدواج است که مجرد و هرگز ازدواج نکرده‌اند که از این تعداد، 5 میلیون و 373 هزار نفر مرد و 4 میلیون و 423 هزار نفر خانم هستند؛ افرادی که بالای سن متعارف و قبل از سن تجرد قطعی‌اند، یک میلیون 810 هزار نفرند و 220 هزار نفر هم تا سن 50 سالگی ازدواج نکرده‌اند و مجرد قطعی محسوب می‌شوند، از این تعداد  82 هزار آقا و 138 هزار خانم هستند؛ بالا رفتن میانگین سن ازدواج از طرفی باعث شده سن باروری افزایش پیدا کند و مورد تهدید قرار گیرد.
مدیرکل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران خاطرنشان کرد: خانم‌های در سن باروری در سال 95، 22 میلیون و 700 هزار نفر بوده‌اند و در سال 1399 به 22 میلیون و 900 هزار نفر رسیده‌اند؛ این آمار در نهایت تا سال 1408 به 23 میلیون و 470 رسیده و رشد آن متوقف خواهد شد.
وی متذکر شد: کاهش شاخص‌‌ها و نرخ موالید در سال‌های اخیر به هیج وجه با برآوردها تطبیق نداشته است، در سال 96 و بعد از سرشماری سال 1395 اجماع بر این بود که باروری با شیب ملایمی به 1.95 فرزند کاهش خواهد داشت، اما آمار سال 1398 که 1.77 فرزند بود، نشان داد فراتر از پیش‌بینی‌های کارشناسی باروری کاهش داشته‌ است؛ کاهش 120 هزار ولادت در سال 97 و 170 هزار ولادت در سال 1398 مبین این بود که عامل مداخله‌ای خارج از کارشناسی‌های جمعیتی باعث این حد از کاهش‌ها شده است؛ عامل‌های مداخله‌ای که از تحقق ولادت‌ها جلوگیری می‌کند قابل بررسی است؛ مواردی مثل عدم ساماندهی در حوزه‌های غربالگری و تجویز سقط جنین به صورت غیرضابطه‌مند در سال‌های اخیر اتفاق افتاده که جای بررسی دارد.
 

حجت الاسلام رسول ساکی دبیر ستاد راهبری جمعیت حوزه‌های علمیه و دبیر مجمع فعالان جمعیت گفت: با توجه به آسیب های کاهش و سالخوردگی جمعیت، یکی از تدابیر حوزه‌های علمیه تشکیل ستاد راهبری جمعیت و خانواده بود.
دبیر ستاد راهبری جمعیت اضافه کرد: اولین رویکرد ما استفاده از ظرفیت‌های علمی - پژوهشی حوزه های علمیه نسبت به موضوع جمعیت و فرزندآوری است، دومین رویکرد ما آموزش و توانمند سازی طاب حوزه‌های علمیه و در نهایت استفاده از ظرفیت آنها به منظور فرهنگ سازی است، سومین رویکرد ما حمایت از فرزندآوری خود طلاب است.
وی وضعیت ستاد را اینگونه تشریح کرد: در حال حاضر برنامه‌های 5 ساله و یک ساله حوزه‌های علمیه در حال تدوین و نهایی سازی است.
دبیر مجمع ملی فعالان جمعیت گفت: در جامعه ما حاکمیت و مردم نباید از هم دور باشند اما با این حال اولویت و تلاش ما انتقال دغدغه های مردم و مطالبه آنها از حاکمیت است و البته از خواسته های حاکمیت نسبت به مردم هم غافل نیستیم.
ایشان کلیت کار مجمع را اینگونه جمع بندی کرد: در این راستا تلاش کرده‌ایم فعالان و مجموعه‌های مردمی را در مرحله‌ی اول شناسایی کنیم یا ظرفیت‌های جدید ایجاد کنیم در مرحله‌ی دوم آنها را توانمند می‌کنیم و در مرحله سوم تلاش می‌کنیم آنها را متشکل کنیم تا هم افزائی بیشتری اتفاق بیافتد.
حجت الاسلام ساکی برخی از راهبردهای مجمع رای اینگونه معرفی کرد؛ اقناع نخبگان یکی از راهبردهای اصلی ماست که در همین راستا نشست‌های تخصصی و جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم. راهبرد بعدی ما اقناع عمومی است که در این جا بیشتر سعی می‌کنیم آسیب‌هایی که از تنظیم خانواده و تهدید نسل متوجه خانواده‌ها شده است را بررسی کنیم و آنها را موضوع برنامه‌های خود قرار دهیم که بخشی از آنها عبارتند از: آسیب‌ها تک فرزندی، تنزل جایگاه مادری، ناباروری، اسقاط و قتل جنین و...
وی در پایان گفت: ما تلاش کرده‌ایم برای همه سطوح جامعه نقش تعریف کنیم حتی برای خانمی که در روستا زندگی می‌کند و با مجموعه‌های فرهنگی ارتباط جدی ندارد از همین رو محتواهای مختلفی از جمله کلیپ، موشن گرافی، عکس نوشته و حتی کپشن‌های مرتبط جمع آوری و تولید کرده‌ایم که در کانال های مختلف، سایت مجمع و اپلیکیشن مثبت خانواده قابل دسترسی است و برای هفته‌ی جمعیت متناسب با هر روز محتواهایی در حال بارگزاری است.
 

در ادامه دکتر محمد جواد محمودی رئیس کمیته مطالعات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: طرح «جوانی جمعیت» که به تازگی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده، دارای ۷۴ ماده بوده و دارای موادی  است که امیدواریم منجر به افزایش کمی و کیفی جمعیت کشور شود. قابلیت زیستی بچه زایی در جهان 15 فرزند به ازای هر زن است، یعنی یک زن 15 تا 49 ساله در طی این سال ها می تواند 15 بچه به دنیا بیاورد و نرخ باروری هم به طول متوسط 5 تا 6 فرزند است، اما چه اتفاقی می افتد که نرخ باروری در سال 98 به 1.7 فرزند به ازای هر زن رسیده و سال بعد هم این میزان کاهش یافته است. از مهمترین عوامل مستقیم موثر بر کاهش باروری  می توان به سقط عمدی، کاهش ازدواج، بالا بودن سن ازدواج، استفاده از وسایل تنظیم خانواده و عامل چهارم هم نازایی بعد از زایمان است.  بر اساس مطالعات دو دهه اخیر 68 درصد زنان سقط را حرام می دانند و انجام آن را گناه می دانسته اند.  آمار زیادی از سقط عمدی در بین باسوادان، مناطق شهری و سطح بالاتر از توسعه  اقتصادی و اجتماعی وجود دارد و مطالعات حاکی از تمایل بیشتر خانواده‌های مرفه برای سقط است.
دکتر محمودی ادامه داد: بر اساس مطالعات، نقش سقط جنین عمدی در تحرکات جمعیتی بسیار موثر بوده و برآوردها نشان داده هر زن ایرانی در طول دوران باروری خود به طور متوسط 1 سقط را تجربه می کند که این میزان در مناطق شهری و با سطح بالاتر بیشتر است. استفاده از وسایل تنظیم خانواده با ۵۹ درصد بیشترین تأثیر بازدارنده در کاهش باروری داشته است. علاوه بر این، ۲۱ درصد از عوامل کاهش باروری نیز دیرکرد در ازدواج یا عدم ازدواج است. رتبه بعدی سقط عمدی نیز با ۱۶ درصد در کاهش ناباروری تأثیر داشته و حدود 4 درصد نیز نازایی موقت در این زمینه مؤثر است. بر اساس مطالعات، هیچ کشوری نمی‌تواند نرخ رشد جمعیت خود را به کمتر از یک درصد و نرخ باروری خود را به کمتر از حد جایگزینی برساند؛ مگر از دو مؤلفه سقط عمدی و استفاده از وسایل تنظیم خانواده بهره ببرد.
رئیس کمیته جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: این در حالی است که نرخ باروری ما از سال ۷۹ به بعد به زیر حد جایگزینی رسیده و همچنان استفاده رایگان و گسترده از وسایل تنظیم خانواده رایج است. متأسفانه باسالخورده شدن جمعیت، تعداد و ساختار درونی نیروی کار کشور نیز رو به کاهش و سالمندی است.  جمعیت گروه سنی 14-0 ساله از 45.5 درصد در سال 1365 به 24.0 درصد در سال 1395 کاهش یافته است. در مقابل، جمعیت گروه سنی 64-30 نیز از 25.1 درصد طی چهار دهه به 44.8 درصد افزایش یافته است. این جابجایی به معنی حرکت ساختار سنی کشور بسوی سالمندی است.
وی افزود: اين تغييرات در شاخص‌های جمعیتی داراي ملاحظات اقتصادي، اجتماعي مهمي از نظر سياستگذاري اقتصادي و اجتماعي است. بر اساس آمارها، نرخ رشد سالمندان حدوداً پنج برابر نرخ رشد جمعیت کشور است. یکی از عوارض سالخوردگی جمعیت وابستگی اقتصادی است. وی با توجه به گزارش وال استریت ژورنال ادامه داد : کاهش رشد جمعیت که موجب کاهش افراد در سن کار می شود؛ سبب کاهش 40 درصدی رشد اقتصادی در 50 سال آینده در مقایسه با50 سال گذشته می شود. برای جبران کاهش رشد افراد در سن کار، بهره وری نیروی کار باید به نسبت روند تاریخی خود 80 درصد افزایش پیدا کند تا از کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان جلوگیری شود.  نرخ رشد اشتغال از سال 1964 بطور متوسط 1.7 درصد بوده و پیش بینی می شود در دهه های آینده به 0.3 درصد کاهش یابد. در جهانی که دیگر نمی توانیم برای افزایش رشد اقتصادی به افزایش عرضه نیروی کار متکی باشیم، افزایش بهره وری تنها چاره کار خواهد بود. حال سئوال این است آیا بهره وری می تواند کاهش رشد اشتغال را جبران کند؟ محققان می‌گویند که به عنوان یک کل؛ سه چهارم ابزاری که برای افزایش بهره وری می تواند مورد استفاده قرار گیرد موجود است. برای کشورهای توسعه یافته بهترین عملکرد آنها فقط می‌تواند 55 درصد افزایش بهره وری را برای جبران کاهش رشد اقتصادی را رقم بزند. باقی ابزاری که برای افزایش بهره وری نیاز داریم از طریق راه و روش‌های نوینی بدست خواهد آمد که فعلا در دسترس نیست.
دکتر محمودی ادامه داد:  نرخ رشد سالمندان ما 5 برابر بیشتر از نرخ رشد جمعیت است و اگر به نرخ رشد صفر برسیم که در افق 15 سال آینده متصور است، نرخ رشد سالمندان بیش از 15 تا 16 برابر نرخ رشد جمعیت می‌شود. در حال حاضر در دنیا از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند 20 نفر مصرف کننده سالمند هستند که در سال 2050 این عدد به 33 می‌رسد. هم اکنون در ژاپن و ایتالیا از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند، 78 و 50 نفر مصرف کننده سالمند هستند، که در سال 2050 این عدد برای زاپن به  127و برای کشور ایتالیا به 97  می‌رسد.
دکتر محمودی افزود: در ایران 10 درصد جمعیت بالای 60 سال هستند و مصرف کننده هستند و درآمد افراد بازنشسته نسبت به مصرفشان کمتر است و فشار بیش از حدی روی نظامات تامین اجتماعی وارد می‌کنند. در ایران در حال حاضر از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند 16 نفر مصرف کننده سالمند هستند که در سال 2050 این عدد به 66 نفر می‌رسد.