وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در حوزه فرهنگ نیازمند یک زبان ملموس در مورد جمعیت هستیم، گفت: پیام‌های مهم در مورد جمعیت باید در زندگی ملموس خانواده‌ها تاثیرگذار باشد تا آنها را به فرزندآوری مشتاق کند، براین اساس پیام‌های ما به جامعه باید طبقه‌‌بندی درستی داشته باشد تا باتوجه به جامعه هدف این محتواها منتقل شود، بنابراین پیام‌های آموزنده دور را کنار گذاشته و به سمت پیام‌های نزدیک که بتواند در جامعه تاثیر سریع‌تر بگذارد برویم.
جلسه 748 شورای فرهنگی عمومی در ادامه بحث و بررسی پیرامون جمعیت با حضور دست‌اندرکاران دستگاه‌های ذیربط برگزار شد.
در ابتدای این جلسه سید عباس صالحی با بیان اینکه در بخش‌هایی از موضوع جمعیت کشور عوامل فرهنگی تاثیرگذار وجود دارد، اظهار داشت: برای بررسی زوایای مختلف تاثیرگذار فرهنگ در موضوع جمعیت باید یک ستاد در این راستا تشکیل شود تا به خوبی جزئیات بخش‌های مختلف را بررسی کند.
وی ادامه داد: در حوزه فرهنگ نیازمند یک زبان ملموس در مورد جمعیت هستیم، در این زمینه کلی‌گویی خوب نبوده و در عین حال باید پیام‌های آموزنده دور را کنار گذاشته و به سمت پیام‌های نزدیک که بتواند در جامعه تاثیر سریع‌تر بگذارد برویم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: پیام‌های مهم در مورد جمعیت باید به گونه‌ای باشد که بتواند در زندگی ملموس خانواده‌ها تاثیرگذار بوده تا آنها را به فرزندآوری مشتاق کند، براین اساس پیام‌های ما به جامعه باید طبقه‌‌بندی درستی داشته تا باتوجه به جامعه هدف این محتواها منتقل شود. برای نمونه پیام مشارکت فعال مردان در خانه می‌تواند تاب‌آوری زنان در باروری را بیشتر کند.
صالحی با اشاره به اینکه از موضوعاتی که در فرهنگ فرزندآوری مهم است نباید غافل شد، گفت: باتوجه به شرایط کشور باید بسترهای لازم ذهنی برای فرزندآوری از طریق فرهنگ‌سازی درست برای مردم شکل بگیرد، در حال حاضر کشور درگیر بیماری کرونا است و باید در همین شرایط به مردم نشان داد که مراقبت‌های قبل و بعد از بارداری در این ایام مشکلی ندارد و خانواده‌ها دچار تردید نباشند.
وی افزود: امروز نیاز داریم که جامعه پزشکی و درمانی کشور این اطمینان خاطر را به جامعه بدهند که با وجود کرونا مشکلی برای بارداری وجود ندارد، البته در این شرایط ازدواج و زمان آن برای بسیاری از افراد دچار تغییراتی شده است که ممکن است همین تغییرات فرزندآوری را هم با فاصله روبرو کند.
در ادامه این جلسه معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور با بیان اینکه تمایل به ازدواج و فرزندآوری در جامعه وجود دارد اما شرایط آن فراهم نیست، خاطرنشان کرد: یکی از موانع این موضوع آمار بالای اعتیاد در مردان است، در واقع نرخ اعتیاد و آثار آن خانواده‌های ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است، بنابراین در این زمینه فرهنگ می‌تواند به کمک جامعه بیاید.
وی ابراز داشت: در کنار فضای داخلی متاسفانه ایجاد فضای ناامیدی و ناامنی برای زندگی در ایران از آن سوی مرزها یکی از دلایل عقب‌نشینی در امر ازدواج و فرزندآوری است، تبلیغات منفی و خاکستری کردن جامعه نهال ترس را در دل جوانان کاشته است.
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور بیان کرد: در ستاد بانوان تلاش کردیم سیاست‌های جنسیتی را برقرار کنیم که خوشبختانه به عنوان یک سند به تمام استان‌ها ارسال شده است، البته در هر استان متناسب با شرایط همان مکان سیاست‌های جمعیتی اخذ خواهد شد.
محمد مهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز در ادامه این جلسه مشکل جوانان امروز را در نداشتن مهارت‌های لازم برای زندگی بیان کرد و گفت: خوشبختانه امروز در سربازی مهارت لازم به جوانان آموزش داده می‌شود، یکی از این مهارت‌ها چگونه زندگی کردن است، آمارها نشان می‌دهد 40درصد از سربازهایی که آموزش مهارت زندگی دیده‌اند به ازدواج ترغیب شده‌اند.
وی ادامه داد: مهارت نکته بسیار مهمی است که نباید از آن غافل شد، اگر جوانی مدرک تحصیلی دانشگاهی ندارد اما یک نخبه اجتماعی است که می‌تواند 300 کارگر را اداره کند باید به آن جوان شجاعت داد، در این بین نباید از نقش مهم آموزش و پرورش غافل شد، در فضای آموزشی کشور باید مهارت به دانش‌آموزان و دانشجویان منتقل شود و تنها آموزش صرف کافی نیست.
تندگویان اضافه کرد: شورای فرهنگ عمومی باید به این موضوع توجه داشته باشد که وزارت آموزش و پرورش در زمان آموزش مهارت را هم به جامعه یاد بدهد، درواقع جدای از آموزش بحث مهارت بسیار مهم است و نباید از آن غافل شد.
در ادامه این جلسه عماد افروغ استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه جمعیت در کشور ما با یک توزیع آمایشی روبرو نیست، تصریح کرد: متاسفانه در برخی از شهرهای بزرگ جمعیت زیاد و در مقابل امکانات لازم وجود ندارد، در شرایط فعلی فرهنگ امری ضروری است اما معیشت و اقتصاد جامعه در وهله اول قرار دارد.
وی گفت: در تمام بخش‌های جمعیتی تنها آمار، گزارش و تحقیق داریم و هیچگاه کار عملی انجام نداده و اگر این اتفاق محقق و برای خانواده‌ها هزینه کرده بودیم ره‌آورد و دستاوردهای زیادی برای جامعه به دست می‌آمد.
غلامرضا منتظری نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در این جلسه بیان کرد: کشور در حال حاضر نیازمند یک مدل ناجی برای خانواده است، در همین راستا کمیسیون فرهنگی مجلس بعد از سخنان رهبر معظم انقلاب در آغاز مجلس یازدهم طرح «تعالی خانواده» را آغاز و در این طرح از تجربه‌های موفق بخش‌های مختلف استفاده خواهیم کرد.
در بخش دیگری از این جلسه محمد جلال عباسی شوازی رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران با بیان اینکه در پیام‌هایی که برای فرزندآوری داریم نباید کلی‌گویی کرد، گفت: اکثریت مطلق جامعه اعتقاد به ازدواج فرزندان خود دارند اما شرایط آنها فراهم نیست، همچنین نگرش جامعه به سمت بیش از یک فرزند رفته است اما برای تحقق این نگرش نیازمند ایجاد شرایط مساعد برای جامعه هستیم.
وی ادامه داد: خدمات درمانی، آموزشی، اقتصادی، فرهنگی و ... برای جامعه باید فراهم باشد، تجربه‌ها نشان می‌دهد در کشورهایی که باروری بالا دارند یک نوع مشارکت بین زن و مرد در خانواده وجود دارد، به عبارتی دیگر همکاری آقایان در امور خانه باعث می‌شود زنان شاغل نیز شرایط فرزندآوری را راحت‌تر داشته باشند.
رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران یادآور شد: سیستم آموزشی ما نیازمند تغییراتی است، خیلی از زوجین که قصد فرزند آوردن دارند نگران آینده تحصیلی فرزند خود هستند، در واقع مراقبت کودکان در مهد کودک‌ها تا دانشگاه آنها از جمله نگرانی‌های خانواده‌ها است، بنابراین در جامعه با فراهم کردن شرایط لازم می‌توان خانواده‌ها را به داشتن بیش از دو فرزند قانع کرد.
رسول صادقی رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور با اشاره به موانع پیش‌رو برای ازدواج در کشور تصریح کرد: سن ازدواج باتوجه به شرایط اقتصادی کشور و اقلیم هر شهر بالارفته و به سن 30سالگی رسیده است، همچنین روند کاهشی ازدواج با روند رو به رشد طلاق همراه بوده است. متاسفانه نسل‌های جدید نگرش متفاوتی نسبت به طلاق دارند و این اتفاق در روند نزولی باروری تاثیر داشته است.
وی ادامه داد: روند تحولات سریع اجتماعی در کشور باعث شده است که تحولات باروری در کشور سیر نزولی پیدا کند، عواملی چون بستر شهرنشینی، ناامنی اقتصادی و بازار کار، هزینه‌های زندگی، تغییر ارزش‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاست‌های کاهش باروری و فرزندپروری افراطی در این روند کاهشی تاثیرگذار بوده است.
رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور خاطرنشان کرد: در حال حاضر سالانه یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه می‌شود، این روند در سال‌های آتی با کاهش 500 هزار نفری و در سال 1430 با رسیدن به رقم صفر روبرو خواهد بود، در این میان روند سالمند شدن جامعه را هم نباید فراموش کنیم، براساس آمار در سال 1425 جامعه ایران به بالاترین رقم سن خود می‌رسد، بنابراین برای این موضوع هم باید فکری کرد و تصویر خوبی از سالمندان برای جامعه ایجاد کنیم.
وی افزود: در بین تمام اتفاقات نباید از تمایل به مهاجرت هم غفلت کنیم، قشر دانشگاهی ما به این سمت تمایل پیدا کرده که این بیانگر خروج قشر جوان از کشور خواهد بود که به دنبال خود کاهش ازدواج و فرزندآوری را هم به همراه دارد و در مجموع جمعیت کشور با کاهش روبرو می‌شود، بنابراین باید یک بسته سیاست‌گذاری برای این امر در نظر بگیریم.
در پایان این جلسه نصرت‌الله لطفی قائم مقام شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی با بیان اینکه در کشور ما همیشه مسائل زیاد اما راه‌حل کم است، تصریح کرد: در خصوص جمعیت، رهبر معظم انقلاب موضوع کنترل جمعیت برای دهه 80 را به سران قوا اعلام کردند اما کسی این زنگ خطر را جدی نگرفت، در واقع اقناع مسئولین بیشتر از جمعیت کشور مهم است، در کشور ما جمعیت متولی ندارد بنابراین نیازمند یک ستاد ملی جمعیت هستیم.
وی ابراز داشت: دولت، مجلس و حوزه‌های علمیه در این مورد اهتمام ویژه‌ای ندارند و حتی رسانه‌ها هم توجهی به این موضوع نمی‌کنند، در حال حاضر در شورای فرهنگ عمومی سراسر کشور هم نگرش واحدی در مورد جمعیت نداریم و دستور جلسات نشان از تصمیمات و تفکرات جزیره‌ای دارد، وظیفه همه باید تلاش برای بالا بردن فرهنگ افزایش جمعیت باشد زیرا در این بخش ضعیف عمل کردیم.
منبع:مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
